Υποχονδρίαση: Τι είναι ποια τα συμπτώματα και πώς μπορούμε να τη διαχειριστούμε

Κωνσταντίνα Σταυριανοπούλου

Μήπως πάσχετε από υποχονδρίαση; Δείτε τι είναι, ποια τα συμπτώματα που έχει και πώς μπορείτε να τη διαχειριστείτε.

Κάποιοι δεν το παίρνουν στα σοβαρά, αλλά για όποιον ζει με τον μόνιμο φόβο ότι πάσχει από μια σοβαρή ασθένεια, το θέμα χρήζει ειδικής μεταχείρισης.

Οι αρνητικές επιπτώσεις της συχνής χρήσης του διαδικτύου στη ψυχολογία μας

Τι είναι η υποχονδρίαση

Η υποχονδρίαση είναι μία ψυχολογική κατάσταση, η οποία χαρακτηρίζεται από σωματικές ενοχλήσεις και αίσθημα φόβου για την υγεία. Πιο συγκεκριμένα, το άτομο που παρουσιάζει υποχονδρίαση, νιώθει πως έχει κάποια ασθένεια ή φέρει κάποιο μικρόβιο.

Αυτό συμβαίνει γιατί δεν μπορεί να αναγνωρίσει τα συναισθήματα του (για παράδειγμα, το άγχος του για μια συνέντευξη) και τις σωματικές αλλαγές που ακολουθούν (για παράδειγμα, τη ταχυκαρδία) με αποτέλεσμα να ερμηνεύει τις τελευταίες ως αποδείξεις για την ασθένεια που θεωρεί πως εκδηλώνει (για παράδειγμα, καρδιοπάθεια).

Έτσι, οδηγείται σε ιατρικές εξετάσεις και επανεξετάσεις, για να βεβαιωθεί πως δεν πάσχει από την εκάστοτε νόσο. Όμως, τα αποτελέσματα των εξετάσεων και οι διαβεβαιώσεις των γιατρών προσφέρουν στο άτομο μόνο παροδική ανακούφιση.

Έτσι, εκείνο μετά από ένα σύντομο χρονικό διάστημα και τη στιγμή που θα παρατηρήσει εκ νέου κάποια αλλαγή στις σωματικές του λειτουργίες (για παράδειγμα, θα έχει έναν πονοκέφαλο ή μια ζαλάδα), θα αρχίσει και πάλι να αμφιβάλλει για την κατάσταση της υγείας του, θα αρχίσει να ανησυχεί εκ νέου και θα οδηγηθεί, τις περισσότερες φορές, σε επανέλεγχο της ιατρικής του κατάστασης.

Μια άλλη τακτική που ακολουθεί το άτομο με υποχονδρίαση για να ανακουφιστεί από το άγχος του είναι η αποφυγή. Πιο συγκεκριμένα, το άτομο αρχίζει να περιορίζει τις κοινωνικές του δραστηριότητες, με σκοπό να προστατευθεί και να μειώσει τις πιθανότητες να κολλήσει κάτι, να συζητήσει για ασθένειες ή να «ξεχαστεί» από το σώμα του. Ας μην ξεχνάμε πως ένα άτομο με υποχονδρίαση επιδιώκει να συγκεντρώνεται στον εαυτό του και να παρατηρεί συστηματικά τις σωματικές του αλλαγές, καθώς αδυνατεί να τις εξηγήσει.

Αγοραφοβία: Τι την προκαλεί ποια τα συμπτώματα πώς αντιμετωπίζεται

Ακόμη, το άτομο με υποχονδρίαση, συχνά, αναπτύσσει ρουτίνες γύρω από τη διατροφή και την υγεινή του, για παράδειγμα πλένει συστηματικά τα χέρια του ή τρώει επιλεγμένες τροφές, με στόχο να προλάβει εγκαίρως την έναρξη κάποιας ασθένειας.

Μέσα από όλους αυτούς τους τρόπους, η συμπεριφορά του ατόμου διατηρείται. Θα λέγαμε πως δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, ο οποίος έχει τη μορφή: Σωματική αλλαγή (π.χ πονοκέφαλος)- Αρνητικές σκέψεις για την σωματική αλλαγή/ Παρερμηνεία (π.χ «Ο πονοκέφαλος είναι ένδειξη ή και απόδειξη πως έχω όγκο»)- Ανησυχία και Φόβος- Ιατρικός Έλεγχος/ Αποφυγή/ Έλεγχος- Παροδική Ανακούφιση.

Αυτός ο κύκλος συμπεριφοράς, αν και βραχυπρόθεσμα βοηθάει το άτομο να αντιμετωπίσει τη δυσκολία του, μακροπρόθεσμα συντηρεί την τελευταία καθώς δεν δίνει την ευκαιρία στο άτομο να ελέγξει και να αμφισβητήσει τις αρνητικές του σκέψεις ή να διαχειριστεί την ανησυχία του με ένα διαφορετικό τρόπο.

Που οφείλεται η υποχονδρίαση

Δεν υπάρχει μια σαφής εξήγηση στο ερώτημα «Γιατί κάποιοι από εμάς παρουσιάζουν υποχονδρίαση, ενώ κάποιοι άλλοι όχι;». Το σίγουρο είναι πως για την εμφάνιση της υποχονδρίασης απαιτείται ένα σύμπλεγμα διάφορων παραγόντων.

Πιο συγκεκριμένα, η υποχονδρίαση συχνά εμφανίζεται μετά το πέρας ψυχοπιεστικών γεγονότων, όπως το θάνατο αγαπημένων προσώπων, την ύπαρξη ασθενειών, είτε στο ίδιο το άτομο είτε στους συγγενείς του, είτε στο παρόν του ατόμου είτε στο παρελθόν του, την ύπαρξη περιστατικών κακοποίησης: σεξουαλικής και μη κ.α.

Μπορεί να μας θλίβουν απουσίες ωστόσο οι παρουσίες είναι αυτές που μας καθορίζουν

Ωστόσο, τα ψυχοπιεστικά γεγονότα που περιγράφθηκαν απαντούν στο «γιατί έν άτομο παρουσιάζει τώρα υποχονδρίαση». Δηλαδή, εξηγούν κυρίως την έναρξη της υποχονδρίασης. Επομένως, για να απαντήσουμε καλύτερα στο ερώτημα «Που οφείλεται η υποχονδρίαση», χρειάζεται να εστιάσουμε το φακό μας στην ιδιοσυγκρασία και τα παιδικά βιώματα του ατόμου.

Πιο συγκεκριμένα, άτομα που γεννιούνται με υψηλότερο βαθμό συστολής ή φόβου είναι πιθανότερο να εκδηλώσουν υποχονδρίαση στην ενήλικη ζωή τους. Παράλληλα, είναι πιο επιρρεπή στην εκδήλωση της υποχονδρίασης άτομα που έχουν μεγαλώσει σε υπερπροστατευτικό περιβάλλον ή αντίθετα σε περιβάλλον, στο οποίο δεν ένιωθαν αγάπη και αποδοχή.

Τέλος, παρατηρείται συχνά άτομα που παρουσιάζουν υποχονδρίαση να έχουν συγγενείς που ανησυχούν έντονα για την υγεία τους ή παρουσιάζουν και εκείνοι την ίδια ή παρόμοια ψυχολογική κατάσταση.

Συμπτώματα που εκδηλώνει η υποχονδρίαση

Τα συμπτώματα που παρουσιάζονται είναι το αίσθημα διαρκούς φόβου για ασθένειες και μικρόβια, ο φόβος του θανάτου και γενικότερα, το άγχος για την υγεία. Τώρα στο ερώτημα αν τα σωματικά συμπτώματα, για τα οποία το άτομο με υποχνδριάση παραπονιέται, είναι αληθινά, η απάντηση είναι θετική. Δηλαδή, όντως έχει ναυτία, ζαλάδα, τάση για εμετό, κοιλιακούς πόνους, πονοκεφάλους ή δυσκολία στον ύπνο.

Όντως, ένα άτομο με υποχονδρίαση υποφέρει, καθώς δεν έχει μάθει να διαχειρίζεται τα συναισθήματα του, με αποτέλεσμα εκείνα να σωματοποιούνται. Καταστάσεις που μπορεί να συνοδεύσουν την υποχονδρίαση είναι η μείωση της κοινωνικής ζωής του ατόμου, η μείωση της εργασιακής του απόδοσης, ή η μείωση της απόλαυσης του από προηγούμενες δραστηριότητες.

Πώς τα social media ενισχύουν τις ανασφάλειές μας

Η κατάλληλη ειδικότητα

Ο κατάλληλος γιατρός για την υποχονδρία είναι ο ψυχολόγος και ο ψυχίατρος

Διάγνωση για την υποχονδρίαση

Η διάγνωση της υποχονδρίασης γίνεται από ψυχολόγο ή ψυχίατρο. Τα κριτήρια διάγνωσης , σύμφωνα με το DSM IV, είναι:

Το άτομο παρουσιάζει έντονη, επίμονη και διαρκής ενασχόληση με τις σωματικές του λειτουργίες, με βάση την ιδέα ότι πάσχει από σοβαρή ασθένεια

Η ιδέα αυτή δεν υποχωρεί από τις διαβεβαιώσεις τον γιατρό ότι δεν έχει κάποιο πρόβλημα

Το άτομο δεν έχει παραληρητικές ιδέες, ούτε ενδιαφέρεται μόνο για την εμφάνιση του

Η κατάσταση αυτή (διαταραχή) προκαλεί δυσφορία και έκπτωση της λειτουργικότητας του ατόμο

Η κατάσταση αυτή (διαταραχή) δεν εξηγείται καλύτερα από άλλη κατηγορία (διαταραχή)

Τα συμπτώματα διαρκούν τουλάχιστον για 6 μήνες.

Αντιμετώπιση της υποχονδρίασης

Η υποχονδρίαση μπορεί να αντιμετωπισθεί. Ο τρόπος αντιμετώπισης, βέβαια, εξερτάται από την ένταση των συμπτωμάτων. Σε άλλες περιπτώσεις αρκεί η ψυχολογική υποστήριξη ή αλλιώς ψυχοθεραπεία του ατόμου, ενώ σε άλλες απαιτείται παράλληλα με τη ψυχολογική υποστήριξη/ ψυχοθεραπεία και η λήψη φαρμακευτικής αγωγής.

Brain Dump: Τί είναι, πώς επιτυγχάνεται και γιατί το συστήνουν οι ψυχολόγοι για καλύτερη ψυχική υγεία

Πιο συγκεκριμένα, όταν το άτομο παρουσιάζει συμπτώματα καθημερινά και σε βαθμό που εκείνα επηρεάζουν όλους τους τομείς της ζωής του προκαλώντας σοβαρή έκπτωση της λειτουργικότητας του, η φαρμακευτική αγωγή είναι απαραίτητη. Σε αυτήν την περίπτωση, το άτομο χρειάζεται να απευθυνθεί σε ψυχίατρο για να ενημερωθεί για το είδος, τη δοσολογία και τη συχνότητα λήψης του φαρμάκου.

Συνήθως, το φάρμακο που προτείνεται είναι η φλουοξετίνη, τα αποτελέσματα της οποίας φαίνονται μετά από ένα χρονικό διάστημα λήψης.

Στην περίπτωση που η φαρμακευτική αγωγή απαιτείται, είναι απαραίτητη τόσο η συνεργασία του ατόμου με τον ψυχίατρο του όσο και του ψυχιάτρου (όταν δεν αναλαμβάνει την ψυχοθεραπεία του ατόμου) με τον ψυχολόγο- ψυχοθεραπευτή που θα αναλάβει την ψυχοθεραπεία- ψυχολογική υποστήριξη.

Αυτό σημαίνει πως αν και η φαρμακευτική αγωγή μειώνει τα συμπτώματα, σε καμία περίπτωση δεν επαρκεί για να προσφέρει στο άτομο μια εξήγηση της κατάστασης του ή να το εφοδιάζει με καινούργιες τεχνικές διαχείρισης των δυσκολιών του.

Επομένως, σύμφωνα με το blog.doctoranytime.gr η ψυχολογική υποστήριξη ή αλλιώς η ψυχοθεραπεία αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την αντιμετώπιση της υποχονδρίασης. Πιο συγκεκριμένα, μέσα σε ένα ασφαλές κλίμα που αναπτύσσεται ανάμεσα στο άτομο και τον ψυχοθεραπευτή, το άτομο αρχίζει να κατανοεί τα συμπτώματα του, συνδέοντας τα με τα βιώματα και τα στοιχεία της προσωπικότητας του, ενώ σταδιακά μαθαίνει νέους τρόπους οργάνωσης και διαχείρισης της ζωής του.

Όταν θα βρεις τη γαλήνη μέσα σου θα δεις πως όλα θα αλλάξουν

Ανακαλύπτει τι του συμβαίνει, σε ποιο σημείο βρίσκεται και σε ποιο σημείο επιθυμεί να φτάσει. Και το σημαντικότερο, μαθαίνει να δέχεται και να διαχειρίζεται τα συμπτώματα του στον δικό του ρυθμό, μέρα με τη μέρα.

Διαβάστε όλα τα άρθρα για την ψυχολογία στο Daddy-Cool.gr

• συμπτωματα
• ψυχικές διαταραχες