Επιθετικότητα στα παιδιά: 7 λύσεις για να την αντιμετωπίσετε και οι συμβουλές ψυχολόγου που θα σας βοηθήσουν
Πολλά παιδιά είναι επιθετικά από μικρή ηλικία. Συνήθως επιθετικά είναι τα παιδιά που νιώθουν ότι δεν ακούγονται αρκετά ή που οι γονείς, δεν έχουν βάλει ακόμη τα σωστά όρια. Όπως και να ‘χει, ένα επιθετικό παιδί δύσκολα το διαχειρίζεσαι και πολλές φορές η επιθετικότητα του, μπορεί να οδηγήσει σε ακραία ξεσπάσματα.
Κάθε πρόβλημα όμως, έχει την λύση του. Η επιθετικότητα στα παιδιά συναντάται πολύ συχνά. Αποτελεί μέρος της κοινωνικοποίησης του παιδιού, οπότε σαν γονείς δεν χρειάζεται να ανησυχούμε ότι…κάτι δεν πάει καλά ντε και καλά με το παιδί. Αυτό που πρέπει να κάνουμε, είναι να βρούμε τρόπους να μάθουμε στο παιδί να ελέγχει τα επιθετικά του ξεσπάσματα.
Δείτε ακόμα “Μην ξεκινήσετε με την τρίτη φράση” -Ένα κόλπο που μαθαίνει στο παιδί να διαχειρίζεται τα νεύρα του
Αποφασίσαμε λοιπόν να μοιραστούμε μαζί σας επτά σημαντικές λύσεις, που θα βοηθήσουν το παιδί να μάθει να ελέγχει την επιθετικότητα του με τον πιο παιδαγωγικό τρόπο. Για το τέλος βρήκαμε ένα κείμενο της ψυχολόγου Δήμητρας Δάμτσα .
Διαβάστε παρακάτω τους τρόπους να αντιμετωπίσετε την επιθετικότητα του παιδιού καθώς επίσης τις συμβουλές της ψυχολόγου Δήμητρας Δάμτσα:
Να εποπτεύεται το παιχνίδι του παιδιού!
Όταν το παιδί σας παίζει με συνομηλίκους, παρατηρήστε την συμπεριφορά που έχει προς τους φίλους του ή οι φίλοι τους προς εκείνο. Πολύ συχνά τα παιδιά μαθαίνουν να είναι επιθετικά, λαμβάνοντας ως πρότυπα τους υπόλοιπους συνομηλίκους.
Αν ένα παιδί, είναι επιθετικό προς το παιδί σας, εξηγήστε σε αυτό το παιδί γιατί είναι λάθος αυτό που κάνει, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που θα το εξηγούσατε στο παιδί σας.
Μην είστε εσείς οι ίδιοι επιθετικοί!
Τα παιδιά όταν βρίσκονται σε μικρή ηλικία, παίρνουν παράδειγμα από την οικογένεια και τους φίλους τους. Ακριβώς όπως θα επηρέαζε ένας συνομήλικος την συμπεριφορά του παιδιού σας, έτσι ακριβώς και…λίγο παραπάνω θα την επηρεάσετε κι εσείς!
Οπότε, μην αντιδράτε επιθετικά για να εξηγήσετε στο παιδί ότι δεν…πρέπει να είναι επιθετικό. Αποφύγετε να τσακώνεστε με την μητέρα ή τον πατέρα του παιδιού, μπροστά του. Δείξτε του, ότι όλοι οι άνθρωποι, έχουν την δυνατότητα να ακουστούν μέσα από την πολιτισμένη συζήτηση.
Μιλήστε μαζί του!
Τα παιδιά μπορεί να είναι μικρά σε ηλικία, όμως καταλαβαινουν πολύ καλά το σωστό και το λάθος αν τους το εξηγήσετε. Ξεκινήστε λοιπόν μέσα από μια πολιτισμένη συζήτηση, να του εξηγείτε για ποιον λόγο τα χτυπήματα, οι δαγκωματιές ή άλλα επιθετικά ξεσπάσματα, δεν κάνουν καλό αλλά κακό τόσο στους άλλους όσο και στο ίδιο.
Για να το αντιληφθεί ακόμη πιο εύκολα, δοκιμάστε να μιλήσετε από την πλευρά του θύματος!
Δείτε ακόμα Τα παιδιά δεν μπορούν να καλύψουν τα κενά σου & να διορθώσουν τα προβλήματα στον γάμο σου!
Δώστε του εναλλακτικές λύσεις!
Το παιδί που αντιδράει επιθετικά, είναι το παιδί που δεν έχει βρει ακόμη τον τρόπο να ακούγεται στους φίλους και στην οικογένειά του. Το να του πείτε απλά να μην αντιδράει επιθετικά λοιπόν, δε θα λύσει το πρόβλημα αν δεν του δώσετε και εναλλακτικές λύσεις. Πείτε του ότι μπορεί κάθε φορά που νιώθει αδικημένο να ζητάει βοήθεια από εσάς.
Μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει και την εναλλακτική του “δεν παίζω άλλο” , αν νιώθει ότι οι φίλοι του τον αδικούν. Τέλος, εξηγήστε του ότι προτού τα κάνει αυτά, κάλο θα είναι να ζητάει ήρεμα τα θέλω του, από τους φίλους ή την οικογένειά του.
Όταν δεν είναι επιθετικό με τους άλλους, επαινέστε το!
Όταν δείτε ότι αυτά που του έχετε εξηγήσει τα κάνει πράξη και ξεκινάει να συζητάει ήρεμα με τους άλλους ακόμη και όταν του χαλάνε το χατήρι μη φοβηθείτε να του δώσετε μπράβο, συγχαρητήρια και μια ζεστή αγκαλιά!
Χρησιμοποιήστε την επίπληξη!
Αν δείτε το παιδί να αντιδράει επιθετικά μην κάνετε τα στραβά μάτια. Εξηγήστε του γιατί δεν είναι σωστό αυτό που κάνει και πείτε του ότι αν επαναληφθεί θα το απομακρύνετε από το παιχνίδι με τους συνομηλίκους. Αν παρακούσει, κάντε πράξη την προειδοποίηση σας.
Αν δεν κάνετε πράξη την προειδοποίηση το παιδί είναι πολύ πιθανό να σταματήσει να παίρνει στα σοβαρά αυτές τις προειδοποιήσεις, αφού μέσα του θα ξέρει, ότι τις λέτε πάνω στα νεύρα σας και ποτέ δεν κάνετε αυτό που λέτε.
Μην κρατάτε…μούτρα στο παιδί!
Πολλές φορές οι γονείς θεωρούν ότι αν όλη την ημέρα πετούν “σπόντες” ή είναι κάπως θυμωμένοι με το παιδί, αυτό θα νιώσει ακόμη πιο άσχημα και δε θα το επαναλάβει. Αντιθέτως όμως, αυτό κάνει κακό στο παιδί. Του δείχνει ότι δεν χωράνε λάθη στη ζωή του και νιώθει ανασφάλεια για την σχέση σας. Οπότε, αφού το επιπλήξετε ξεχάστε το περιστατικό!
Η επιθετικότητα αποτελεί φυσιολογικό μέρος της κοινωνικοποίησης του παιδιού. Είναι, φυσικά, ενοχλητικό για όλους όσους την αντιμετωπίζουν, αλλά είναι υγιής στο πλαίσιο της διεκδίκησης, των προσωπικών ορίων, της αυτονομίας και των μηχανισμών αυτοελέγχου.
Μια σύγχρονη θεωρία της συμπεριφοράς εξετάζει την επιθετικότητα ως αναπόσπαστο στοιχείο των προσαρμοστικών μηχανισμών, μέρος της δυναμικής ανάπτυξης του παιδιού σε πλαίσια με διαφορετικές απαιτήσεις, η οποία πρέπει, όμως, να μετουσιωθεί και να οργανωθεί σε μια κοινωνικά αποδεκτή μορφή.
Τις περισσότερες φορές δεν μπορούμε να αποφύγουμε την εκδήλωσή της από τα μικρά παιδιά, ειδικά σε περιβάλλοντα προσχολικής αγωγής, όπου το παιδάκι αναγκάζεται να συνυπάρξει με πολλά άλλα παιδάκια, σε μια ηλικία που δεν έχουν ακόμα παγιωθεί τα πρότυπα αποδεκτής συμπεριφοράς.
Ειδικότερα, στη βρεφική ηλικία (από 9 μηνών μέχρι και περίπου 18 μηνών), τα μωράκια δαγκώνουν, καθώς εξερευνούν τον κόσμο μέσα από το στόμα τους. Είναι πολύ σημαντικό να δεχτούμε ότι αυτή η συμπεριφορά είναι φυσιολογική, αλλά ότι πρέπει να θέσουμε αυστηρά όρια στην επιθετικότητα από τόσο μικρή ηλικία.
Πού οφείλεται η επιθετικότητα;
Υπάρχει η θεωρία ότι η επιθετικότητα είναι ένα πρωτογενές ένστικτο, το οποίο ενεργοποιείται σε περιπτώσεις «εχθρικής επίθεσης». Τέτοιες περιπτώσεις είναι η μη ικανοποίηση των αναγκών ή των επιθυμιών του ατόμου, η καταπάτηση των ορίων ή διεκδίκηση ενός αντικειμένου.
Σ’ αυτή την περίπτωση, το στενό και το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον, αλλά και το σχολικό περιβάλλον, οφείλουν να μετατρέψουν την επιθετικότητα και τους μη αποδεκτούς τρόπους συμπεριφοράς σε κοινωνικοποιημένες συμπεριφορές, μέσα από τον τρόπο αγωγής και αντιμετώπισης τέτοιων συμπεριφορών.
Άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι η επιθετικότητα, ως μορφή συμπεριφοράς, μαθαίνεται μέσα από συμπεριφορές που βλέπει το παιδί γύρω του.
Δηλαδή, θεωρείται ότι η μίμηση, η αφομοίωση, η ταύτιση, η εσωτερίκευση και η αναπαραγωγή προτύπων συμπεριφοράς παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο αφενός στην ανάπτυξη της επιθετικότητας και των μη αποδεκτών τρόπων συμπεριφοράς, αλλά για τον ίδιο λόγο μπορεί να βοηθήσουν και στον έλεγχο και στην καταστολή τους.
Όταν, δηλαδή, το παιδάκι δέχεται το ίδιο επιθετική συμπεριφορά, είτε λεκτική είτε σωματική, εσωτερικεύει και αναπαράγει αυτά τα πρότυπα συμπεριφοράς και στα άλλα παιδάκια.
Η τηλεόραση, επίσης, προβάλλει αρκετά πρότυπα επιθετικής συμπεριφοράς, τα οποία το παιδάκι ίσως θελήσει να μιμηθεί διότι θέλει να ταυτιστεί με τον πρωταγωνιστή της ταινίας.
Επιθετικότητα στα παιδιά: 7 λύσεις για να το αντιμετωπίσετε & οι συμβουλές ψυχολόγου!
Με τον ίδιο τρόπο, όμως, ένα φιλικό και ειρηνικό κλίμα σίγουρα θα βοηθήσει το παιδί να καταστείλει επιθετικές συμπεριφορές, να ελέγχει το θυμό του και να αντιδρά ήρεμα και φιλειρηνικά.
Μην ξεχνάμε, επίσης, ότι ο θυμός που αισθάνεται το μικρό παιδί μπορεί να οδηγήσει σε εχθρική-εκδικητική συμπεριφορά, η οποία αποβλέπει να προκαλέσει πόνο σε κάποιον άλλο.
Ένα μικρότερο παιδί μπορεί να δαγκώσει κάποιον, όταν δεν ικανοποιείται η επιθυμία του, ενώ ένα μεγαλύτερο παιδί μπορεί να χτυπήσει ή να πετάξει κάτι στο άτομο που το εμποδίζει. Γενικά, η παρεμπόδιση της ικανοποίησης των αναγκών αποτελεί μια μόνο από τις πηγές άγχους που οδηγούν στην επιθετικότητα.
Όπως ανέφερα και παραπάνω, στις πολύ μικρές ηλικίες, από 9 μηνών μέχρι και περίπου 18 μηνών, τα μωράκια δαγκώνουν γιατί δε γνωρίζουν πώς να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και εξερευνούν τον κόσμο μέσα από το στόμα τους .
Δείτε ακόμα “Πως να μιλήσω στο παιδί μου για την αντισύλληψη;” – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς!
Επιθετικότητα στα παιδιά: Πώς μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε ;
Στο σχολικό περιβάλλον, προσωπικά θεωρώ ότι ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα συναισθηματικής αγωγής είναι το ίδιο ή και πολύ πιο σημαντικό από τα μαθήματα της γλώσσας ή των μαθηματικών.
Η αγωγή σχετικά με διαχείριση των συναισθημάτων και τους άγχους, είναι ένα σημαντικό βήμα για την κατανόηση του πώς αισθανόμαστε.
Σε δεύτερο επίπεδο τα παιδιά μπορούν να μάθουν να βρίσκουν λύσεις και τρόπους αντίδρασης για να βοηθήσουν τον εαυτό τους να απελευθερωθεί από δυσάρεστα συναισθήματα.
Γιατί, ας μην ξεχνάμε, ότι η επιθετική συμπεριφορά και τα αρνητικά συναισθήματα πλήττουν κατά κύριο λόγο το ίδιο το παιδί, καθώς μένει μόνο του, παρέα με τις ενοχές του και την ταμπέλα του «κακού παιδιού».
Επιθετικότητα στα παιδιά: 7 λύσεις για να το αντιμετωπίσετε & οι συμβουλές ψυχολόγου!
Να τονίσω, επίσης, ότι οι τιμωρίες είναι η λιγότερο κατάλληλη μέθοδος για τον έλεγχο της επιθετικής συμπεριφοράς, διότι ο πόνος και η ντροπή είναι πολύ πιθανόν να οδηγήσουν και σε δεύτερη, ίσως και πιο επιθετική κίνηση, λόγω εκδικητικής συμπεριφοράς.
Η πιο κατάλληλη μέθοδος για αναστολή επιθετικότητας με εξωτερική επέμβαση είναι το άμεσο σταμάτημα των επιθετικών ενεργειών, απ’ όπου κι αν προέρχονται αυτές.
Στο οικογενειακό περιβάλλον, το πρότυπο της μαμάς και του μπαμπά είναι πολύ σημαντικό. Όταν οι ίδιοι οι γονείς δεν χειροδικούν, αλλά ούτε και μιλάνε άσχημα στο παιδί ή και μεταξύ τους, είναι ένα πρώτο και βασικότατο βήμα για να μάθει και το παιδί να είναι ήρεμο και λιγότερο πρόθυμο να συγκρουστεί.
Είναι κατανοητό, βέβαια, ότι στην καθημερινή ζωή δεν είναι πάντα εφικτό κάτι τέτοιο, γιατί οι προκλήσεις για διαμάχες και συγκρούσεις είναι παντού.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, ενδείκνυται να μάθουμε όλα τα μέλη της οικογένειας τα όρια μας και να σεβόμαστε ο ένας το χώρο του άλλου. Το ότι ο μπαμπάς και η μαμά είναι οι «μεγάλοι» δε σημαίνει ότι έχουν το δικαίωμα να γίνονται άδικοι, να μιλάνε και να φέρονται σκληρά.
Έχουν, όμως, την υποχρέωση να εξηγούν στο παιδί γιατί το «όχι» παραμένει «όχι», να επιβάλλουν κανόνες και να επανορθώνουν και όταν η συμπεριφορά τους γίνεται άδικη και δεν κατάφεραν να την ελέγξουν.
Επιθετικότητα στα παιδιά: 7 λύσεις για να το αντιμετωπίσετε & οι συμβουλές ψυχολόγου!
Παρόλα αυτά, κατά τη διάρκεια της σχολικής ζωής, το παιδί θα εμφανίσει διάφορες επιθετικές συμπεριφορές. Μπορεί να μη δαγκώνει πια, αλλά πιθανόν να προσπαθήσει να ανταποδώσει μια λεκτική βίαιη συμπεριφορά ή σωματική.
Γενικά, ο συνδυασμός χαλαρής πειθαρχίας και εχθρικής στάσης εκ μέρους και των δύο γονέων ή των δασκάλων στο σχολείο, δημιουργεί στα παιδιά μια έντονα επιθετική και ελάχιστα ελεγχόμενη συμπεριφορά.
Όταν οι «μεγάλοι» αποδοκιμάζουν την επιθετικότητα, αλλά τιμωρούν με σωματικές τιμωρίες ή με απειλές, εκδηλώνουν τη δική τους επιθετική συμπεριφορά. H οποία ενισχύει μη αποδεκτούς τρόπους συμπεριφοράς στο παιδί, αντί να τους καταστέλλει.
Δεν υπάρχουν «μαγικές συνταγές» για να αποτρέψουμε την επιθετικότητα. Η δική μας συμπεριφορά και η αποτροπή περιστατικών βίας είναι σημαντικοί παράγοντες, αλλά και η ενίσχυση των καλών τρόπων συμπεριφοράς.
Θυμάμαι σε περιπτώσεις καυγάδων και επιθετικών συμπεριφορών, κρατούσα το παιδί για λίγη ώρα στην αγκαλιά μου για να ξεσπάσει και να ηρεμήσει, χωρίς να του μιλάω καν, απλά χαϊδεύοντας τα μαλλάκια του ή ταχταρίζοντάς το.
Ενώ ηρεμούσε σιγά-σιγά, ήταν σε θέση να μου απαντήσει από μόνο του σε μικρές ερωτήσεις, όπως «πώς αισθάνεσαι τώρα;», «τι αισθάνθηκες και φέρθηκες έτσι;», «ήθελες να προκαλέσεις πόνο στο άλλο παιδί;», «πώς θα αντιδρούσες αν ένα παιδί σου φερόταν έτσι;», «τι μπορούμε να κάνουμε για να λύσουμε αυτό το πρόβλημα;».
Δείτε ακόμα “Ψηφιακή αποβλάκωση”: Η σχέση των παιδιών με τις οθόνες που έγινε επικίνδυνο φαινόμενο
Η καρδιά μας και η αγάπη που αισθανόμαστε, πολλές φορές, δίνει τις καλύτερες λύσεις, πολύ καλύτερες κι απ’ αυτές των βιβλίων. Και να μην ξεχνάμε ποτέ, ότι όπως κι η επιθετικότητα, έτσι και η συμπόνια και η αγάπη βρίσκονται σε μεγαλύτερο βαθμό μέσα στο παιδί και είναι σε θέση να τα εκφράσει, αρκεί να τους δίνεται η ευκαιρία.
Δάμτσα Δήμητρα,
Εκπαιδευτική Ψυχολόγος
Photo cover via: kidsgo.com.cy
© Απαγορεύεται η αναδημοσίευση χωρίς την γραπτή άδεια του εκδότη
