Ο δεύτερος εγκέφαλος στο σώμα μας που επηρεάζει τη σωματική & ψυχική μας υγεία

daddy cool team

Νέες έρευνες έρχονται να “ταράξουν” τα νερά και να δείξουν πως ένας δεύτερος εγκέφαλος, που βρίσκεται στο έντερο μας και συνδέεται με εκείνον που βρίσκεται στο κεφάλι μας, μέσω ενός εξελιγμένου νευρικού δικτύου που μεταδίδει μηνύματα από τρισεκατομμύρια βακτήρια.

Αυτή η νέα έρευνα μας φάνηκε αρκετά ενδιαφέρουσα, αφού υποστηρίζει ότι εκείνος ο δεύτερος εγκέφαλος του εντέρου μας, είναι σε θέση να επηρεάσει την σωματική και ψυχική μας υγεία. Τι ακριβώς υποστηρίζει; Θα δούμε παρακάτω με λεπτομέρειες:

Αν κάποιος κατάφερνε να ανοίξει ένα ανθρώπινο σώμα για να καταλάβει από τι είμαστε φτιαγμένοι, θα διαπίστωνε ότι αποτελούμαστε κυρίως από βακτηρία. Στην πραγματικότητα οι μονοκύτταροι οργανισμοί  και κυρίως τα βακτήρια, υπερτερούν αριθμητικά των δικών μας κυττάρων 10 προς 1. Τα περισσότερα από αυτά ζουν στο έντερο.

Δείτε ακόμα Ακάρεα σκόνης: Ποια προβλήματα υγείας προκαλούν πως μπορούμε να τα εξουδετερώσουμε;

Τα βακτηρία λοιπόν, τα οποία βρίσκονται σε πληθώρα στο έντερο μας, είναι γνωστά και ως μικροβίωμα. Το μικροβίωμα του εντέρου λοιπόν, μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο το έντερο αλλά και το μυαλό. Αυτή την θεωρία την υποστηρίζει ο John Bienenstock, MD, του Πανεπιστημίου McMaster στο Χάμιλτον.

Ο δεύτερος εγκέφαλος στο σώμα μας που επηρεάζει τη σωματική & ψυχική μας υγεία

Τα τελευταία χρόνια, έχουν διεξαχθεί μελέτες σε τρωκτικά για το πως τα βακτηρία του εντέρου μπορούν να επηρεάσουν επίσης, την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος, την χημεία του εγκεφάλου κι ένα φάσμα φαινομένων συμπεριφοράς.

Μέσα σε αυτό το φάσμα συμπεριλαμβάνεται και η συναισθηματική συμπεριφορά, η αντίληψη του πόνου και η αντίδραση του οργανισμού στο άγχος.

Η έρευνα έδειξε ότι αν στο έντερο μας αυξηθούν τα βακτήρια που προκαλούν ασθένειες, μπορεί να αλλάξει η χημεία του εγκέφαλου μας. Στα ζώα αποδείχθηκε, ότι όταν τα βακτήρια που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ασθένειες στο ζώο, αυξάνονταν εκείνα γινόντουσαν πιο ανήσυχα ή πιο τολμηρά.

Είναι γνωστό έπειτα από πολλές έρευνες, ότι αν ένας άνθρωπος διανύει περιόδους έντονου στρες, αυτό μπορεί να επηρεάσει την μικροβιακή ισορροπία στο έντερο. Αυτό φυσικά έχει ως αποτέλεσμα, το άτομο, να είναι περισσότερο επιρρεπής στις μολυσματικές ασθένειες.

Πως θα αντιμετωπίσουμε διαταραχές που έχουν σχέση με την διάθεση και το στρες

Τέτοια ευρήματα προσφέρουν τη  δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε ευεργετικά, ή προβιοτικά βακτηρία για να αντιμετωπίσουμε τις διαταραχές που έχουν σχέση με την διάθεση και το στρες. Αυτό θα γίνει με την χορήγηση των ωφέλιμων μικροβίων ή με την δημιουργία φαρμάκων που μιμούνται τις μεταβολικές λειτουργίες τους.

Η έρευνα κάνει λόγο για νέους τρόπους διαχείρισης των χρόνιων γαστρεντερικών διαταραχών που συνδέονται με το άγχος και την κατάθλιψη. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι η ερευνά βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο.

Καταρχάς περιορίζεται μόνο στα τρωκτικά. Επίσης οι ερευνητές τώρα ξεκίνησαν να μελετούν τα αποτελέσματα της. Τέλος, για να διορθώσουμε τις μικροβιακές ανισορροπίες, έτσι ώστε να θεραπεύσουμε ασθένειες, πρέπει πρώτα να καθορίσουμε τι συνιστά ένα υγιές μικροβίωμα του εντέρου. Αυτό οι επιστήμονες ακόμη το ερευνούν.

Σύμφωνα με τον γαστρεντερολόγο Premysl Bercik, MD του Πανεπιστημίου McMaster έχουμε αγγίξει μόνο την επιφάνεια του ζητήματος. Σίγουρα αυτά τα πειράματα στα τρωκτικά δείχνουν, ότι τα βακτήρια μπορεί να σχετίζονται με την συμπεριφορά και την βιοχημεία του εγκεφάλου.

Το έντερο αναφέρεται ως ο “δεύτερος εγκέφαλος του σώματος”

Για να αναλύσουμε αυτές τις βιολογικές δραστηριότητες όμως και για να μάθουμε πως μπορούμε να εφαρμόσουμε αυτή τη γνώση, έτσι ώστε να ενισχύσουμε την ανθρώπινη ψυχική υγεία, θα χρειαστούν πολλά χρόνια και ακόμη περισσότερες μελέτες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι πολύ συχνά το έντερο αναφέρεται ως ο “δεύτερος εγκέφαλος του σώματός” αφού είναι το μόνο όργανο που έχει ανεξάρτητο νευρικό σύστημα κι ένα περίπλοκο δίκτυο 100 εκατομμυρίων νευρώνων, οι οποίοι είναι ενσωματωμένοι στο τοίχωμα του εντέρου.

Το νευρικό δίκτυο του εντέρου είναι τόσο εξελιγμένο, που συνεχίζει να λειτουργεί, ακόμη και όταν ο κύριος νευρικός αγωγός μεταξύ αυτού και του εγκεφάλου, αποκόπτεται. Όταν ένας άνθρωπος γεννιέται, το έντερο του είναι αποστειρωμένο. Με την πάροδο του χρόνου όμως, το έντερο αναπτύσσει ένα διαφορετικό μείγμα βακτηριακών ειδών.

Αυτό το μείγμα, καθορίζεται εν μέρει από την γενετική αλλά και από τα βακτηρία που ζουν μέσα και στους γύρω μας. Στο έντερο μας κατοικούν 100 τρισεκατομμύρια μικρόβια και είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία μας. Τα βακτηρία του εντέρου ρυθμίζουν την πέψη και τον μεταβολισμό μας.

Εξάγει και δημιουργεί βιταμίνες και θρεπτικές ουσίες

Επίσης μπορούν να εξάγουν και να δημιουργήσουν βιταμίνες και θρεπτικές ουσίες, από τα διάφορα τρόφιμα που καταναλώνουμε. Αξίζει να σημειωθεί ότι προγραμματίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος. Χτίζουν και διατηρούν το τοίχωμα του εντέρου και αυτό με την σειρά του προστατεύει τον οργανισμό από εξωτερικούς εισβολείς.

Ακόμη και μέσα από την ίδια τους την παρουσία, τα ευεργετικά βακτήρια του εντέρου εμποδίζουν τα επιβλαβή μικρόβια στο να εισέλθουν και να αναπαραχθούν. Επίσης, είναι υπεύθυνο για την παραγωγή αντιμικροβιακών χημικών ουσιών που υπερασπίζονται το σώμα έναντι των ασθενειών.

Επίσης τα βακτήρια του εντέρου είναι σε θέση να παράξουν εκατοντάδες νευροχημικά στοιχεία τα οποία χρησιμοποιεί ο εγκέφαλός για να ρυθμίσει βασικές φυσιολογικές διαδικασίες όπως επίσης και νοητικές. Η μάθηση, η μνήμη και η διάθεση είναι μερικές από αυτές.

Για παράδειγμα τα βακτήρια του εντέρου κατασκευάζουν περίπου το 95% της παροχής σεροτονίνης του σώματος. Η σεροτονίνη επηρεάζει τόσο την διάθεση όσο και την δραστηριότητα της γαστρεντερικής οδού.

Το πείραμα

Αναλογιζόμενοι λοιπόν όλα αυτά τα στοιχεία, μπορουμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι το έντερο μπορεί να συμβάλει και στην εγκεφαλική κατάσταση.

Το 2011 δημοσιεύθηκε στο Gastroenterology μια έρευνα όπου έδειχνε τον Bercik και τους συνεργάτες του να δίνουν σε ποντικιού BALB/c, ένα κοκτέιλ αντιβιοτικών όπου άλλαξε δραματικά την σύνθεση βακτηρίων στο έντερο τους.

Το συγκεκριμένο είδος ποντικιών είναι ιδιαίτερα ντροπαλό. Μετά από αυτή την αλλαγή στη σύνθεση των βακτηρίων, τα ποντίκια έγιναν πιο περιπετειώδη και τολμηρά.

Επίσης αυτή η θεραπεία με τα αντιβιοτικά ενίσχυσε τα επίπεδα του νευροτροφικού παράγοντα που προέρχεται από τον εγκέφαλο στον ιππόκαμπο. Αυτό το νευροχημικό αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την μνήμη και την διάθεση.

Όταν αυτή η αντιβιοτική τροφοδότηση σταμάτησε τα ζώα επανήλθαν και πάλι στις συνηθισμένες συμπεριφορές τους. Σε ένα άλλο πείραμα, η ομάδα του Bercik απομόνωσε δυο είδη ποντικών που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν σε αποστειρωμένο περιβάλλον.

Όπως το έντερο επηρεάζει τον εγκέφαλο έτσι και ο εγκέφαλος επηρεάζει το έντερο

Το πρώτο είδος ήταν τα δειλά και ντροπαλά BALB/c και το δεύτερο είδος τα θαρραλέα NIH. Όταν ξεκίνησαν οι ειδικοί να εισχωρούν στον οργανισμό των ποντικών βακτήρια, παρατηρήθηκε ότι το πρώτο είδος από ντροπαλό έγινε θαρραλέο και το δεύτερο είδος από θαρραλέο, ντροπαλό.

Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι στο έντερο των ανθρώπων ζουν περισσότερο ποικιλόμορφες μικροβιακές κοινότητες, από ότι στο έντερο των ποντικών. Η αλήθεια είναι ότι δεν χρειάζεται αναγκαστικά μια πλήρης κλίμακα μικροβιακής μεταμόσχευσης για να αλλάξει η συμπεριφορά. Ακόμη κι ένα βακτηριακό είδος αρκεί.

Αυτό αποδείχθηκε σε μια έρευνα που διεξήγαγε ο μικροβιολόγος Mark Lyte. Ο Lyte ανέμιξε μια μικρή δόση παθογόνου βακτηρίου Campylobacter jejuni – μία πολύ μικρή ποσότητα για να προκαλέσει μια ανοσολογική απόκριση –σε ένα αλατούχο διάλυμα και το έδωσε σε μια ομάδα ποντικών εργαστηρίου.

Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο Physiology and Behavior, το 1998. Έδειξαν λοιπόν ότι δυο ημέρες αργότερα τα ποντίκια που κατανάλωσαν τα βακτήρια, ήταν πιο προσεκτικά στην είσοδο σε εκτεθειμένες περιοχές του εργαστηριακού περιβάλλοντος. Αυτό είναι ένα κοινό μέτρο άγχους στα τρωκτικά. Αυτό δεν παρατηρήθηκε στα ποντίκια στην ομάδα έλεγχου.

Όπως το έντερο επηρεάζει τον εγκέφαλο έτσι και ο εγκέφαλος επηρεάζει το έντερο. Έρευνες έχουν δείξει ότι το στρες καταστέλλει τα ευεργετικά βακτήρια του εντέρου.

Έρευνες που αποδεικνύουν ότι το έντερο είναι ο δεύτερος εγκέφαλος

Μια μελέτη που διεξάχθηκε το 2004 στο περιοδικό Pediatric Gastroenterology and Nutrition, ο ανοσολόγος Michael Bailey, διαπίστωσε ότι οι πίθηκοι-βρέφη των οποίων οι μητέρες είχαν τρομάξει από δυνατούς θορύβους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, είχαν λιγότερους γαλακτοβάκιλλους και μπιφιδοβακτήρια.

Επίσης το 2008 ερευνητές οι οποίοι είχαν επικεφαλή τον ψυχολόγο Simon Knowles, του Swinburne University of Technology στην Αυστραλία, διαπίστωσαν ότι κατά τη διάρκεια των εξετάσεων, δείγματα κοπράνων από φοιτητές περιείχαν λιγότερους γαλακτοβάκιλλους από ό,τι είχαν κατά τη διάρκεια των σχετικά ήρεμων πρώτων ημερών του εξαμήνου.

Ακόμη σε μια μελέτη που έλαβε μέρος το 2011 σε ποντίκια, και δόθηκε στη δημοσιότητα στο Brain, Behavior and Immunity, οι Bailey, Lyte και οι συνεργάτες τους εξέτασαν τον τρόπο με τον οποίο οι αλλαγές που προκαλούνται από το άγχος στο έντερο, επηρεάζουν την υγεία.

Ανέφεραν ότι όταν έβαλαν στο ίδιο κλουβί ήρεμα και επιθετικά ποντίκια, δημιουργώντας ένα στρεσογόνο παράγοντα «κοινωνικής αναστάτωσης», παρατήρησαν μείωση των ευεργετικών βακτηρίων.

Αποτελέσματα ερευνών

Επίσης μειώθηκε η συνολική ποικιλομορφία του μικροβιώματος του εντέρου και παρατηρήθηκε υπερανάπτυξη των επιβλαβών βακτηρίων, καθιστώντας τα ζώα πιο επιρρεπή σε λοιμώξεις και προκαλώντας φλεγμονή στο έντερο.

Σε μια συμπληρωματική μελέτη, ο Bailey και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι η χορήγηση αντιβιοτικών ευρέος φάσματος στα ποντίκια για την καταστολή βακτηρίων του εντέρου, εμπόδισε το άγχος από την πρόκληση φλεγμονής.

Με τον ίδιο τρόπο, διαπίστωσαν επίσης ότι τα ποντίκια δεν εμφάνισαν φλεγμονώδη στρες αλλά όταν εισχώρησαν στα ποντίκια χωρίς μικρόβια ένα κανονικό πληθυσμό βακτηρίων, το άγχος προκάλεσε πάλι εντερική φλεγμονή.

Επιπλέον μερικές μελέτες δείχνουν ότι τα αμυντικά μόρια του εντέρου που παράγονται κατά της διάρκεια της λοίμωξης και ονομάζονται φλεγμονώδεις κυτοκίνες, είναι σε θέση να διαταράξουν τον εγκέφαλο και να κάνουν τους ανθρώπους πιο ευάλωτους σε άγχος και κατάθλιψη.

Ο Bercik πιστεύει ότι η διαδικασία μπορεί να εξηγήσει γιατί περισσότερο από το ήμισυ των ατόμων με χρόνιες διαταραχές της γαστρεντερικής οδού όπως η νόσος του Crohn, η ελκώδης κολίτιδα και το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS), μαστίζονται επίσης από άγχος και κατάθλιψη.

Ο δεύτερος εγκέφαλος στο σώμα μας που επηρεάζει τη σωματική & ψυχική μας υγεία

Αναγνωρίζοντας επίσης ότι η επικοινωνία μεταξύ του εγκεφάλου και του εντέρου είναι αμφίδρομη, ο Βercik στρέφει τη προσοχή σε νέους τρόπους θεραπείας τόσο των σωματικών συμπτωμάτων της εντερικής νόσου όσο και των ψυχολογικών διαταραχών που είναι τόσο συχνά παρούσες.

Αλλά πριν οι κλινικοί ιατροί επωφεληθούν από τα βακτήρια του εντέρου για τη θεραπεία, είτε σωματικών είτε ψυχολογικών διαταραχών, απαιτείται πολύ περισσότερη έρευνα.

Παρά το έντονο ενδιαφέρον για το πώς τα ευεργετηικά βακτήρια του εντέρου μπορεί να προωθήσουν την ψυχολογική ευεξία, λίγες μελέτες έχουν εξετάσει τα αποτελέσματα αυτά στον άνθρωπο.

Σε μια τέτοια μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο British Journal of Nutrition το 2011, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ένα διάστημα 30 ημερών με προβιοτικά βακτήρια (ένα μείγμα από Lactobacillus helveticus και Bifidobacteria longum) οδήγησε σε μείωση του άγχους και της κατάθλιψης σε υγιείς εθελοντές.

Photo cover via: medicienterprises.com

• εγκεφαλος

* Τα άρθρα, έχουν καθαρά πληροφοριακό χαρακτήρα και δεν αναπληρώνουν την γνώμη του θεράποντα ιατρού. Το περιεχόμενο των άρθρων είναι για ενημερωτικό σκοπό και δεν θα πρέπει να αντικαθιστά οποιαδήποτε συμβουλή, διάγνωση ή και θεραπεία που χορηγείται από τον θεραπευτή, εξειδικευμένο επιστήμονα υγείας. Κάθε οργανισμός είναι μοναδικός και έχει διαφορετικές ελλείψεις, ανάγκες, παθολογικά ευρήματα και ψυχολογικά χαρακτηριστικά. Ζητήστε την βοήθεια ειδικών αποκλειστικά για την δική σας περίπτωση. Το daddy-cool.gr και οι συντάκτες του δεν φέρουν καμία ευθύνη για την οποιαδήποτε χρήση.