Επικίνδυνες λοιμώξεις κατά την εγκυμοσύνη

Νίκος Παπανικολάου Μαιευτήρας-Χειρούργος Γυναικολόγος

Η γυναίκα κατά την εγκυμοσύνη οφείλει να είναι ιδιαίτερα προσεχτική και προληπτική σε διάφορες ιώσεις και λοιμώξεις, για την υγεία τόσο τη δική της όσο και του εμβρύου.

Τι γίνεται όμως, όταν μία εγκυμονούσα “κολλάει” κάποια επικίνδυνη λοίμωξη; Ποιες είναι οι βασικότερες λοιμώξεις που απειλούν την καλή κατάσταση και την υγεία του εμβρύου, και πως ακριβώς επηρεάζεται το έμβρυο από τις λοιμώξεις αυτές;

Δείτε παρακάτω σύμφωνα με τον γυναικολόγο-μαιευτήρα Νίκο Παπανικολάου, ποιες είναι οι πιο επικίνδυνες λοιμώξεις για μία εγκυμονούσα μητέρα, πως να προστατέψει το έμβρυο και με ποιον τρόπο μπορεί να δεχθεί θεραπεία η μητέρα;

Ανεμοβλογιά:

Πως επηρεάζεται το έμβρυο από την ανεμοβλογιά;
Εξαρτάται από την ηλικία κύησης:

Ανεμοβλογιά στο 1ο τρίμηνο προκαλεί ανωμαλίες σε ποσοστό 0.5-1 τοις εκατό
Ανεμοβλογιά μεταξύ 13-20 εβδομάδων κύησης προκαλεί ανωμαλίες σε ποσοστό 2%
Εαν η ανεμοβλογιά προκύψει ανάμεσα σε 5μέρες προ- 1 με 2 ημέρες μετά τον τοκετό, υπάρχει πιθανότητα το νεογνό να εμφανίσει ανεμοβλογιά σε ποσοστό 20-25%, γνωστή και ως συγγενή ανεμοβλογιά
Εαν η ανεμοβλογιά εμφανιστεί 6-12 ημέρες προ τοκετού, υπάρχει μια μικρή πιθανότητα να εμφανίσει συγγενή ανεμοβλογιά. Σε αυτήν την περίπτωση το νεογνό έχει κάποια από τα δικά σας αντισώματα, οπότε η ανεμοβλογιά θα είναι ήπιας μορφής.
Έρπητας ζωστήρας κατά την διάρκεια της κύησης μπορεί να προκαλεί δυσφορία στην μητέρα, παρόλα αυτά δεν αποτελεί κίνδυνο για το νεογνό.

Πιθανές ανωμαλίες από ανεμοβλογιά είναι ουλές, προβλήματα όρασης, καθυστέρηση ανάπτυξης, μικροκεφαλία, διαταραχές ανάπτυξης και πνευματική καθυστέρηση.

Πως να προστατέψετε το μωρό σας από ανεμοβλογιά;
· Εαν έχετε νοσήσει από ανεμοβλογιά στο παρελθόν, δεν χρειάζεται να κάνετε τίποτα. Έχετε αντισώματα που προστατεύουν εσάς και το μωρό σας.

· Εαν ΔΕΝ έχετε περάσει ανεμοβλογιά στο παρελθόν, και έρθετε σε επαφή με κάποιο άτομο που νοσεί από ανεμοβλογιά, θα πρέπει να πάρετε ανοσοσφαιρίνη ZIG, η οποία πρέπει να χορηγείται έως και 4 ημέρες μετά την επαφή. Η ανοσοσφαιρίνη αυτή δεν χρειάζεται εάν έχετε ήδη αντισώματα.

· Για να κάνετε το εμβόλιο της ανεμοβλογιάς θα πρέπει να μην είστε έγκυος. Απαγορεύεται να μείνετε έγκυος μέχρι και 3 μήνες μετά το εμβόλιο.

Κυτταρομεγαλοιός:

Πως επηρεάζει ο κυτταρομεγαλοιός το έμβρυο?
Συνήθως μια υγιής έγκυος γυναίκα δεν διατρέχει μεγάλο κίνδυνο απο κυτταρομεγαλοιό. Στην πραγματικότητα η συχνότητα πρωτοπαθούς προσβολής στην εγκυμοσύνη στις ΗΠΑ είναι μεταξύ 0.4% – 0.7%. Οι έγκυες γυναίκες που προσβάλλονται σπάνια εμφανίζουν συμπτώματα- είναι πιο πιθανό το έμβρυο να εμφανίσει προβλήματα, παρά η έγκυος γυναίκα. Ο κυτταρομεγαλοιός είναι η πιό συχνή συγγενής λοίμωξη στην Μεγ. Βρετανία. Η πιθανότητα μετάδοσης στο έμβρυο είναι 40%. Από αυτά τα 40% των εμβρύων που προσβάλλονται, μόνο το 10 % εμφανίζουν συμπτώματα συγγενούς λοίμωξης.

Στις γυναίκες που προσεβλήθησαν απο κυτταρομεγαλοιό τουλάχιστον 6 μήνες πριν συλλάβουν, η πιθανότητα το έμβρυο να προσβληθεί είναι μόνο 1%- και αυτά τα νεογνά συνήθως δεν εμφανίζουν προβλήματα.

Πιθανά προβλήματα που μπορεί να παρουσιαστούν στα νεογνά είναι:

Ηπατομεγαλία και σπληνομεγαλία
80-90% των νεογνών που προσβάλλονται εμφανίζουν συμπτώματα τα πρώτα χρόνια της ζωής τους που έχουν να κάνουν με διαταραχές ακοής και όρασης, και διαφόρου βαθμού διανοητική υστέρηση.
5-10% των νεογνών δεν θα παρουσιάζουν συμπτώματα κατά την γέννηση, αλλά θα εμφανίσουν στη συνέχεια διαφόρου βαθμού διαταραχές ακοής, πνευματικής ανάπτυξης και συντονισμού κινήσεων.
Όταν ο κυτταρομεγαλοιός μεταδίδεται κατά τον τοκετό από την επαφή του νεογνού με τις κολπικές εκκρίσεις, ή αργότερα, με τον θηλασμό, ελάχιστα συμπτώματα παρουσιάζονται- ‘η συνήθως δεν παρουσιάζονται καθόλου.

Πως μεταδίδεται ο κυτταρομεγαλοιός;
Η μετάδοση γίνεται από άτομο σε άτομο και δεν συσχετίζεται με κατανάλωση τροφής, νερού ή ζωικών τροφών. Ο κυτταρομεγαλοιός δεν είναι πολύ μεταδοτικός και δεν μεταδίδεται εύκολα μέσα στο σπίτι, ή στον παιδικό σταθμό. Η μετάδοση γίνεται μέσω επαφής με σάλιο , ούρα, γάλα από το στήθος και άλλα σωματικά υγρά.

Πως γίνεται η διάγνωση?
Οι περισσότερες λοιμώξεις απο κυτταρομεγαλοιό δεν διαγιγνώσκονται εύκολα, γιατί ο ιός δεν προκαλεί πολλά συμπτώματα. Παρόλα αυτά τα άτομα που έχουν νοσήσει από τον ιό φέρουν αντισώματα στο αίμα τους που παραμένουν για πάντα. Μια απλή εξέταση αίματος μπορεί να τα διαγνώσει.

Ποιά είναι η θεραπεία για τον κυτταρομεγαλοιό?
Δυστυχώς δεν μπορεί να προληφθεί λοίμωξη κατά την διάρκεια της κύησης. Συστήνεται καλή υγιεινή χεριών, η οποία συνήθως είναι αρκετή.

Τοξοπλάσμωση:

Τι είναι η τοξοπλάσμωση;
Το toxoplasmagondii είναι παράσιτο που μεταδίδεται με την κατανάλωση κρέατος ή έκθεση και επαφή με κόπρανα από γάτες πουυ νοσούν. Οσο αργότερα στην εγκυμοσύνη εμφανιστεί η λοίμωξη, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να προσβληθεί το έμβρυο.

Τι προκαλεί η τοξοπλάσμωση στο έμβρυο;
Καθυστέρηση ενδομήτριας ανάπτυξης και διαταραχές ανάπτυξης σε διάφορα συστήματα, όπως κεντρικό νευρικό σύστημα, οφθαλμοί, ήπαρ, σπλήνα και πήξη αίματος.

Όταν προσβληθεί η μητέρα μεταξύ 10-24 εβδομάδες κύησης η πιθανότητα το έμβρυο να εμφανίσει προβλήματα είναι 5-6%. Τέτοια είναι: προωρότητα, χαμηλό βάρος γέννησης, πυρετός, ίκτερος, διαταραχές όρασης, διανοητική καθυστέρηση, ανωμαλίες σχήματος κεφαλής, σπασμούς και επασβεστώσεις κρανίου.

Στο 3ο τρίμηνο το έμβρυο έχει αυξημένο κίνδυνο να προσβληθεί, αλλά ο κίνδυνος ανωμαλιών είναι ελαττωμένος καθότι τα όργανα του εμβρύου έχουν ήδη αναπτυχθεί.

Πως να προστατέψετε το μωρό σας από τοξοπλάσμωση;
· Αποφύγετε την επαφή με περιττώματα από γάτες- κάποιος άλλος θα μπορούσε να καθαρίζει το δοχείο εάν έχετε γάτα.

· Μείνετε μακρυά από γάτες γενικά.

· Μην δίνετε ωμό κρέας στην γάτα σας.

· Πλένετε σχολαστικά τα χέρια σας κατόπιν επαφής με γάτες ή ωμό κρέας.

· Όταν τρώτε έξω, να παραγγέλνετε κρέας καλά ψημένο

· Σωστή υγειινή προστατεύει από μετάδοση τοξοπλάσμωσης.

Ποια είναι η θεραπεία της τοξοπλάσμωσης;
Αντιβιοτικά (σπιραμυκίνη)

HIV (AIDS) :

Ποιος είναι ο κίνδυνος μετάδοσης HIV στο έμβρυο κατά την διάρκεια της κύησης;

Εαν η μητέρα είναι φορέας, ο κίνδυνος μετάδοσης στο έμβρυο είναι χαμηλός, όσο πιο υγιής είναι η μητέρα. Με τις σημερινές θεραπείες, ο κίνδυνος να περάσει η λοίμωξη στο έμβρυο έχει περιοριστεί στο 2% και χαμηλότερα.

Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο μετάδοσης είναι:

· Κάπνισμα

· Χρήση ουσιών

· Ανεπάρκεια βιταμίνης Α

· Ανεπαρκής διατροφή

· Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα

· Το στάδιο της νόσου (ιικό φορτίο)

· Παράγοντες που έχουν να κάνουν με τον τοκετό

· Θηλασμός.

Ποιές οι πιθανότητες να μεταδοθεί στο έμβρυο ο ιός;

Στις περισσότερες περιπτώσεις ο ιός δεν περνά από τον πλακούντα προς το έμβρυο. Εαν η μητέρα είναι κατά τα άλλα υγιής, ο πλακούντας συνήθως προστατεύει από μετάδοση της λοίμωξης. Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο είναι άλλες ενδομήτριες λοιμώξεις, η πρόσφατη λοίμωξη με τον ιο HIV, το προχωρημένο στάδιο της νόσου ή ανεπαρκής σίτηση.

Ποιά η πιθανότητα το μωρό σας να είναι οροθετικό στο HIV;
Το νεογνό μπορεί να μολυνθεί είτε κατά την κύηση, είτε κατά τον θηλασμό. Αν η μητέρα δεν λαμβάνει φαρμακευτική θεραπεία, 25% των νεογνών θα φέρουν τον ιό. Στην αντίθετη περίπτωση που η μητέρα λαμβάνει θεραπεία το ποσοστό είναι μόνο 2%.

Τι μέτρα πρέπει να ληφθούν για να ελαττωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης στο νεογνό;
Η μητέρα θα πρέπει να λάβει θεραπεία κατά την διάρκεια της κύησης. Συστήνεται καισαρική τομή και αποφυγή θηλασμού.

Ιος του έρπητα:

Πως επηρεάζει την κύηση ο ιος του έρπη;
Οι πιο πολλές γυναίκες που έχουν έρπη γεννητικών οργάνων δεν θα έχουν κανένα πρόβλημα. Ο ιος του έρπη των γεννητικών οργάνων μπορεί να αντιμετωπιστεί ασφαλώς κατά την εγκυμοσύνη.

Εάν έχετε κολλήσει έρπη των γεννητικών οργάνων πριν μείνετε έγκυος ο ανοσοποιητικό σας σύστημα θα παράγει αντισώματα που προστατεύουν το έμβρυο όταν μείνετε έγκυος. Αναζωπύρωσεις του ιού κατά την κύηση δεν επηρεάζουν το έμβρυο.

Εαν κολλήσετε πρώτη φορά τον ιο του έρπη των γεννητικών οργάνων όντας έγκυος, η κατάσταση είναι λίγο πιό περίπλοκη.

· Λοίμωξη τους πρώτους 3 μήνες της κύησης μπορεί να προκαλέσει αποβολή.

· Σε λοίμωξη πρωτοπαθή στο τέλος της κύησης, (λιγότερο από 6 εβδομάδες προ του τοκετού), δεν υπάρχει χρόνος για το ανοσοποιητικό σας σύστημα να παράγει αντισώματα. Εαν γεννήσετε φυσιολογικά υπάρχει περίπου 40% πιθανότητα να μεταδοθεί η λοίμωξη στο νεογνό.

Εάν το νεογνό επιμολυνθεί με τον ιο του έρπη κατά τον τοκετό, εμφανίζει νεογνικό έρπη. Η κατάσταση αυτή μπορεί να είναι σοβαρή, αλλά ευτυχώς είναι σπάνια: 1-2 ανα 100,000 νεογνά.

Ο νεογνικός έρπης μπορεί να προκαλέσει βλάβες στους οφθαλμούς και στο δέρμα του νεογνού. Μπορεί επίσης να προκαλέσει νεογνική μηνιγγίτιδα και να προκαλέσει βλάβες και σε άλλα όργανα. Αναφέρονται περιπτώσεις νεογνικών θανάτων έως και 7 ημέρες μετά την γέννηση. Φαρμακευτική αγωγή μπορεί να βοηθήσει στο να προστατέψει από βλάβες το νεογνό.

Πως μπορείτε να ελαχιστοποιήσετε τον κίνδυνο για το μωρό σας;
Με τους παρακάτω τροπους:

· Εάν ο σύντροφος σας έχει οποιαδήποτε μορφή έρπη (επιχείλιο, έρπη γεννητικών οργάνων), πρέπει να αποφύγετε επαφή δέρμα με δέρμα με την περιοχή που έχει τον έρπη. Αυτό μπορεί να συμπεριλαμβάνει αποφυγή στοματικού, κολπικού ή πρωκτικού σεξ.

· Εφόσον υπάρχει μια πολύ μικρή πιθανότητα να μεταδοθεί η λοίμωξη από τον σύντροφο, θα μπορούσατε, εάν ο σύντροφος έχει οποιαδήποτε μορφή έρπη, να χρησιμοποιήσετε και προφυλακτικό.

· Αποφύγετε δερματική επαφή του μωρού σας με κάποιο άτομο που έχει ενεργό λοίμωξη (επιχείλιο, ρινικό έρπη ή έρπη χειρών)

· Πλένετε τα χέρια σας εάν αγγίξετε δερματικές περιοχές που έχουν έρπη.

Τι είδους θεραπεία προτείνεται για τον έρπη;
Εάν νοσήσετε από πρωτοπαθή έρπη στην κύηση, μπορείτε να πάρετε αντιιικά χάπια (ακυκλοβίρη)- μπορεί επίσης να χρειαστεί εισαγωγή σε νοσοκομείο σε περίπτωση που η λοίμωξη είναι πολύ επώδυνη ή συνοδεύετε από δυσουρία.

Εάν έχετε επαναλαμβανόμενα επεισόδια αναζωπύρωσης έρπη στην εγκυμοσύνη, ίσως να σας χορηγηθεί ακυκλοβίρη συνεχόμενα από τις 36 εβδομάδες κύησης έως τον τοκετό.

Ο σκοπός της αγωγής είναι να ελαττώσει την διάρκεια και την οξύτητα των συμπτωμάτων.

Υπάρχει κανένας κίνδυνος από την θεραπεία;
Η ακυκλοβίρη χρησιμοποιείται εδώ και πολλά χρόνια- και στην εγκυμοσύνη, χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις ότι βλάπτει την κύηση. Επίσης θεωρείτε ασφαλής και κατά τον θηλασμό.

Θα χρειαστώ καισαρική τομή;
Οι πιο πολλές γυναίκες με έρπη γεννάνε φυσιολογικά.

· Εαν έχετε περάσει έρπη πριν μείνετε έγκυος, δεν θα χρειαστείτε καισαρική τομή.

· Εάν νοσήσετε από έρπη για πρώτη φορά στη ζωή σας τις τελευταίες 6 εβδομάδες κύησης, θα χρειαστείτε καισαρική τομή.

· Εάν εμφανίσετε αναζωπύρωση του έρπη γεννητικών οργάνων την περίοδο που θα γεννήσετε, συνήθως δεν θα χρειαστείτε καισαρική τομή. Καλό θα ήταν να το συζητήσετε με τον ιατρό σας.