Πρωτοχρονιά στη Σκωτία: Τα εντυπωσιακά πρωτοχρονιάτικα έθιμα

Έλενα Τριανταφύλλου

Πρωτοχρονιά στη Σκωτία: Τα εντυπωσιακά πρωτοχρονιάτικα έθιμα. Η Σκωτία φαίνεται πως έχει μερικά από τα πιο εντυπωσιακά πρωτοχρονιάτικα έθιμα.

Η Πρωτοχρονιά είναι από τις πιο όμορφες γιορτές της χρονιά για τις περισσότερες – αν όχι όλες – χώρες του κόσμου. Το παλιό έτος με τα καλά και τα κακά του μας αποχαιρετά και ένα νέο έτος έρχεται πιο ελπιδοφόρο από το προηγούμενο.

Οι άνθρωποι γιορτάζουν με αγκαλιές, φιλιά, ευχές, πυροτεχνήματα, βασιλόπιτα, αλκοόλ και άλλα ροφήματα. Σίγουρα η κάθε χώρα έχει τα δικά της πρωτοχρονιάτικα έθιμα αλλά η Σκωτία φαίνεται πως έχει τα πιο εντυπωσιακά και μάλιστα, είναι επηρεασμένα από τους Βίκινγκ. Διαβάστε παρακάτω: 

Η Πρωτοχρονιά στη Σκωτία

Η Πρωτοχρονιά στη Σκωτία έχει μία ιδιαίτερη λέξη που την περιγράφει και μιλάμε για την λέξη Hogmanay. Η λέξη Hogmanay είναι συνδεδεμένη με θεαματικές τελετές που παίρνουν μέρος στους δρόμους της Σκωτίας. Υπάρχουν πυροτεχνήματα, πυρσοί και φωτιές ενώ αυτά είναι μόνο μερικά από τα έθιμα που υποδέχονται στην Σκωτία το νέο έτος.

Οι εκδηλώσεις της Σκωτίας την Πρωτοχρονιά πραγματοποιούνται σε όλη την χώρα και διαρκούν τρεις μέρες, ξεκινώντας από τα τέλη του Δεκεμβρίου και τελειώνοντας στις 2 Ιανουαρίου. Μπορεί να σας φανεί παράξενο αλλά για 400 ολόκληρα χρόνια στην Σκωτία δεν γιορτάζονταν τα Χριστούγεννα.

Συγκεκριμένα είχαν απαγορευθεί από τα τέλη του 17ου αιώνα μέχρι και την δεκαετία του 1950 στα χρόνια της Προτεσταντικής Μεταρρύθμισης καθώς θεωρούνταν καθολικό πανηγύρι. Το 1958 λοιπόν τα Χριστούγεννα κηρύχθηκαν επίσημη αργία και αργότερα για όλο το Ηνωμένο Βασίλειο.

Δείτε ακόμα Τα Χριστούγεννα στην Στοκχόλμη είναι βγαλμένα από όνειρο

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο η Πρωτοχρονιά κρατάει για μία ημέρα όπως και στην Ελλάδα. Όπως και να ‘χει δεν είναι σαφές από που προέρχεται η λέξη Hogmanay. Βέβαια η επικρατέστερη εξήγηση λέει ότι έχει τις ρίζες της σε μία γαλλική λέξη που σημαίνει σε ελεύθερη μετάφραση “ημέρα γκαλά”.

Η προέλευση και η ιστορία της λέξης Hogmanay

Σύμφωνα με όσα πιστεύονται μέχρι σήμερα η λέξη Hogmanay ειπώθηκε πρώτη φορά το 1561 μετά την επιστροφή της Μαρίας, της βασίλισσας των Σκωτσέζων από την Γαλλία.

Η καθηγήτρια Ντόνα Χεντλ, του University of the Highlands and Islands, ανέφερε πως η λέξη θα μπορούσε επίσης να προέρχεται και από το αγγλοσαξονικό «haleg monath »που σημαίνει« ιερός μήνας ». Πιο πιθανό βέβαιο είναι η ρίζα αυτής της λέξης να είναι η γαλλική που αναφέραμε πιο πάνω.

Στην Νορμανδία μάλιστα τα δώρα που δόθηκαν στο Hogmanay ονομάζονταν hoguignetes. Η ιστορία του Hogmanay  έχει τις ρίζες της μερικούς αιώνες πριν όταν μπήκαν οι Βίκινγκς στην Σκωτία και συγκεκριμένα στις αρχές του 8ου και 9ου αιώνα.

Δείτε ακόμα Ροβανιέμι: Γνώριζες την σκοτεινή ιστορία για το χωριό του Άγιου Βασίλη;

Οι βόρειοι λαοί συνήθιζαν να τιμούν το χειμερινό ηλιοστάσιο με παγανιστικές ηλιολατρικές τελετές όπως ήταν το άναμμα της φωτιάς για να καλώς ορίσουν την έναρξη του Χειμώνα στο βόρειο ημισφαίριο. Στο πέρασμά τους λοιπόν οι Βίκινγκς άφησαν μερικά από τα έθιμά του.

Στο Σέτλαντ όπου και η επιρροή των Βίκινγκς ήταν μεγαλύτερη η Πρωτοχρονιά ονομάστηκε ακόμη και Yules όπου είναι ένας σκανδιναβικός όρος που προέρχεται από το φεστιβάλ του Γιούλ όπου και συνήθιζαν να καίνε το ημερολόγιο για να γιορτάσουν την έναρξη της νέας χρονιάς.

Τα πρωτοχρονιάτικα έθιμα της Σκωτίας

Ο καθαρισμός του σπιτιού

Οι παραδόσεις λοιπόν λένε ότι πρέπει να καθαρίσεις το σπίτι και να πετάξεις την στάχτη από το τζάκι όπως επίσης να έχεις τακτοποιήσει όλα τα χρέη σου από τα μεσάνυχτα της 31ης Δεκεμβρίου. Αυτό το έθιμο συμβολίζει την εκκαθάριση του παλαιού έτους έτσι ώστε να υποδεχτούν το νέο έτος ανανεωμένοι.

First Footing

Επίσης αμέσως μετά τα μεσάνυχτα υπάρχει η παράδοση, οι οικογένειες και οι φίλοι να μαζεύονται σε σπίτια για να υποδέχονται όλοι μαζί την νέα χρονιά ανταλλάσσοντας δώρα και ευχές. Αυτά τα δώρα έμειναν γνωστά στη Σκωτία σαν hogmanays. Οι άνθρωποι επίσης τραγουδούν το «Auld Lang Syne» του Robert Burns.

Σύμφωνα με αυτό το έθιμο την καλοτυχία στο νέο έτος θα την φέρει ο πρώτος άνθρωπος που θα περάσει το κατώφλι του σπιτιού, κάτι σαν το δικό μας ποδαρικό. Στην Σκωτία λοιπόν το ποδαρικό ονομάζεται first footing και οι ντόπιοι δίνουν μεγάλη σημασία σε αυτό.

Παραδοσιακά λοιπόν ο πρώτος επισκέπτης θα πρέπει να είναι ψηλός άντρας με μελαχρινά μαλλιά, φέρνοντας μαζί του μερικά κομμάτια άνθρακα, ένα κουλουράκι, λίγο αλάτι, ένα κέικ φρούτων κι ένα μπουκάλι ουίσκι. Πράγματα που έχουν συμβολική αξία στην Σκωτία.

Δείτε ακόμα Τα 10 πράγματα που δεν γνώριζες για τον Άγιο Βασίλη (βίντεο)

Το συγκεκριμένο έθιμο είναι επηρεασμένο από έθιμα των Βίκινγκς. Καθώς παραδοσιακά οι Βίκινγκς ήταν ξανθοί αλλά ήταν και εχθρικοί η άφιξή τους δεν ήταν και καλό σημάδι για την νέα χρονιά. Πίστευαν λοιπόν πως ένας μελαχρινός άντρας θα έφερνε καλοτυχία.

Με τα τρόφιμα που φέρνει μαζί του ο πρώτος επισκέπτης εκφράζει την ελπίδα πως δε θα πεινάσουν οι άνθρωποι που κατοικούν στο σπίτι, την νέα χρονιά. Φυσικά το έθιμο αναφέρεται σε αγροτικές κοινωνίες και ο άνθρακας συμβολίζει την ζεστασιά του σπιτιού. Ε τώρα, για το ουίσκι καταλαβαίνετε. Στην Σκωτία το αγαπούν πολύ.

Τα fire festivals

Όπως και στην Ελλάδα έτσι και στην Σκωτία ο εορτασμός της Πρωτοχρονιάς δεν γίνεται αναγκαστικά στο σπίτι. Η παραδοσιακή Πρωτοχρονιά θέλει τους κάτοικους της Σκωτίας να βγαίνουν στους δρόμους και να παρελαύνουν με πυρσούς, φαναράκια και πυροτεχνήματα.

Μάλιστα φορούν στολές ζώων καθώς κάνουν αυτά που σας περιγράφουμε πιο πάνω. Η φωτιά βρίσκεται στο επίκεντρο των εορτασμών της Πρωτοχρονιάς. Ο καπνός που βγαίνει από τους πυρσούς οι οποίοι είναι τυλιγμένοι από δορές βοοειδών θεωρείται ότι διώχνει τα κακά πνεύματα. Και αυτό το έθιμο είναι βγαλμένο από ειδωλολατρικά έθιμα των Βίκινγκς.

Ο Αγιασμός του σπιτιού

Ο Αγιασμός του σπιτιού είναι μία πολύ παλιά παράδοση της υπαίθρου. Εκεί οι άνθρωποι ευλογούσαν τα σπίτια και τα ζώα τους με ιερό νερό από τοπικό ρυάκι. Παρόλο που είναι ένα έθιμο που πλέον είχε σχεδόν εξαφανιστεί τα τελευταία χρόνια επέστρεψε.

Μετά τον Αγιασμό λοιπόν με το νερό η γυναίκα του σπιτιού πρέπει να πάει σε κάθε δωμάτιο του σπιτιού με ένα κλαδί που σιγοκαίει και να γεμίσει το σπίτι με καπνό έτσι ώστε να φύγουν τα κακά πνεύματα.

Η φωτιά στο Stonehaven

Μιλάμε για μία από τις πιο εντυπωσιακές τελετές στη Σκωτία. Πραγματοποιείται στο Stonehaven, που βρίσκεται νότια του Αμπερντίν στη βορειοανατολική ακτή. Εκεί, τεράστιες βολίδες περιστρέφονται γύρω από μεγάλους μεταλλικούς στύλους και προσφέρουν ένα μαγευτικό θέαμα.

Αυτό το έθιμο έχει συνδεθεί με το χειμερινό ηλιοστάσιο με τις αιωρούμενες βολίδες να υποδηλώνουν την δύναμη του ήλιου. Με αυτόν τον τρόπο φεύγουν μακριά τα κακά πνεύματα. Αυτά τα παγανιστικά έθιμα δεν επέζησαν σε όλη την Ευρώπη.

Αυτό έγινε επειδή οι χριστιανικές κοινωνίες θεωρούσαν αυτά τα έθιμα εκδήλωση ειδωλολατρίας. Παρόλα αυτά όπως διαπιστώσατε κι εσείς οι ίδιοι πολλά από τα έθιμα υιοθετήθηκαν από τον χριστιανισμό και πλέον τελούνται στα μέτρα του.

All photos via: mixanitouxronou.gr

Διαβάστε όλα τα άρθρα για τις αποδράσεις στο Daddy-Cool.gr

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου χωρίς την γραπτή άδεια από τον εκδότη. 

• πρωτοχρονιά
• χριστουγεννιάτικες αποδράσεις