Τελικά φταίνε οι γονείς για το πως καταλήξαμε σαν ενήλικες;

Έλενα Τριανταφύλλου

Τελικά φταίνε οι γονείς για το πως καταλήξαμε σαν ενήλικες; Θεωρούμε ότι τα πιθανά ψυχολογικά προβλήματα που αποκτήσαμε σαν ενήλικες, τα αποκτήσαμε εξαιτίας των γονιών μας. Φταίνε όμως για όλα οι γονείς;

Ο κάθε άνθρωπος κουβαλάει μέσα του, τους δαίμονές του. Σίγουρα οι περισσότεροι από εμάς όταν σκεφτόμαστε τα ελαττώματα και τα κόμπλεξ μας, θεωρούμαι ότι φταίνε οι γονείς μας. Η αλήθεια είναι, πως είναι κοινά αποδεκτό, ότι οι γονείς παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην μετέπειτα εξέλιξη ενός παιδιού.

Λανθασμένες εκφράσεις και παιδαγωγικές τακτικές μπορεί να δημιουργήσουν έναν ενήλικα με ανασφάλειες, που δεν εμπιστεύεται τους ανθρώπους και δυσκολεύεται να προσαρμοστεί σε νέες καταστάσεις. Όμως φταίνε όντως οι γονείς μας για τα δικά μας θέματα ή μήπως είναι οι εύκολοι στόχοι; Διαβάστε παρακάτω:

Λίγα λόγια για τον Φρόιντ

Ο Φρόιντ μπορεί από πολλούς να έχει δεχτεί κριτική σύμφωνα με τις θεωρίες του, όμως σίγουρα είναι μέχρι και σήμερα ένας από τους κορυφαίους ψυχαναλυτές, αφού ήταν αυτός που έφερε στην επιφάνεια την τακτική “ξάπλωσε στο ντιβάνι μου και πες μου”.

Ο Φρόιντ ήταν αυτός που έφερε στην επιφάνεια θεωρίες σχετικά με τον ρόλο που έχουν οι γονείς στην ζωή ενός παιδιού. Μίλησε για οιδιπόδεια συμπλέγματα και άλλα. Η βασική ιδέα του Φρόιντ ήταν πως αν κατάφερνε να φέρει στην επιφάνεια ξεχασμένα αρνητικά συναισθήματα ενός ανθρώπου προς τους γονείς του, θα τον ανακούφιζε από τα συμπτώματα.

Η αλήθεια είναι ότι πλέον είναι κοινώς αποδεκτό ότι όσες σωστές θεωρίες είχε ο Φρόιντ, άλλες τόσες θεωρίες του ήταν λάθος. Παρόλα αυτά αξίζει να αναγνωριστεί, ότι πριν τον Φρόιντ οι άνθρωποι πίστευαν ότι οι γονείς επηρεάζουν τα παιδιά τους, μόνο όσων αφορά τους καλούς τρόπους ενός παιδιού, που φυσικά και αυτή η θεωρία είναι λάθος.

Δείτε ακόμα Ο δυστυχισμένος γάμος είναι το ίδιο ανθυγιεινός με το κάπνισμα

Σίγουρα το πως ο Φρόιντ εξηγούσε τον ρόλο που είχαν οι γονείς των παιδιών στην ζωή των παιδιών ήταν αμφιλεγόμενο. Σύμφωνα με τον Φρόιντ υποσυνείδητα τα αγόρια θέλουν να σκ@τώσουν τον πατέρα τους για να κάνουν σ@ξ με την μητέρα τους και τα κορίτσια ήλπιζαν να έχουν πέ@ς γι’ αυτό και έχουν κόντρα με την μητέρα τους.

Photo via: lifo.gr

Οι ψυχολόγοι μπορεί να έχουν πλέον απορρίψει πολλές από τις θεωρίες του Φρόιντ όμως μέχρι και σήμερα θεωρούν ότι τα παιδιά επηρεάζονται άμεσα από την συμπεριφορά των γονιών τους ή την συμπεριφορά των πρώτων φροντιστών της ζωής τους. Είναι σωστό όμως να κατηγορούμε για όλα τους γονείς μας;

Η Θεωρία της Προσκόλλησης

Η θεωρία της προσκόλλησης είναι μία ευρέως αποδεκτή θεωρία και μία από τις πιο γνωστές και έχει να κάνει με την σημασία που έχουν οι πρώτες σχέσεις και ο τύπος δεσμού που θα αναπτύξει το παιδί με τους γονείς του ή με τους πρώτους φροντιστές (γιαγιά, παππού ή τα παιδιά που μεγάλωσαν σε ορφανοτροφείο).

Η θεωρία της προσκόλλησης προτάθηκε από τον John Bowlby την δεκαετία του ’50 και αποδείχθηκε περισσότερο από την Mary Ainsworth. Με λίγα λόγια η συγκεκριμένη θεωρία υποστηρίζει ότι τα παιδιά που δεν έχουν αποκτήσει έναν ασφαλή δεσμό με τους γονείς τους ή ακόμη και με έναν από τους δύο γονείς τους, θα βιώσουν συναισθηματική ανασφάλεια.

Η συναισθηματική τους ανασφάλεια όμως δε θα υπάρχει μόνο στην παιδική τους ηλικία αλλά και ως ενήλικες. Αυτά τα παιδιά θα πιστεύουν ως ενήλικες ότι δεν αξίζουν να αγαπηθούν ή ότι δεν θα είναι σε θέση να φροντίσουν άλλους ανθρώπους.

Δείτε ακόμα Πως τα κομπλιμέντα μπορούν να αλλάξουν την ζωή σας

Αυτή η συναισθηματική ανασφάλεια θα επηρεάσει φυσικά τις διαπροσωπικές τους σχέσεις με πιθανούς ερ@τικούς συντρόφους, φίλους ή ακόμη και με τα δικά τους παιδιά.

Υπάρχουν πολλές διαχρονικές μελέτες που έχουν δείξει ότι τα παιδιά που ανέπτυξαν ανασφαλή ή αγχώδη δεσμό με τους γονείς τους και δεν ένιωθαν αγαπητά, αποδεκτά ή και ικανά να φροντίσουν τον εαυτό τους καθώς μεγάλωναν, όταν ενηλικιώθηκαν αντιμετώπιζαν μία δυσκολία στο να διαχειριστούν τα αρνητικά τους συναισθήματα.

Αυτό φυσικά ίσχυε και στην περίπτωση των πρώτων φροντιστών. Επίσης αντιμετώπιζαν δυσκολία στο να ηρεμήσουν τον εαυτό τους όταν ένιωθαν άγχος και δεν εμπιστεύονταν εύκολα τους άλλους ανθρώπους.

Photo via: psychology.gr

Όταν αναφέρονται οι γονείς στην ψυχοθεραπεία

Όταν ένα άτομο αποφασίζει να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία έρχεται για πρώτη φορά αντιμέτωπο με αρνητικά συναισθήματα που ίσως να αγνοούσε. Θυμός, θλίψη και απόγνωση γι’ αυτό που του συμβαίνει. Πολλές φορές αυτά τα αρνητικά συναισθήματα έχουν ως στόχο τους ανθρώπους που εκείνο θεωρεί πως τον έχουν τραυματίσει.

Φυσικά το να επαναφέρουμε στην επιφάνεια αυτά τα αρνητικά συναισθήματα για τους γονείς μας, μέσα στο ασφαλές περιβάλλον της ψυχοθεραπείας είναι μία απαραίτητη διαδικασία για να ξεφύγει το άτομο από την διάθεση του να κατηγορεί τον εαυτό του, που εγκλωβίστηκε σε μία ψυχολογικά αρνητική κατάσταση.

Γενικότερα πολλοί από τους ανθρώπους που επισκέπτονται τον ψυχολόγο νιώθουν άχρηστοι να διαχειριστούν την ζωή τους και τείνουν να κατηγορούν τον εαυτό τους, για την ύπαρξη αυτών των συναισθημάτων. Επίσης κατηγορούν τον εαυτό τους για το γεγονός ότι δεν είναι αρκετά δυνατοί να λύσουν μόνοι τους τα προβλήματά τους.

Δείτε ακόμα Αγχωνόμαστε να τα προλάβουμε όλα και ξεχνάμε να ζήσουμε

Έτσι μία μικρή αλλαγή από την αυτοκατηγορία στο να κατηγορήσεις κάποιο αγαπημένο σου πρόσωπο για στιγμές που σε τραυμάτισαν στην παιδική σου ηλικία και όχι μόνο είναι ένα σημαντικό και απαραίτητο στάδιο της θεραπευτικής διαδικασίας.

Παρόλα αυτά το άτομο δεν πρέπει να μείνει στον θυμό που νιώθει για τους γονείς του. Με τον ψυχολόγο στο πλάι του πρέπει να συγχωρήσει τους γονείς του για λάθη που έκαναν στο παρελθόν. Αν δεν υπάρξει συγχώρεση ο θεραπευόμενος δε θα βρει ποτέ την γαλήνη μέσα του.

Προτού όμως δούμε πως μπορούμε να αναγνωρίσουμε στους γονείς μας το δικαίωμα του λάθους και να τους συγχωρήσουμε, ας σκεφτούμε για ένα λεπτό. “Τελικά πόσο φταίνε οι γονείς μας, για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε στην ζωή μας;”.

Photo via: Pinterest

Φταίνε τα γονίδια ή το περιβάλλον;

Φανταστείτε ότι μιλάμε για δύο δίδυμα αδερφάκια που έχουν μεγαλώσει στον ίδιο σάκο και μετά την γέννηση για κάποιον λόγο χωρίζονταν. Το ένα παιδί μεγαλώνει μέσα στην αγάπη και το άλλο μεγαλώνει σε μία προβληματική οικογένεια.

Αυτό δεν είναι απλά μία σκέψη. Πολλοί ερευνητές έχουν πραγματοποιήσει τέτοιου είδους έρευνες. Έφεραν ξανά σε επαφή δίδυμα αδέρφια που χωρίστηκαν μετά την γέννα για διάφορους λόγους και πραγματοποίησαν διάφορα ψυχολογικά τεστ.

Κατέληξαν λοιπόν στο συμπέρασμα ότι το 45% της συμπεριφοράς και του χαρακτήρα μας οφείλεται στα γονίδια και το 55% της συμπεριφοράς μας προέρχεται από τα βιώματά μας. Επίσης τα δίδυμα αδέρφια που βρίσκονταν στον ίδιο σάκο όσο ήταν έμβρυα, μοιάζουν στο 45% όσων αφορά την συμπεριφορά τους διαφέρουν κατά 55%.

Δείτε ακόμα 14 φωτογραφίες που θα σας βοηθήσουν να δείτε την ζωή διαφορετικά

Με λίγα λόγια η πεποίθηση ότι δεν αξίζουμε αγάπη δεν προήλθε απλά από μία μητέρα που δεν μας αγκάλιαζε αρκετά ή από έναν πατέρα που ήταν επικριτικός και συνεχώς απών.

Photo via: diaforetiko.gr

Τελικά δεν φταίνε για όλα οι γονείς

Η επιρροή της συμπεριφοράς των γονιών μας στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς μας έχει σίγουρα καθοριστικό ρόλο. Αλλά αυτό είναι μόνο ένα μέρος του 55% αυτού που ονομάζομαι περιβάλλον και δεν έιναι αναγκαστικά και το πιο σημαντικό.

Τα ψυχικά τραύματα συνεχίζουν να είναι τραύματα είτε προκαλούνται από τους γονείς, είτε από κάποιον οικογενειακό φίλο, είτε από κάποιον φροντιστή όπως είναι οι δάσκαλοι είτε ακόμη και από συνομήλικους.

Αν εξαιρέσουμε τις περιπτώσεις της παιδικής κακοποίησης κάποιες έρευνες έχουν δείξει ότι οι κοινωνικές σχέσεις και η αλληλεπίδραση με τους συνομηλίκους πολλές φορές μας επηρεάζουν στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και εμάς τους ίδιους.

Δείτε ακόμα Στην απόφαση που θα αλλάξει την ζωή σας – Να ακούτε μόνο την δική σας εσωτερική φωνή

Σκεφτείτε μόνο πως δύο γονείς μπορεί να έχουν ακριβώς την ίδια συμπεριφορά σε κάθε παιδί, όμως το κάθε παιδί εξελίσσει μία τελείως διαφορετική προσωπικότητα μεγαλώνοντας. Γιατί η προσωπικότητα διαμορφώνεται και από άλλες κοινωνικές συναναστροφές και βιώματα. Και φυσικά τα γενετικά χαρακτηριστικά παίζουν ρόλο.

Η άρνησή μας να μεγαλώσουμε

Όταν ήμασταν παιδιά θυμόμαστε τους εαυτούς μας να έχουμε εξιδανικεύσει τους γονείς μας. Τους θεωρούσαμε παντοδύναμους, είχαν μία λύση σε όλα μας τα προβλήματα και είχαν εξίσου μία απάντηση για όλες τις ερωτήσεις μας.

Μεγαλώνοντας όμως ξεκινήσαμε να διαπιστώνουμε ότι δεν είναι όλες οι απαντήσεις των γονιών μας σωστές. Και όταν μπήκαμε στην εφηβεία ξεκινήσαμε να διαπιστώνουμε ότι οι γονείς μας έχουν προβλήματα και κάνουν λάθη.

Όταν φτάσαμε στην δεύτερη δεκαετία της ζωής μας κάτι τρομαχτικό ήρθε και μας χτύπησε την πόρτα. Συνειδητοποιήσαμε ότι έχουμε κι εμείς προβλήματα και μάλιστα αυτά τα προβλήματα μοιάζουν αρκετά με τα προβλήματα των γονιών μας.

Δείτε ακόμα Τί είναι η Χαμογελαστή κατάθλιψη: Τα συμπτώματα

Δεν μπορούμε να το διαχειριστούμε αυτό και ξεκινάμε σιγά σιγά να κατηγορούμε τους γονείς μας. Που δεν μας αγκάλιαζαν αρκετά, που μας καλόμαθαν, που μας κακόμαθαν, θυμόμαστε ατάκες που μας είπαν σαν παιδιά και μας πλήγωσαν.

Το να θεωρούμε όμως ότι ο γονιός φταίει για όλα τα προβλήματα της ζωής μας, είναι στην ουσία η ανάγκη μας να αφεθούμε στους γονείς μας, για να μας λύσουν εκείνοι τα προβλήματα, όπως ακριβώς κάναμε και σαν παιδιά. Γιατί η ενηλικίωση φίλοι μου δεν είναι εύκολο πράγμα και το πρώτο πράγμα που αυθόρμητα θέλουμε να κάνουμε, είναι να την αποφύγουμε.

Η αξία της συγχώρεσης

Φυσικά αυτό δεν σημαίνει πως οι γονείς μας δεν έκαναν λάθη και πως αυτά τα λάθη δεν επηρέασαν την ψυχολογία μας. Παρόλα αυτά πρέπει να μάθουμε να συγχωρούμε για να καταφέρουμε να προχωρήσουμε μπροστά. Με αυτόν τον τρόπο θα καταλάβουμε το μερίδιο και της δικής μας ευθύνης.

Επίσης με αυτόν τον τρόπο θα καταφέρουμε να αλλάξουμε σελίδα και να συνειδητοποιήσουμε πως με εξαίρεση την παιδική κακοποίηση, οι γονείς μας, παρόλα τα λάθη τους, μας αγαπούν πολύ. Με τον δικό τους τρόπο, αλλά μας αγαπούν.

Η κουλτούρα της θυματοποίησης

Υπάρχουν άνθρωποι που αντιλαμβάνονται συνεχώς τον εαυτό τους ως θύμα. Η κουλτούρα της θυματοποίησης περιγράφει ένα άτομο που πιστεύει πως πάντα κάποιος άλλος φταίει για τις ατυχείς συνθήκες της ζωής του.

Πιστεύουν ότι άλλοι άνθρωποι είναι πιο τυχεροί από εκείνους. Πιστεύουν ότι μερικές λύσεις φαίνεται να βοηθούν άλλους ανθρώπους αλλά όχι τους ίδιους διότι τα δικά τους προβλήματα είναι πιο…ξεχωριστά και ιδιαίτερα.

Περνούν αρκετό χρόνο κατηγορώντας τους άλλους για την συμπεριφορά τους και για τον τρόπου που τους επηρέασε. Τέλος πιστεύουν ότι τίποτα δεν πάει καλά στην ζωή τους. Αυτή η κουλτούρα της θυματοποίησης πολλές φορές μας οδηγεί να θεωρούμε πως για όλα τα κακώς κείμενα της ζωής μας, ευθύνονται οι γονείς μας.

Πως ακριβώς θα μας βοηθήσει να αφήσουμε πίσω τον θυμό και τα άλλα άσχημα συναισθήματα;

Στην ψυχοθεραπεία ο ψυχοθεραπευτής θα επικεντρωθεί στο να σε κάνει να αφήσεις πίσω τα αρνητικά σου συναισθήματα. Με αυτόν τον τρόπο θα μας βοηθήσει να εδραιώσουμε μία πιο ικανοποιητική και ισότιμη σχέση με τους γονείς και πως το να απομακρυνθούμε από την οικογένεια δεν είναι η μόνη λύση.

Επίσης μας επιτρέπει να θέσουμε όρια απέναντι στους γονείς μας οι οποίοι σε κάποιες περιπτώσεις είναι παρεμβατικοί. Αυτό θα μας βοηθήσει να μην κάνουμε άλλες υποχωρήσεις στις ανάγκες και στα θέλω μας. Μας βοηθάει να απομακρυνθούμε από τα προβληματικά γονεϊκά μοτίβα που μας πρόσφεραν μέχρι τώρα ένα βόλεμα.

Παράλληλα όμως μας περιόριζα σημαντικά στο εύρος των δικών μας δυνατοτήτων και στο να σπάσουμε τον κύκλο ενός ανασφαλή δεσμού που θα μπορούσε να διαιωνιστεί με ερ@τικούς συντρόφους, παιδιά αλλά και φίλους.

Διαβάστε όλα τα άρθρα για την ψυχολογία στο Daddy-Cool.gr 

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου χωρίς την γραπτή άδεια από τον εκδότη. 

• ψυχολογικές συμβουλες