Δεκαπενταύγουστος 2023: Όλα τα περίεργα και άγνωστα έθιμα στην Ελλάδα

Χρήστος Πασχαλίδης

Δεκαπενταύγουστος 2023: Όλα τα περίεργα και άγνωστα έθιμα στην ΕλλάδαΑυτά είναι τα άγνωστα ελληνικά έθιμα του δεκαπενταύγουστου από όλες τις γωνιές της Ελλάδος.

Ο Δεκαπενταύγουστος είναι από τις μεγαλύτερες γιορτές της Ορθοδοξίας. Οι χριστιανοί ορθόδοξοι στην Ελλάδα, γιορτάζουν την κοίμηση της Θεοτόκου, της Παναγίας μας. Έτσι σε όλη την Ελλάδα τον Δεκαπενταύγουστο γιορτάζουμε αυτή την υπέροχη γιορτή.

Πανηγύρια, τοπικές λιχουδιές, θρησκευτικές ιδιαιτερότητες. Τα έθιμα είναι τόσα πολλά και με τόση μεγάλη ποικιλία, που πολλά από αυτά δεν τα γνωρίζουμε. Γι’ αυτό στο σημερινό μας άρθρο θα σας παρουσιάσουμε όλα τα άγνωστα ελληνικά έθιμα του Δεκαπενταύγουστου. Διαβάστε παρακάτω: 

Ο Επιτάφιος της Παναγίας στα νησιά

Σε μερικά νησιά της Ελλάδας όπως στην Κασσιόπη στην Κέρκυρα ή στην Πάτμο και στην Ικαρία ακολουθούν τα πρότυπα της νεκρώσιμης πομπής που συναντάμε και την Μεγάλη Παρασκευή. Για παράδειγμα λοιπόν στην Κασσιανή στολίζουν τον επιτάφιο της Παναγίας και ακολουθούν τη λιτανεία με αναμμένα κεριά.

Στην Ικαρία και πιο συγκεκριμένα στον Καμαρόκαμπο, στο ξωκλήσι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, υπάρχει ένας μικρός σε μέγεθος επιτάφιος και κάθε χρόνο την Παραμονή του Δεκαπενταύγουστου ο ψάλτης τον παίρνει στους ώμους του για να τον μεταφέρει στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας.

Εκεί λοιπόν ξεκινούν να χτυπούν οι καμπάνες και οι γυναίκες κάθε ηλικίας στολίζουν με λεβάντες και γαρύφαλλα ψάλλοντας προσευχές μέχρι τα ξημερώματα. Μόλις χαράξει, οι καμπάνες χτυπούν καλώντας τους πιστούς να προσέλθουν με αναμμένα κεριά, όπου ξεκινά μία μεγάλη πομπή με προορισμό και πάλι τον Καμαρόκαμπο.

Πάτμος: Ο Επιτάφιος της Παναγίας

Στο νησί της Ορθοδοξίας και στο ιστορικό μοναστήρι της Αποκάλυψης, οι μοναχοί εκεί κάνουν περιφορά του επιταφίου της Παναγίας. Αυτό είναι ένα έθιμο που έχει ρίζες από το Βυζάντιο.

Ο επιτάφιος της Παναγίας είναι χρυσοποίκιλτος και περιφέρεται στα σοκάκια του νησιού σε μία μεγαλοπρεπή πομπή ενώ οι καμπάνες του μοναστηριού και των άλλων εκκλησιών χτυπούν διαρκώς.

Νίσυρος: Οι Εννιαμερίτισσες

Το Νιάμερο της Παναγίας γιορτάζεται στην Νίσυρο από τις 6 Αυγούστου. Πρωταγωνίστριες του συγκεκριμένου εθίμου είναι οι μαυροντυμένες Εννιαμερίτισσες γυναίκες οι οποίες για εννέα μέρες μένουν στο μοναστήρι της Παναγίας της Σπηλιανής.

Εκεί ακολουθούν ένα αυστηρό πρόγραμμα νηστείας κάθε μέρα και κάνουν 300 μετάνοιες. Την ίδια στιγμή είναι υπεύθυνες για την καθαριότητα του χώρου και των ιερών σκευών. Ανήμερα της Παναγίας οι Εννιμερίτισσες κρατούν δίσκους με κόλλυβα και προπορεύονται της πομπής της λιτάνευσης της εικόνας από τους ιερείς.

Οι ιερείς την οδηγούν στο χωριό για να ευλογήσει το πανηγύρι. Οι γυναίκες αποσύρονται μόνο όταν ξεκινήσει το γλέντι με τον τοπικό χορό της κούπας.

3.Πυργί Χίου: Πυργούσικος χορός

Σε ένα από τα διάσημα Μαστιχοχώρια της Χίου, το Πυργί, με την ιδιαίτερη ασπρόμαυρη διακόσμηση των σπιτιών του, υπάρχουν 50 εκκλησίες.

Το Δεκαπενταύγουστο μετά τη λειτουργία στην εκκλησία της Παναγίας, το πανηγύρι μεταφέρεται στην πλατεία, όπου την τιμητική του έχει ο παραδοσιακός “Πυργούσικος” χορός, με τον γρήγορο και χαρούμενο σκοπό του να παρασέρνει τους πιστούς.

Αστυπάλαια, τα «Κουκάνια» και ο «πετεινός»

Στην Αστυπάλαια το πανηγύρι της Παναγίας της Πορταΐτισσας έχει εκδηλώσεις που διαρκούν τρεις μέρες. Ξεκινούν το βράδυ της παραμονής μετά τον Εσπερινό, στον περίβολο της εκκλησίας. Υπάρχουν μουσικές από βιολί και λύρα και παραδοσιακοί χοροί.

Ανήμερα οι κάτοικοι του νησιού μαγειρεύουν και προσφέρουν στους επισκέπτες τοπικούς μεζέδες και αρνί γεμιστό. Το εορταστικό τριήμερο κλείνει με τα Κουκάνια που διοργανώνονται στον Πέρα Γιαλό και είναι μία σειρά από παιχνίδια με πρωταγωνιστές μικρά και μεγάλα παιδιά.

Επίσης το γιαουρτοτάϊσμα είναι το αλληλοτάισμα γιαουρτιού με κλειστά μάτια, το τράβηγμα του σχοινιού, αγώνες κολύμβησης και αυγομαχίες αλλά και ο πετεινός. Ο πετεινός είναι ένα παιχνίδι που προσπαθούν να π9ιάσουν ένα καλάθι με ψεύτικο κόκορα στην άκρη της αλειμμένης με γράσο κολόνας πάνω από την θάλασσα.

Λειψοί: Ανοιξιάτικα κρινάκια ανθίζουν

Μία σπάνια και μοναδική εικόνα της Παναγίας φιλοξενείται στην Εκκλησία της Παναγία του Χάρου στους Λειψούς. Σε αυτήν λοιπόν απεικονίζεται η Παναγία να κρατά τον Χριστό σαν σταυρωμένο και όχι σαν Θείο Βρέφος.

Το έθιμο εδώ κρατά από το 1943 όπου οι πιστοί τοποθετούσαν την Άνοιξη κρίνους γύρω από την εικόνα. Οι κρίνοι μαραίνονταν και άνθιζαν πάλι τον Αύγουστο.

Κεφαλλονιά: Τα φιδάκια της Παναγίας

Πρόκειται για ένα σπανιότατο έως μοναδικό γεγονός που συμβαίνει συγκεκριμένες ημέρες κάθε χρόνο, προσελκύοντας εκατοντάδες αν όχι χιλιάδες πιστών αλλά και σκεπτικιστών που σπεύδουν να δουν με τα μάτια τους τα δεκάδες φιδάκια της Παναγίας.

Η παράδοση αναφέρει πως κάποια μέρα καθώς πλησίαζαν πειρατικά πλοία και οι πειρατές κατευθύνονταν προς τη Μονή προκειμένου να την λεηλατήσουν, οι μοναχές προσευχήθηκαν στην Παναγία για να προστατέψει τις ίδιες και το μοναστήρι.

Τότε συνέβη το θαύμα. Το μοναστήρι κυκλώθηκε από φίδια που έτρεψαν τους πειρατές σε φυγή. Αυτό θεωρήθηκε σημάδι από την Παναγία. Έτσι οι μοναχές και η Μονή σώθηκαν.

https://www.youtube.com/watch?v=64JbB9l2sGY

Δείτε ακόμα 9 Σωτήριες ευχές στην Παναγία μας- Μάθετε τες και στα παιδιά σας

Από τότε κάθε χρόνο εμφανίζονται φίδια, ακόμα και στο εσωτερικό της εκκλησίας ( κρέμονται ακόμα και από τις εικόνες, τις καντήλες ή τα στασίδια ), τα οποία αναχωρούν στις 15 Αυγούστου. Αν κάποια χρονιά δεν εμφανιστούν τα φιδάκια προμηνύεται κάτι κακό για το νησί, όπως το 1940 και το 1953, οπότε το νησί επλήγη από σεισμούς.

Photo via: iefimerida.gr

Κάσο, ντολμαδάκια και πιλάφι

Στην Κάσο πραγματοποιείται το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού. Τα πατροπαράδοτα έθιμα της περιοχής τηρούνται κάθε χρόνο ευλαβικά και δεν είναι λίγοι οι ξενιτεμένοι Κασιώτες που επιλέγουν εκείνη την μέρα για να επισκεφθούν τον τόπο τους και να δοκιμάσουν τα ντολμαδάκια και το πιλάφι. Το ξεφάντωμα με λύρες και λαούτα μένει αξέχαστο.

Παλαιόπυργος Πωγωνίου: Τα “ντολιά”

Το πανηγύρι στον Παλαιόπυργο Πωγωνίου είναι μοναδικό και αφήνει χαραγμένα τα στοιχεία της παράδοσης, αφού μετά το μεσημεριανό φαγητό που προσφέρεται στο προαύλιο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ακολουθούν τα “ντολιά”, δηλαδή οι εντολές.

Κάποιος από τους μεγαλύτερους κατοίκους του χωριού ορίζεται “ντολής πασάς” και αφού πάρει ένα ποτήρι με κρασί, το τσουγκρίζει με έναν παρευρισκόμενο. Το έθιμο λέει πως πρέπει να πιει τρία ποτήρια κρασί ή τρεις γουλιές και κάθε φορά που πίνει πρέπει να κάνει μια αφιέρωση σε τρία διαφορετικά άτομα, με τη συνοδεία της ζωντανής μουσικής.

Αμέσως μετά οι υπόλοιποι με τη σειρά που ορίζει ο “ντολή πασάς” θα αφιερώσουν τις ευχές τους σε όποιο πρόσωπο επιθυμούν, πάντα υπό τους ήχους ενός τραγουδιού.

Κουφονήσια: Με τα καΐκια στην Παναγιά

Στα Κουφονήσια εορτάζουν την Παναγία με ξεχωριστό τρόπο και τιμές. Ειδικότερα στο Κάτω Κουφονήσι, στο εκκλησάκι της Παναγίας, το οποίο αποτελεί αξιοθέατο του νησιού και είναι χτισμένο στο μόλο, πάνω σε αρχαία ερείπια. Ανήμερα της εορτής Της, από πολύ νωρίς το πρωί τα καΐκια μεταφέρουν δωρεάν τους πιστούς από το

Πάνω Κουφονήσι στο Κάτω, προκειμένου να προσκυνήσουν με ευλάβεια την εικόνα της Παναγίας. Σύμφωνα με το έθιμο ετών, αμέσως μετά την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας στο εκκλησάκι της Παναγιάς, προσφέρονται σε όλους τους πιστούς διάφοροι μεζέδες και γλυκίσματα που έχουν φτιάξει ή έχουν αγοράσει οι ίδιοι, λόγω της εορτής.

Μάλιστα, τον πρώτο καιρό προσέφεραν μόνο τυρί και σύκα, αλλά με το πέρασμα των χρόνων η συμμετοχή των πιστών στην γιορτή είναι όλο και εντονότερη και οι οικογένειες ετοιμάζουν μεγάλα και εντυπωσιακά πιάτα με τυριά, ελιές, αλλαντικά, κεφτέδες, φρούτα και γλυκά, ενώ τα συνοδεύουν με νερά, αναψυκτικά και κρασί.

Δείτε ακόμα 15 Αυγούστου – Η Γιορτή της Παναγίας των Ελλήνων – Το Πάσχα του καλοκαιριού

Έπειτα, με τα καΐκια επιστρέφουν στο Πάνω Κουφονήσι όπου το γλέντι ξεκινά και κορυφώνεται με χορούς, τραγούδια, φαγητό και κρασί για πάρα πολλές ώρες. Βέβαια, και κατά τη διάρκεια της θαλάσσιας διαδρομής οι πιστοί τραγουδούν, παίζουν και διασκεδάζουν.

Κάλυμνο, τα προσκυνήματα στις εκκλησιές…

Στην Κάλυμνο σε εκκλησίες και ξωκλήσια παίρνουν σάρκα και οστά έθιμα και παραδόσεις. Η Παναγία της Χώρας η Κεχαριτωμένη, η Γλατιανή στ’ Αργινώντα, η Κυρά Ψιλή στο Βαθύ, η Παναγία του Γλυκιού στο λιμάνι,. η Παναγία στους Βοθύνους, η Παναγία της Τελέντου, η Παναγία στην Ψέριμο, η Μυρτιώτίσσα και άλλα μικρά ξωκλήσια.

Όλοι αυτοί οι ναοί θα ανοίξουν τις πόρτες τους για να υποδεχτούν ντόπιους και τουρίστες. που θα θέλουν να προσκυνήσουν την Χάρη της Παναγίας.

Όλυμπο της Καρπάθου ο παραδοσιακός Κάτω Χορός

Στην Όλυμπο της Καρπάθου ο  Δεκαπενταύγουστος γιορτάζεται με τον πιο κατανυκτικό τρόπο. Οι θρησκευτικές λειτουργίες είναι βαθιά συνδεδεμένες με το πένθος για την Παναγία που “έφυγε”.

Αποκορύφωμα του Δεκαπενταύγουστου είναι ο παραδοσιακός Κάτω Χορός που ξεκινά από τους άντρες σε σταθερό αργόσυρτο βήμα και κατανυκτικό βλέμμα. Ακολουθούν οι γυναίκες που είναι ντυμένες με παραδοσιακές στολές.

Άρτα «διπλοκάγκελο»

Στην Άρτα δύο μοναδικά έθιμα, το πρώτο στα ορεινά Θεοδώριανα και το δεύτερο στο Μοναστήρι του Θεοτοκιού, προσδίδουν έντονο θρησκευτικό συναίσθημα στον Δεκαπενταύγουστο. Στα 1000 μέτρα υψόμετρο, εκεί που αρχίζουν τα λιβάδια της Κωστηλάτας στα Θεοδώριανα, βρίσκεται το ξωκλήσι της Παναγιάς και γιορτάζει στις 15 Αυγούστου.

Ο εορτασμός είναι διήμερος και τα έθιμα αναβιώνουν με τον παραδοσιακό χορό «διπλοκάγκελο», αλλά και με τη λιτάνευση της εικόνας από το ξωκλήσι στο χωριό. Το κτύπημα της καμπάνας το πρωί, οδηγεί τους πιστούς στο εκκλησάκι της Κοίμησης της Θεοτόκου στην είσοδο του οροπεδίου της Κωστηλάτας.

Εκεί χρειάζεται  να περπατήσουν 40 λεπτά με τα πόδια. Όταν τελειώσει η θεία λειτουργία, ξεκινάει η λιτάνευση της εικόνας από το ξωκλήσι μέχρι την πλατεία των Θεοδώριανων. Ανήμερα της γιορτής, αλλά και την επομένη στις 7 το απόγευμα, το κτύπημα της καμπάνας δίνει το σύνθημα.

Δείτε ακόμα Αυτές είναι οι πιο σπάνιες εικόνες της Παναγίας

Όλοι συγκεντρώνονται στην πλατεία για να χορέψουν τον παραδοσιακό «διπλοκάγκελο». Τα χέρια δεμένα σταυρωτά, στην πρώτη σειρά οι γυναίκες και πίσω τους οι άνδρες, ενώ με μία φωνή τραγουδούν και χορεύουν, «ψηλά στην Κωστηλάτα».

Γρεβενά Το «Πάσχα του Καλοκαιριού»

Στη Μακεδονία, και πιο συγκεκριμένα στην περιοχή των Γρεβενών, τόσο λαμπρές είναι οι γιορτές του Δεκαπενταύγουστου που οι κάτοικοι, κυρίως των ορεινών χωριών, την αποκαλούν «Πάσχα του Καλοκαιριού».

Ξενιτεμένοι από κάθε γωνιά της γης μαζεύονται και ξεκινούν ένα ατελείωτο γλέντι που κάνει τους αγαπημένους συγγενείς να ξανασμίξουν, αλλά και τους νέους να διαλέξουν κοπέλες από τον τόπο τους.

Χωριά που το χειμώνα κατοικούνται από 100 το πολύ 200 κατοίκους, την εποχή του Δεκαπενταύγουστου φτάνουν να φιλοξενούν έως και δυο και τρεις χιλιάδες πιστούς. Το επίκεντρο της γιορτής, φυσικά, είναι συγκεντρωμένο στο ψηλότερο χωριό της Ελλάδας.

Δείτε ακόμα Παναγία Σουμελά: Το μοναστήρι με την θαμμένη εικόνα που έφερε τον Πόντο στην Ελλάδα

Αυτό είναι η Σαμαρίνα, αφού χιλιάδες προσκυνητές καταφθάνουν στη Μεγάλη Παναγιά, για να πανηγυρίσουν σε ένα γλέντι που κρατάει τρεις ολόκληρες ημέρες. Το ίδιο σκηνικό επικρατεί και στη γειτονική Αβδέλλα, όπου για πέντε ημέρες η πλατεία του χωριού παίρνει χρώμα γιορτινό και σφύζει από ζωή.

Σιάτιστα: Οι καβαλάρηδες προσκυνητές

Αυτό το έθιμο έχει τις ρίζες του από την τουρκοκρατία. Την ημέρα του Δεκαπενταύγουστου οι καβαλάρηδες σχηματίζοντας μεγάλες παρέες με στολισμένα άλογα πηγαίνουν στο μοναστήρι του Μικρόκαστρου και προσκυνούν την εικόνα. Επιστρέφουν στο χωριό και γλεντούν μέχρι το πρωί.

Σαρακίνι Αρκαδίας αρνιά, γουρουνοπούλες και κοντοσούβλι

Στο συγκεκριμένο μέρος το απόγευμα της παραμονής οι νεότεροι συμμετέχουν σε αγώνες ποδοσφαίου και μπάσκετ. Από την άλλη στην πλατεία του χωριού στήνονται ψησταριές και ψήνουν αρνιά, γουρουνόπουλο και κοντοσούβλι. Το φαγητό συνοδεύεται από ντόπιο κρασί.

Το επόμενο πρωί μετά την λειτουργία ο τοπικός σύλλογος βγάζει σε πλειστηριασμό την παραδοσιακή Κουλούρα της Παναγίας μαζί με αρνί ή άλλα παραδοσιακά προϊόντα που έχουν χαρίσει οι πιστοί για τάμα. Και όταν ο ήλιος πέσει το γλέντι ολοκληρώνεται με τη βραδιά του μετανάστη, που είναι αφιερωμένη σε όλους τους ξενιτεμένους συγχωριανούς.

«Μικρό Πάσχα» στην Ίμβρο

Για το γνωστό έθιμο στα Αγρίδια της Ίμβρου. Ακόμη και σήμερα φαντάζει παράξενο που η Κοίμηση της Θεοτόκου, γιορτάζεται στ α Αγρίδια, ενώ υπάρχουν τόσες άλλες Παναγίες όπως αυτή της Μητρόπολης, στο Γλυκή και το Σχοινούδι.

Το έθιμο που παρουσιάζει στοιχεία από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και συγκεκριμένα τα Καβήρεια Μυστήρια, στα οποία υπήρχαν και θυσίες ζώων, «απαιτεί» και την αναβίωσή της θυσίας. Η μόνη διαφορά είναι πως στον Χριστιανισμό δεν γίνεται αιματηρή θυσία, αλλά αναίμακτη.

Το πανηγύρι αρχίζει από τις 14 Αυγούστου, γύρω στο μεσημέρι και γίνεται με προσφορά ζώων. Οι κάτοικοι μαζεύουν τα βόδια και ένας ιερέας τα ευλογεί και διαβάζει υπέρ υγείας τα ονόματα των Χριστιανών που τα προσφέρουν για την Παναγία.

Δείτε ακόμα «Χαροπάλευα, και ζητούσα από την Παναγία να με κρατήσει στη ζωή»

Όταν τα ζώα σφαχτούν, το κρέας του μεταφέρεται δίπλα στην εκκλησία, στον ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου, όπου και τεμαχίζεται. Έπειτα, μπαίνει σε καζάνια και βράζεται μέχρι το πρωί, οπότε και αφαιρείται από το ζωμό. Στο ζωμό προστίθεται σπασμένο σιτάρι και το αποτέλεσμα είναι το πεντανόστιμο φαγητό, η λεγόμενη «κουρκούτα».

Ο κόσμος συρρέει και μετά την πανηγυρική λειτουργία της 15ης Αυγούστου, οπού όλα τα εκλεκτά εδέσματα του χωριού που φτιάχτηκαν για το πανηγύρι, διαβάζονται και ευλογούνται συνήθως από τον Μητροπολίτη.

Στην συνέχεια, μοιράζονται σε όλο τον κόσμο κυρίως στους ξένους, αφού αυτοί είναι που δεν έχουν κάποιο σπίτι να φάνε και συνεπώς προηγούνται.

Photo cover via: megalipanagiathivon.gr

Διαβάστε όλα τα άρθρα για την θρησκεία στο Daddy-Cool.gr