γράφει ο Σκαράκης Νικήτας MD, Στρατιωτικός ιατρός, Ειδικευόμενος Ενδοκρινολογίας
Συχνά ακούμε γυναίκες στο περιβάλλον μας να λένε ότι έχουν «θυρεοειδή» , ωστόσο πόσες από αυτές γνωρίζουν ουσιαστικά για την πάθησή τους;
Αλλά ακόμα και αν την ξέρουν επαρκώς , γνωρίζουν άραγε τι πρέπει να προσέχουν σε μια επερχόμενη εγκυμοσύνη;
Ξεκινώντας λοιπόν, να αναλύουμε το θέμα αυτό ας γνωρίσουμε συνοπτικά αυτό το όργανο του σώματος μας.
Ο θυρεοειδής αδένας αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς ενδοκρινείς αδένες του ανθρώπινου σώματος, του οποίου η λειτουργία επηρεάζεται σημαντικά κατά την εγκυμοσύνη.
Έχει σχήμα πεταλούδας και ο βασικός του ρόλος είναι η διαχείριση της ενέργειας του σώματος, η διατήρηση της θερμοκρασίας του , ενώ είναι υπεύθυνος για τη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου, της καρδιάς των μυών και άλλων οργάνων. Όλα αυτά επιτυγχάνονται μέσω της βασικής ορμόνης που ο θυρεοειδής εκκρίνει την επονομαζόμενη θυροξίνη (Τ4), η συγκέντρωση της οποίας στο αίμα ελέγχεται από μία δεύτερη βασική ορμόνη που εκκρίνει ο εγκέφαλος και συγκεκριμένα η υπόφυση, την TSH.
Πως επηρεάζει όμως η εγκυμοσύνη τον θυρεοειδή αδένα;
Η εγκυμοσύνη, ως ένα σημαντικό γεγονός στην αναπαραγωγική ηλικία της γυναίκας, έχει μία σημαντική αλλά αναστρέψιμη επίδραση στον θυρεοειδή αδένα και τις λειτουργίες του. Στην ουσία η εγκυμοσύνη αποτελεί μία κατάσταση υπερδιέγερσης του θυρεοειδούς με αποτέλεσμα την αύξηση του μεγέθους του κατά 10-40 %. Ταυτόχρονα, η εγκυμοσύνη οδηγεί σε σημαντικές μεταβολές της φυσιολογίας του οργανισμού και των ορμονών που ρυθμίζουν τη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα με επακόλουθη σημαντική αύξηση των θυρεοειδικών ορμονών.
Εάν, λοιπόν, προ εγκυμοσύνης ο θυρεοειδής ήδη πάσχει τότε οι προαναφερόμενες ορμονικές μεταβολές διογκώνονται, θέτοντας σε κίνδυνο την κύηση και την εξέλιξη της, εάν μάλιστα δεν υπάρξει και άμεση θεραπευτική παρέμβαση.
Πόσο συχνός ,λοιπόν, είναι ο υπερθυρεοειδισμός στην εγκυμοσύνη; Τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι 1-4 γυναίκες στις 1000 που θα καταφέρουν εγκυμοσύνη θα πάσχει ήδη από υπερθυρεοειδισμό και θα λαμβάνει ήδη φαρμακευτική αγωγή (κλινική μορφή νόσου). Ωστόσο, τα νούμερα αυτά πολλαπλασιάζονται για εκείνες τις γυναίκες που πάρα την εργαστηριακή διάγνωση του υπερθυρεοειδισμού δεν έχει χρειαστεί να λάβουν θεραπεία (υποκλινική μορφή νόσου) . Στην τελευταία αυτή περίπτωση δεν φαίνεται να υποκρύπτονται κίνδυνοι ούτε για την μητέρα αλλά ούτε και για το έμβρυο.
Ας δούμε τώρα τι προκαλεί αυτή την υπερβολική λειτουργία του θυρεοειδούς. Στο 80-85% των περιπτώσεων η συχνότερη αιτία υπερθυρεοειδισμού είναι η νόσος Graves, μία αυτοάνοση πάθηση που εμφανίζεται σε 1 στις 1500 κυήσεις. Βέβαια πολλές φορές ο υπερθυρεοειδισμός που εκδηλώνεται εξ αρχής κατά την κύηση μπορεί να είναι παροδικός χωρίς να προϋπάρχει κάποια πάθηση. Κάτι τέτοιο το συναντάμε σε βαριές μορφές ναυτίας και εμέτων (υπερέμεση της κύησης) , λόγω της μεγάλης αύξησης της χοριακής γοναδοτροπίνης.
Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται προσεκτικό ιστορικό, κλινική εξέταση και λεπτομερής έλεγχος για να καθοριστεί η αιτιολογία του υπερθυρεοειδισμού και ,άρα, να ακολουθηθεί και η κατάλληλη θεραπευτική γραμμή.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι του υπερθυρεοειδισμού για τη μητέρα και ποιοι για το έμβρυο; Σε ανεπαρκή αντιμετώπιση του μητρικού υπερθυρεοειδισμού μπορεί να εμφανιστεί πρόωρος τοκετό και μια ακόμα πιο σοβαρή επιπλοκή, η προεκλαμψία. Επίσης, γυναίκες που κατά την εγκυμοσύνη έχουν ενεργό νόσο του Gravesβρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν βαρύ υπερθυρεοειδισμό ή κρίση θυρεοτοξίκωσης.
Ωστόσο, συχνά, η νόσος Graves βελτιώνεται κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου και μπορεί να επιδεινωθεί κατά τη λοχεία.
Όσον αφορά το έμβρυο αυτό μπορεί να επηρεαστεί μέσω των εξής μηχανισμών :
1. μη ελεγχόμενος υπερθυρεοειδισμός της μητέρας που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα εμβρυική ταχυκαρδία, προωρότητα, εμβρυικό θάνατο και συγγενείς ανωμαλίες.
2. υψηλές συγκεντρώσεις αντισωμάτων της μητέρας τα οποία μπορούν να επιδράσουν στον θυρεοειδή το εμβρύου και να προκαλέσουν με την σειρά τους εμβρυικό ή νεογνικό υπερθυρεοειδισμό
3. αντιθυρεοειδικά φάρμακα για την αντιμετώπιση του υπερθυρεοειδισμού της μητέρας τα οποία διέρχονται τον πλακούντα και μπορούν να επηρεάσουν τη θυρεοειδική λειτουργία του εμβρύου.
Βέβαια, εφόσον η θεραπεία της εγκύου γίνεται προσεκτικά, τα οφέλη για το έμβρυο υπερτερούν των κινδύνων.
Τι θεραπευτικές επιλογές έχει η έγκυος με υπερθυρεοειδισμό;
• παρακολούθηση χωρίς αγωγή στον ήπιο υπερθυρεοειδισμό
• αντιθυρεοειδικά σκευάσματα σε σοβαρότερες μορφές νόσου
• χειρουργική αφαίρεση θυρεοειδούς όταν ο υπερθυρεοειδισμός είναι αδύνατο να ελεγχθεί με φάρμακα
Τέλος, θα πρέπει η έγκυος με υπερθυρεοειδισμό να έχει κατά νου ότι η νόσος επιδεινώνεται τους 3 πρώτους μήνες μετά τον τοκετό, οπότε ίσως να απαιτηθούν μεγαλύτερες δόσεις των φαρμάκων που ελάμβανε.
Επιπλέον, η μητέρα με υπερθυρεοειδισμό που λαμβάνει αγωγή μπορεί χωρίς κανένα φόβο να θηλάσει το μωρό με την προϋπόθεση ότι θα ελέγχει σε τακτά χρονικά διαστήματα τη θυρεοειδική λειτουργιά του νεογνού.
Με σωστή καθοδήγηση ,λοιπόν, η γυναικά με υπερθυρεοειδισμό μπορεί να απολαύσει την εγκυμοσύνη της !
