Βάσια Σαραντοπούλου – Ρόλοι μέσα σε δυσλειτουργικές οικογένειες

daddy cool team

Έρευνες σχετικά με την οικογένεια έχουν δείξει ότι τα παιδιά υιοθετούν συγκεκριμένους ρόλους ανάλογα με τη δυναμική της οικογένειας. Κάποιοι από τους ρόλους αυτούς είναι περισσότερο παθητικοί και κάποιοι περισσότερο επιθετικοί, δεδομένου ότι ο ανταγωνισμός και η προσπάθεια για επιβεβαίωση μέσα στην οικογένεια οδηγεί τα παιδιά να υιοθετήσουν διαφορετικού τύπου συμπεριφορές, προκειμένου να νιώσουν αυτόνομες οντότητες.

Δείτε επίσης: Στ. Παπαβέντσης: Το πρόβλημα της κατάχρησης αντιβιοτικών

Αυτοί οι ρόλοι βοηθούν τα παιδιά να επιζήσουν καθώς μεγαλώνουν σε ένα δυσλειτουργικό, συναισθηματικό ανώριμο οικογενειακό περιβάλλον. Μερικά παιδιά υιοθετούν και ταυτίζονται με έναν ρόλο μέχρι την ενηλικίωσή τους, ενώ άλλα αλλάζουν από τον ένα ρόλο στον άλλο ανάλογα με την κατάσταση της οικογένειας. Ένα μοναχοπαίδι μπορεί να “παίξει” όλους τους ρόλους αργά ή γρήγορα. Είναι σημαντικό να πούμε ότι υιοθετούμε τους ρόλους που αρμόζουν καλύτερα στην προσωπικότητά μας. Αυτό που συμβαίνει με τους ρόλους που αναλαμβάνουμε είναι ότι μας αλλοιώνουν την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας και δεν βλέπουμε καθαρά ποιοί είμαστε στην πραγματικότητα.

Οι ρόλοι που αναλαμβάνουν εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη συμπεριφορά των γονέων. Έτσι, σε ένα ασταθές οικογενειακό περιβάλλον, η συμπεριφορά των γονέων μπορεί να είναι:
α) Χειριστική (μέσω σωματικής ή ψυχολογικής βίας)
β) Ασύμμετρη (ακραίες συμπεριφορές προς το κάθε παιδί ξεχωριστά, ενισχυτική προς το ένα απορριπτική προς το άλλο)
γ) Τελειοθηρική (έμφαση στην τάξη, την ισχύ, την τέλεια εμφάνιση)
δ) Δογματική (αυστηρή πειθαρχία, τυφλή υπακοή)
ε) Κατευναστική (διατήρηση της ηρεμίας με οποιοδήποτε κόστος)
στ) Υποκριτική (“κάνε ό,τι λέω, όχι ό,τι κάνω)
ζ) Διπλωματική (συμφωνεί με τις ανάγκες των παιδιών χωρίς να τις ικανοποιεί)
η) Συντηρητική (αποφεύγει ερωτήσεις για το σεξ, την ανατομία, το άλλο φύλο)

Μερικοί από τους ρόλους που ενδέχεται να υιοθετήσει ένα παιδί μέσα σε μία δυσλειτουργική οικογένεια είναι οι εξής:
Α. ΤΟ ΠΑΙΔΙ – ΓΟΝΙΟΣ
Είναι τόσο ώριμο, που μπορεί να είναι 9 ετών αλλά να βαδίζει προς τα 40. Είναι υπεύθυνο, καλός μαθητής και καλός αδερφός. Είναι η καλή εικόνα της οικογένειας και με αυτό αποδεικνύουν πόσο καλοί είναι στο ρόλο τους. Το παιδί – γονιός φροντίζει τους γονείς του σαν γονέας και ειδικά όταν ο ένας γονέας είναι απών ψυχολογικά ή εργάζεται σε άλλη πόλη. Το παιδί αυτό αισθάνεται ότι πρέπει να φανεί δυνατό και φοβάται να αναγνωρίζει τις δικές του δυσκολίες. Ως ενήλικας, είναι αυστηρός, επικριτικός και πειθαρχημένος. Θέλει να επιτυγχάνει για να απολαμβάνει θετικής προσοχής, αλλά πολλές φορές αισθάνεται ανασφάλεια και δεν το παραδέχεται.

Δείτε επίσης: Τι σημαίνει να ανήκεις σε μια αγαπημένη οικογένεια

Β. ΤΟ ΠΑΙΔΙ – ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ
ΜΗΤΕΡΑ ΜΕ ΚΟΡΗ: Όλα τα μοιράζονται, κουτσομπολεύουν τις φίλες της κόρης, κάνουν από κοινού παράπονα στον πατέρα
ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΕ ΚΟΡΗ: Ο πατέρας βγάζει την ίδια τρυφερότητα στη μητέρα και της κόρη, και μαζί εκείνες φροντίζουν τον πατέρα
ΜΗΤΕΡΑ ΜΕ ΓΙΟ: Συμπεριφέρονται σαν ζευγάρι, και η μητέρα βγάζει ακόμα και ζήλια στις συντρόφους του γιου
ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΕ ΓΙΟ: Η σύζυγος μπαίνει σε δεύτερη μοίρα
Φυσικό επακόλουθο είναι ο γονέας που μένει απέξω να αισθάνεται ζήλεια ή θυμό.

Γ. ΠΑΙΔΙ – ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟ
Είναι άβουλο και δεν παίρνει εύκολα πρωτοβουλίες, έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, αποσύρεται πολύ συχνά. Δεν συνειδητοποιεί ότι δεν φταίει το ίδιο για την κατάστασή του αλλά οι γονείς του, οι οποίοι προβάλλουν πάνω του τη δική τους στέρηση. Αυτά τα παιδιά είναι εθισμένα σε παντός τύπου εξάρτηση, ειδικά όταν ενηλικιωθούν.

Δ. ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΤΟ ΑΠΟΡΡΙΠΤΟΥΝ
Έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και κρατιέται μακριά από τις σχέσεις εξαιτίας του φόβου απόρριψης. Αποσύρεται, διαβάζει βιβλία, ονειροπολεί, βλέπει πολλή τηλεόραση. Είναι ντροπαλό, γιατί μόνο έτσι πιστεύει ότι θα ξεφύγει από την απόρριψη. Συνήθως είναι το ανεπιθύμητο παιδί που δεν κατάφεραν οι γονείς να το αποδεχτούν – οι γονείς ντρέπονται γι΄αυτό.

Ε. ΠΑΙΔΙ – ΠΑΡΑΒΑΤΗΣ
Το παιδί αυτό θα βγει προς τα έξω και θα εκφράσει την ενεργητικότητά του. Καταφεύγει σε καυγάδες και τσακωμούς. Στ’ αλήθεια παρέχει στην οικογένεια διάσπαση της προσοχής της από τα πραγματικά προβλήματα. Έχει συνήθως προβλήματα στο σχολείο, και ενώ είναι ευαίσθητο, έχει μετατρέψει την ευαισθησία του σε κυνισμό και δυσπιστία.

Δείτε επίσης: Κανένας γάμος και κανένα παιδί δε σώζει μια τελειωμένη σχέση

ΣΤ. ΠΑΙΔΙ – ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ
Κουβαλάει όλες τις φιλοδοξίες των γονέων του, καθώς πρέπει να είναι πρώτος σε όλα. Νιώθει ενοχές αν δεν τα καταφέρνει. Ως ενήλικας, έχει εκπαιδευτεί να ακούει τα προβλήματα των άλλων και να είναι μεγαλόκαρδος, αλλά δεν γνωρίζει πώς να διαχειριστεί τις δικές του ανάγκες, καθώς νιώθει συνέχεια πώς πρέπει να σώσει τον άλλον.

Ζ. ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΑΡΡΩΣΤΟΣ
Όταν το ζευγάρι έχει εντάσεις, το παιδί αναλαμβάνει να κάνει ένα ρόλο που συσπειρώνει γύρω του τους γονείς για να μην πάψουν να είναι μαζί. Ακόμα κι αν εισπράξουν θυμό από τους γονείς, τους ενδιαφέρει περισσότερο το ότι έχουν ενωμένους τους γονείς.

Η. ΠΑΙΔΙ – ΚΟΛΛΑ
Το παιδί που θα φέρει ένταση ώστε να συσπειρωθούν γύρω του και αναλαμβάνει να συγκολλήσει το κενό που υπάρχει στη συζυγική σχέση.

Θ. ΠΑΙΔΙ – ΑΛΕΞΙΣΦΑΙΡΟ
Τραβάει πάνω του όλη την αρνητική προσοχή και υπάρχει χώρος για θετικότητα μεταξύ των υπόλοιπων μελών.

Ι. ΠΑΙΔΙ – ΜΩΡΟ
Το παιδί μωρουδίζει ή πίνει από το μπιμπερό ως μεγάλη ηλικία. Κάνει πολύ εύκολα νυχτερινούς τρόμους και άλλες διαταραχές ύπνου. Είναι πολύ πιθανό να είναι μία χαριτωμένη φιγούρα, που ενισχύεται και μένει ως την ενήλικη ηλικία το μικρό παιδί της οικογένειας.

Δείτε επίσης: 14 σημάδια που δείχνουν ότι είσαι πολύ καλή μαμά

Σημοντικό ρόλο παίζει και η σειρά γέννησης του παιδιού.
Το ΠΡΩΤΟ παιδί έχει συνήθως την ευθύνη των υπόλοιπων αδερφών και γίνεται πολλές φορές υπεργονιός.
Το ΔΕΥΤΕΡΟ παιδί παλεύει διπλά για να βρει τη θέση του, αν τελικά είναι στους δύο μικρούς ή στους δύο μεγάλους.
Το ΤΡΙΤΟ παιδί υπάρχει κίνδυνος να μείνει πάντα το μωρό της οικογένειας.

ΣΤΑΣΗ ΓΟΝΕΩΝ
-Ας κοπεί ο ομφάλιος λώρος
-Οι γονείς ας αποδεσμεύσουν τα παιδιά από τις προσδοκίες του
-Αν τα παιδία τσακώνονται, ας μην επεμβαίνουν οι γονείς και παίρνουν το ρόλο του ακροατηρίου, ας θεσπίσουν κανόνες, και ας δώσουν χρόνο μετά τον καυγά να εκφράσουν τα αρνητικά τους συναισθήματα και τα παράπονά τους
-Ας επιτρέψουμε και τα λάθη μέσα στην οικογένεια
-Αφήστε χώρο για την προσωπική έκφραση του κάθε μέλους
-Μην κριτικάρετε τις επιλογές των άλλων – δημιουργήστε ευκαιρίες
-Καλλιεργήστε την Κατανόηση, την Επικοινωνία, την Εκτίμηση, την Ιδιωτικότητα, την Πνευματικότητα, τη Στοργή, την Ασφάλεια, την Ψυχαγωγία (ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΜΙΑΣ ΥΓΙΟΥΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ)

• οικογενεια
• σχεσεις