Είναι φυσιολογική η εξάρτηση του παιδιού από την μητέρα; Πώς εξηγείται;

daddy cool team

Δεν κάνει τίποτα χωρίς εμένα, δεν μπορεί λεπτό μακριά μου», ακούμε συχνά από μαμάδες που μερικές φορές λαμβάνουν αυτή τη συμπεριφορά του παιδιού τους ως υπερβολική αγάπη ενώ στην ουσία είναι υπερβολική εξάρτηση.

Η εξάρτηση αυτή είναι επιθυμητή και άκρως φυσιολογική αλλά για συγκεκριμένο-οριοθετημένο χρονικό διάστημα.

Η εξάρτηση λοιπόν του παιδιού από τη μαμά πρέπει σταδιακά να ελαττωθεί ώστε το παιδί να κόψει τον «ψυχολογικό ομφάλιο λώρο», να ανεξαρτητοποιηθεί και να εξελιχθεί σε μια αυτόνομη και ολοκληρωμένη προσωπικότητα.

Ένα μωρό όταν γεννιέται είναι αδύνατο να φροντίσει τον εαυτό του. Η παρουσία και η φροντίδα της μαμάς δεν είναι απλά επιθυμητή αλλά απαραίτητη για την επιβίωση του. Συμπεριφορές όμως που είναι φυσιολογικές για ένα παιδί ενός έτους δεν είναι φυσιολογικό να παρατηρούνται σε ένα 5χρονο παιδί.

Ο άνθρωπος δε μένει στάσιμος, μεγαλώνοντας κατακτά ανώτερα επίπεδα νόησης, ωριμότητας και μια πιο σφαιρική εικόνα της πραγματικότητας. Το ανθρώπινο γένος είναι το μοναδικό είδος που περνά από τις πιο πολύπλοκες μορφές εξέλιξης τόσο στο γνωστικό όσο και στο συναισθηματικό επίπεδο.

Κάποιες φορές όμως οι συγκυρίες και τα όσα βιώνει το παιδί μπορεί να λειτουργήσουν ανασταλτικά στην ανεξαρτητοποίηση του.

Δείτε ακόμη: Δείτε τι να κάνετε για να έχετε την καλύτερη μέρα μαμάς-κόρης!

Προσκόλληση – Άγχος αποχωρισμού της μαμάς

Κάθε παιδί γύρω στον 7ο μήνα της ζωής του διαμορφώνει έναν ισχυρό συναισθηματικό δεσμό με τη μητέρα.

Το φαινόμενο αυτό της «προσκόλλησης» συνεπάγεται ότι το παιδί είναι δεμένο με τη μητρική παρουσία και φροντίδα και φοβάται μήπως η μητέρα του φύγει μακριά ή το εγκαταλείψει, βιώνει δηλαδή το λεγόμενο «άγχος του αποχωρισμού».

Το άγχος αυτό έχει ανοδική πορεία με κορύφωση στο διάστημα μεταξύ 13ου και 18ου μήνα μετά τον οποίο αρχίζει να ελαττώνεται σταδιακά.

Έπειτα από το 3ο έτος υποχωρεί και τα περισσότερα παιδιά ξεπερνούν το φόβο τους και μπορούν να μείνουν σε ένα χώρο με άλλά άτομα χωρίς να βιώνουν έντονα αρνητικά συναισθήματα για την απουσία της μητέρας τους.

Στη φύση όλα έχουν τη λειτουργία τους. Όσο το μωρό βρίσκεται μέσα στην κοιλιά η μητέρα φροντίζει για την ανάπτυξη του μέσω του ομφάλιου λώρου.

Κατά παρόμοιο τρόπο μετά τη γέννηση του η μητέρα συνεχίζει να το φροντίζει, να του παρέχει πληροφορίες για να αποκωδικοποιήσει τον κόσμο, να ικανοποιεί τις σωματικές και συναισθηματικές του ανάγκες και οι δυο τους συνεχίζουν να είναι «δεμένοι με έναν ψυχολογικό ομφάλιο λώρο».

Η υπερνίκηση του άγχους του αποχωρισμού σηματοδοτεί την «κοπή αυτού του ομφάλιου λώρου» και αποτελεί επίτευγμα για την πορεία του προς την συναισθηματική ανεξαρτητοποίηση και ωριμότητα.

Δε σημαίνει πως η σχέση τους παύει να είναι έντονη, αυτό δε θα πάψει ποτέ, απλά σημαίνει πως η αγάπη και η παρουσία της μητέρας είναι πια μια εσωτερική βεβαιότητα που το κρατά ισορροπημένο ακόμη και αν οι δυο τους δεν είναι κάθε στιγμή μαζί.

Υπάρχουν ωστόσο παιδιά που είναι έντονα προσκολλημένα στους γονείς τους και μετά το 3ο έτος, σε σημείο που δεν θέλουν να πάνε στο σχολείο, να μείνουν μόνα τους έστω και σε ένα άλλο δωμάτιο για λίγο ή δεν θέλουν να τα φροντίσουν άλλα πρόσωπα ακόμη και οικεία τους. Γενικά εκδηλώνουν παρατεταμένο άγχος αποχωρισμού σε ιδιαίτερα υψηλό βαθμό.

Τα παιδιά αυτά είναι υπερεξαρτημένα, γεγονός με αρνητικές επιπτώσεις στη συναισθηματική ανάπτυξη και ωριμότητα τους καθώς και στην καθημερινότητα του σπιτιού (πχ. Η μητέρα δεν μπορεί να πάει κάποιο ταξίδι, το παιδί προσποιείται ότι είναι άρρωστο για να μην πάει σχολείο κτλ)

Συμπεριφορές υπερεξαρτημένων παιδιών για ηλικίες άνω των 3 ετών

Το παιδί δεν κάνει τίποτα μόνο του. Για την ολοκλήρωση οποιασδήποτε διαδικασίας, συνηθισμένης ή μη το παιδί ζητά τη βοήθεια των ενηλίκων, ακόμη και όταν αυτή είναι περιττή.

Δείτε ακόμη: Τι κι αν μεγαλώνω; Για τα παιδιά μου είμαι η πιο όμορφη μαμά του κόσμου

Προσπαθεί συνεχώς να εξασφαλίζει σωματική επαφή με τη μητέρα. Δεν εννοούμε φυσιολογικές εκδηλώσεις αγάπης πχ. μια αγκαλιά κάποιες στιγμές της ημέρας, αλλά για μια αγκαλιά κατά τη διάρκεια όλης της ημέρας!

Προσπαθεί να είναι πάντα το επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Με τη συμπεριφορά του θέλει να κερδίζει συνεχώς την προσοχή των ενηλίκων.

Συνεχής αναζήτηση επιβεβαίωσης από τους γονείς. Το παιδί δεν πιστεύει στις δυνάμεις του και νιώθει έντονα την ανάγκη συναισθηματικής υποστήριξης και ενθάρρυνσης για κάθε του πράξη.

Ανικανότητα, υπερβολική άρνηση στο να μείνει μόνο του. Αντιδρά, δεν θέλει να μείνει ούτε λεπτό χωρίς την παρουσία κάποιου προσώπου από το οικογενειακό περιβάλλον.

Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς

Η «προσκόλληση» δεν είναι μονοπροσωπική. Το παιδί δεν προσκολλάται μόνο με τη μητέρα αλλά με τα άτομα που έχουν έντονη και συχνή αλληλεπίδραση με αυτό. Καλό είναι λοιπόν να ορισθούν τα άτομα που θα επιμελούνται την καθημερινή φροντίδα του παιδιού και να μην υπάρξουν αλλαγές στα πρόσωπα αυτά. Για τα 3 πρώτα χρόνια η καθημερινή σταθερότητα είναι ωφέλιμη για το παιδί.

Ο αυξημένος φόρτος εργασίας οδηγεί πολλές μητέρες στη λύση των παιδικών σταθμών πριν το παιδί κλείσει καν τα 2 του χρόνια. Συνήθως τα πολύ μικρά παιδιά δεν είναι έτοιμα για τόσο μεγάλες αλλαγές σε πρόσωπα και χώρο. Χρειάζονται «αποκλειστικότητα» και ένα ήρεμο περιβάλλον κατάλληλο να βάλει σε τάξη τα όσα συμβαίνουν γύρω του. Ίσως κάποιο συγγενικό πρόσωπο ή μια babysiter να σας βοηθήσουν μέχρι το παιδί να πατήσει στα πόδια του πρακτικά και συναισθηματικά.

Δείτε ακόμη: Είμαι μαμά κοριτσιών. Ο Θεός μου έδωσε κόρες… Και τον ευχαριστώ γι’ αυτό!

Μην είστε υπερβολικά ψυχροί για να μην «κρέμεται το παιδί από εσάς» γιατί ίσως εκεί το οδηγήσετε. Αν είστε συγκρατημένοι στις εκδηλώσεις αγάπης κάνετε το παιδί να σας αναζητά περισσότερο. Πχ. Αν του δώσετε μια αγκαλιά και όλη την επόμενη ημέρα το αγνοείτε, το παιδί έχοντας νιώσει μια μικρή δόση τρυφερότητας θα αναζητά περισσότερη. Καλύψτε συναισθηματικά το παιδί σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο.

Πολλές φορές τυχαίνει το παιδί να ανακαλεί συμπεριφορές μικρότερης ηλικίας…”Ξαναμωραίνεται”!

Αυτό μπορεί να συμβεί και γιατί ένα μωρό ήρθε στο σπίτι. Είτε είναι επισκέπτης και τραβάει το ενδιαφέρον των ενηλίκων, είτε πρόκειται για νέο αδερφάκι που αναγκαστικά χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα απ’ όλους.

Αυτό που στην ουσία ζητά το μεγαλύτερο παιδί, είναι να μην χάσει «τα πρωτεία». Δείξτε διακριτικότητα και μην κατακρίνετε αυτό που κάνει. Δείξτε του αγάπη και ενδιαφέρον γιατί αυτά ζητά και φοβάται ότι θα χάσει. Μην επικροτείτε τις υπερβολικές συμπεριφορές του όπως πχ. αν πιπιλίζει τον αντίχειρα-πιπίλα, θέλει να φορέσει πάνα κ.α. θέλοντας να σας τραβήξει την προσοχή.

Αποφύγετε την υπερπροστασία γιατί ενισχύει την εξάρτηση και ευνουχίζει συναισθηματικά το παιδί γεμίζοντας το φόβους, ανασφάλεια και ανικανότητα να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα μόνο του.

Επιβραβεύστε τις προσπάθειες του παιδιού όταν κάνει κάτι μόνο του.

Αν χρειαστεί να απουσιάσετε από το σπίτι για κάποιο χρονικό διάστημα, ενημερώστε το παιδί για το λόγο και τη διάρκεια της απουσίας σας και διατηρήστε συχνή επικοινωνία μαζί του, μην απέχετε από την καθημερινότητα του.

Η σχέση των γονιών με το παιδί, θέλει «χτίσιμο». Το σημείο που πρέπει να προσέξει κανείς είναι ότι ακόμη και από την βρεφική ηλικία εξηγούμε στα παιδιά και δεν τα βομβαρδίζουμε με πολλές εναλλαγές. Ακόμη και σε ένα μωρό λέμε «η μαμά θα πάει σε μία δουλειά και αργότερα θα είναι πάλι μαζί σου». Με την επανάληψη, το παιδί βιώνει μια κατάσταση και σιγά-σιγά την κατανοεί. Ακόμη και όταν είστε στο σπίτι με το παιδί, αφήστε το για λίγο χρόνο να παίζει μόνο του. Μην του το επιβάλλετε, αλλά όταν βλέπετε ότι παίζει ήρεμα, μην διακόπτετε την ροή του παιχνιδιού.

Φροντίστε να μην «κοροϊδεύετε» το παιδί. Μην του λέτε ότι έρχεστε αμέσως και ξαφνικά εξαφανίζεστε αφήνοντας σε κάποιον άλλο την φροντίδα του. Έτσι το παιδί θα έχει ανασφάλεια και δεν θα ξέρει τι και πότε να πιστέψει! Καλύτερα φεύγοντας να του λέτε «ξέρω ότι θα περάσεις καλά» ακόμη και εάν γκρινιάζει με την αναχώρηση σας. Θα δείτε πως αυτή η γκρίνια δεν θα κρατήσει πολύ καιρό. Να είστε σταθεροί και ψύχραιμοι.

Σε γενικά πλαίσια, δώστε χρόνο και χώρο στο παιδί να αναπτυχθεί και χτίστε μαζί του μια σχέση που σαν στόχο δεν θα έχει την εξάρτηση από καμία πλευρά, αλλά την σωστή επικοινωνία και την συναισθηματική ασφάλεια.

photo credit: dodot.pt