Το Κούκου! Τσα! είναι ένα παιχνίδι που συναντάται σε όλο τον κόσμο, ανεξάρτητα από τα γλωσσικά και πολιτισμικά εμπόδια. Γιατί, όμως, είναι τόσο διαδεδομένο και αποτελεί σταθερή αξία; Ίσως, επειδή θεωρείται ισχυρό εργαλείο μάθησης…
Κρύβουμε τα μάτια μας και μετά από λίγα δευτερόλεπτα τα αποκαλύπτουμε σιγά-σιγά. Η κίνηση αυτή προκαλεί γέλιο στο μωρό, που γρήγορα μεταδίδεται και σε εμάς. Το κάνουμε ξανά και πάλι γελάμε. Και ξανά.
Το Κούκου! Τσα! δεν σταματά ποτέ. Δεν είναι μόνο τα νέα μωράκια που το απολαμβάνουν. Και εμείς το διασκεδάζαμε, όταν οι γονείς μας έπαιζαν μαζί μας. Όπως και εκείνοι, με την σειρά τους, όταν έπαιζαν με τους γονείς τους και πάει λέγοντας.
Όλοι γεννιόμαστε με μοναδικές προσωπικότητες, κάτω από μοναδικές καταστάσεις και με μοναδικά γονίδια. Αν το κάθε μωρό είναι τόσο ξεχωριστό, τότε, γιατί όλα τους, σε όλο τον κόσμο, όταν ανακαλύπτουν το Κούκου! Τσα! χαίρονται; Γιατί το παιχνίδι αυτό ποτέ δεν χάνεται;
Τα μωρά δεν διαβάζουν βιβλία, και δεν γνωρίζουν πολλούς ανθρώπους, έτσι η εκπληκτική ανθεκτικότητα και πολιτιστική καθολικότητα του Κούκου! Τσα! είναι ίσως το στοιχείο εκείνο που δημιουργεί κάτι σημαντικό στο μυαλό τους.
Δεν είναι μία απλή συνήθεια ή μόδα της εποχής, που περνά. Το συγκεκριμένο παιχνίδι μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τα θεμέλια, πάνω στα οποία έχει σχηματιστεί η ενήλικη ανθρώπινη σκέψη.
Μία πρώτη θεωρία, που εξηγεί γιατί τα μωρά απολαμβάνουν τόσο το Κούκου! Τσα!, υποστηρίζει ότι ευθύνεται η έκπληξη που δημιουργείται, όταν τα πράγματα που χάνονται από το οπτικό τους πεδίο, εμφανίζονται ξανά. Αυτό μπορεί να μην φαίνεται αστείο για εσάς, αλλά πρέπει να σκεφτείτε ότι για ένα μωρό τίποτα δεν είναι δεδομένο.
Έρχονται στον κόσμο σε πλήρη σύγχυση και σταδιακά μαθαίνουν να αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει γύρω τους. Εσείς γνωρίζετε ότι όταν ακούτε την φωνή κάποιου σημαίνει ότι βρίσκεται κοντά σας, ή ότι όταν μία μπάλα κυλήσει πίσω από τον καναπέ συνεχίζει να υπάρχει, δεν εξαφανίζεται, όμως σκεφτείτε για λίγο πώς καταλήξατε να τα ξέρετε αυτά.
ΟJeanPiaget, αναπτυξιακός ψυχολόγος, ονομάζει την αρχή αυτή “μονιμότητα αντικειμένου” και πιστεύει ότι τα παιδιά χρειάζονται τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής τους για να την αναπτύξουν. Και φυσικά στα δύο αυτά χρόνια το Κούκου! Τσα! υπάρχει παντού.
Το παιχνίδι δεν είναι απλά ένα αστείο. Βοηθά τα μωρά να δοκιμάσουν ξανά και ξανά τη θεμελιώδη αυτή αρχή της ύπαρξης. Ότι δηλαδή τα υλικά αντικείμενα συνεχίζουν να υπάρχουν ακόμα και αν δεν μπορούμε να τα δούμε.
Ίσως, η εξέλιξη κάνει το Κούκου! Τσα! να αποτελεί απόλαυση για τα μωρά, για τους δικούς τους λόγους, δεδομένου ότι έχει αποδειχθεί χρήσιμο στην γνωστική τους ανάπτυξη. Ίσως και όχι. Ίσως, υπάρχει κάτι βαθύτερο από την εκπαιδευτική ιδιότητά του.
Το στοιχείο της έκπληξης
Το Κούκου! Τσα! χρησιμοποιεί τη βασική δομή όλων των καλών αστείων και εκπλήξεων, σε συνδυασμό με την προσδοκία. Οι ερευνητές GerrodParrott και HenryGleitman το απέδειξαν κάνοντας ένα πείραμα με ομάδες που αποτελούνταν από έξι, επτά και οκτώ μηνών παιδιά. Μάλλον ακούγεται πολύ διασκεδαστικό για ψυχολογικό πείραμα…
Τον περισσότερο καιρό το παιχνίδι παιζόταν κανονικά, όμως ορισμένες φορές ο ενήλικας που κρυβόταν, εμφανιζόταν ξανά διαφορετικός ή σε διαφορετική θέση. Τα βίντεο που τραβήχτηκαν αξιολογήθηκαν από ανεξάρτητους παρατηρητές για το πόσο και πότε τα μωρά χαμογελούσαν ή γελούσαν πολύ.
Στις ειδικές περιπτώσεις, τα μωρά χαμογελούσαν, αν και το αποτέλεσμα αποτελούσε μεγαλύτερη έκπληξη. Αντίθετα, κατά τη διάρκεια του κανονικού παιχνιδιού γελούσαν και μάλιστα πολύ. Επιπλέον, η διαφορά αυτή στην απόλαυση εκ μέρους των μωρών ανάμεσα στις δύο μορφές του Κούκου! Τσα! έγινε πιο αισθητή, ανάλογα την ηλικία. Τα μωρά των οκτώ μηνών απολάμβαναν ακόμη λιγότερο τα κόλπα.
Η ερμηνεία των ερευνητών για το συμπέρασμα αυτό κάνει λόγο για τη δυνατότητα που υπάρχει στο παιχνίδι το μωρό να προβλέψει το αποτέλεσμα. Όσο τα μωρά μεγαλώνουν, τόσο αυξάνεται και η πρόβλεψή τους, έτσι η διαφορά με ότι συμβαίνει στην πραγματικότητα αλλάζει και το βρίσκουν όλο και λιγότερο αστείο.
Το μυστικό της διαχρονικότητας του Κούκου! Τσα! είναι ότι στην πραγματικότητα δεν είναι ένα μόνο παιχνίδι. Όσο το μωρό μεγαλώνει, ο ενήλικας δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να προσαρμόσει το παιχνίδι στις νέες του ικανότητες, γεγονός που επιτρέπει και στους δύο να απολαμβάνουν το ίδιο παιχνίδι, αλλά με διαφορετική μορφή.
Η παλαιότερη έκδοση του Κούκου! Τσα! ήταν ο “κώδωνας του κινδύνου”, όπου ο ενήλικας ανακοίνωνε την άφιξή του μέσω της φωνής, προτού φέρει το πρόσωπό του κοντά στο οπτικό πεδίο του μωρού.
Όσο τα μωρά μεγαλώνουν περνούν από τα κρυμμένα μάτια, στο να απολαμβάνουν τον ενήλικα να κρύβεται και να εμφανίζεται. Όμως, μετά από έναν περίπου χρόνο παίρνουν τον έλεγχο. Έτσι, γίνονται εκείνα πια που κρύβονται και εμφανίζονται ξανά λίγο αργότερα.
Με αυτόν τον τρόπο, το Κούκου! Τσα! μπορεί να συνεχίσει να δίνει θετικά στοιχεία στο παιδί, επιτρέποντας να υπάρχει μία τέλεια ισορροπία ανάμεσα σε αυτά που γνωρίζει για τον κόσμο ένα μωρό που μεγαλώνει, σε αυτά που μπορεί να ελέγξει και σε εκείνα που ακόμα τον εκπλήσσουν.
Ευτυχώς, για τους ενήλικες το γέλιο ενός μωρού αποτελεί τη μεγαλύτερη απόλαυση, έτσι η επανάληψη του παιχνιδιού δεν τους σταματά από το να τα παίζουν ξανά και ξανά και ξανά.
