Καραντίνα και πολύωρη έκθεση σε οθόνες και κινητά: Πόσο κινδυνεύουν τα παιδιά;

Έλενα Τριανταφύλλου

Με την καραντίνα τα παιδιά έχουν πολύωρη έκθεση  μπροστά σε οθόνες. Πόσο κινδυνεύουν τα παιδιά από αυτό;

Με την καραντίνα τα παιδιά περνούν περισσότερο χρόνο μπροστά στην οθόνη. Πόσο επικίνδυνο είναι αυτό; Πολλές φορές στο παρελθόν είχαμε μιλήσει για τον κίνδυνο που εγκυμονεί για τα παιδιά η αλόγιστη χρήση του διαδικτύου και της τεχνολογίας.

Δυστυχώς, πολλοί γονείς δεν γνωρίζουν ή δεν συνειδητοποιούν ότι οι υπολογιστές, τα tablets, τα κινητά και η τηλεόραση δεν είναι κατασκευασμένα για μικρά παιδιά κι ακόμη κι αν μερικές ώρες την ημέρα τους επιτρέπουμε να ασχολούνται με αυτά, πρέπει να έχουμε συγκεκριμένο ωράριο.

Τα παιδιά σκορπούσαν ώρες αμέτρητες μπροστά από μία οθόνη πολύ πριν την καραντίνα. Κάθε φορά που το παιδί κλαίει, του δίνουμε το κινητό μας για να του περάσει. Κάθε φορά που το παιδί έχει αϋπνίες, του δίνουμε το κινητό ή το tablet για να το αποκοιμίσει.

Δείτε ακόμα Το πρώτο παιδί που διαγνώστηκε με εξάρτηση στο Διαδίκτυο- Έτσι ο εθισμός στο διαδίκτυο αναγνωρίστηκε ως ασθένεια

Κάθε φορά που το παιδί βαριέται, αντί να παίξουμε μαζί του ή να το βγάλουμε μία βόλτα στην παιδική χαρά, του ανοίγουμε την τηλεόραση ή του βάζουμε βιντεάκια στο Youtube. Αυτή η πραγματικότητα, υπήρχε πολύ πριν την καραντίνα.

Πριν την καραντίνα όμως, οι γονείς, προσπαθούσαν να μετριάσουν κάπως την ενασχόληση των παιδιών τους με την οθόνη. Επίσης υπήρχαν γονείς που δεν έβαζαν τα παιδιά τους στην διαδικασία να ασχοληθούν με την οθόνη προτού φτάσουν στην μέση του Δημοτικού. Ακόμη και τότε όμως ήταν αυστηροί στην ώρα που θα ασχολούνταν τα παιδιά με την οθόνη.

Όμως πριν την καραντίνα τα παιδιά είχαν επιλογές. Μπορούσαν να βγουν έξω να παίξουν, μπορούσαν να πάνε μία βόλτα μέχρι την παιδική χαρά. Πήγαιναν σχολείο τα πρωινά και περνούσαν τουλάχιστον 6 με 7 ώρες μακριά από την τεχνολογία. Επίσης είχαν την δυνατότητα να ασχοληθούν με τον αθλητισμό ή με άλλες εξωσχολικές δραστηριότητες.

Πλέον τα παιδιά εξαιτίας της καραντίνας δεν έχουν αυτή την επιλογή. Τα γυμναστήρια και οι εξωσχολικές δραστηριότητες έχουν κλείσει, οι γονείς δεν επιτρέπεται να τα πάνε στην παιδική χαρά αλλά ακόμη κι αν τα πάνε πρέπει να φορούν μάσκες και να παίζουν μόνα τους, αφού οι φίλοι τους μένουν σπίτι.

Τέλος, ακόμη και τα μαθήματα τα κάνουν μπροστά από μία οθόνη.

Οπότε μέσα στη μέρα, κάθε πρωί θα χαλάσουν ήδη αρκετές ώρες για να παρακολουθήσουν το μάθημα, μπροστά από μία οθόνη. Και όλη την υπόλοιπη μέρα θα παίξουν με τον υπολογιστή, θα παίξουν με το tablet, θα χαζέψουν στην τηλεόραση, γιατί τι άλλο μπορούν να κάνουν;

Στο σημερινό άρθρο θα αναλύσουμε πόσο επικίνδυνο είναι το γεγονός ότι εξαιτίας της καραντίνας, τα παιδιά χαλούν πολλές ώρες της ημέρας μπροστά από μία οθόνη, είτε για διασκέδαση, είτε για μάθημα. Ένα άρθρο, τροφή για σκέψη. Διαβάστε παρακάτω: 

“Το 1975, στην Αμερική και το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, οι άνθρωποι περνούσαν 16 ώρες την εβδομάδα μπροστά από μία οθόνη. Το 2015, περνούσαν 48 ώρες την εβδομάδα μπροστά από μία οθόνη και πιστεύουμε ότι αυτές οι 48 ώρες θα φτάσουν κοντά στις 60 ώρες στα επόμενα 5 με 8 χρόνια. […]

Το 1975, υπήρχε μία οθόνη στο σπίτι. Τώρα, ασχολούμαστε με 3 ή 4 οθόνες. Ανάμεσα σε 4 οθόνες | Εκδόσεις Καστανιώτη».

Αυτά λοιπόν ήταν μόνο μερικά από τα λόγια που ανέφερε ο διευθυντής του Center For The Digital FutureCenter for the Digital Future, Τζέφρι Κόουλ, τον Οκτώβριο του 2016, στα πλαίσια μίας ημερίδας του ΕΚΚΕ με τίτλο “Το διαδίκτυο στην Ελλάδα – WORLD INTERNET PROJECT – GREECE YouTube” για τη χρήση του Διαδικτύου στην Ελλάδα που παρακολούθησα δια ζώσης.

Όπως καταλαβαίνετε ήδη από το 2016 οι ειδικοί χτυπούσαν τα καμπανάκια του κινδύνου προς τους γονείς που άφηναν τα παιδιά τους, να περνούν υπερβολικό χρόνο μπροστά από μία οθόνη. Και αξίζει να σημειωθεί ότι τότε, ο Κόουλ δεν είχε διανοηθεί την καραντίνα κι αυτά που θα ακολουθούσαν λίγα χρόνια αργότερα.

Πως μπορούμε λοιπόν μέσα στην καραντίνα να κρατήσουμε τα παιδιά μας μακριά από τις οθόνες; Πρέπει να μας ανησυχεί το γεγονός, ότι εξαιτίας της καραντίνας, τα παιδιά έχουν αυξήσει τις ώρες που περνούν μπροστά από μία οθόνη;

Η αύξηση του χρόνου μπροστά από μία οθόνη, είναι αναπόφευκτη

Η Ipsos διεξήγαγε έρευνα για λογαριασμό του Global Myopia Awareness Coalition (GMAC) το διάστημα 29 Μαΐου-2 Ιουνίου 2020 στις ΗΠΑ, «ο χρόνος έκθεσης των παιδιών στην οθόνη έχει διπλασιαστεί από τότε που ξεκίνησε η πανδημία της Covid-19» (από το 21% στο 44%).

Συγκεκριμένα επτά στους δέκα γονείς με παιδιά ηλικίας κάτω από 18 ετών, υποστήριξαν ότι τα τελευταία χρόνια περνούν περισσότερο χρόνο μπροστά στην τηλεόραση και πάνω από τους μισούς ισχυρίστηκαν το ίδιο για τα tablets τα κινητά τηλέφωνα, τα laptops και τα video games.

Φαίνεται λοιπόν πως η εικόνα που θα σας παρουσιάσουμε παρακάτω, φανερώνει αύξηση του χρόνου που περνούν τα παιδιά μπροστά από μία οθόνη. Αυτή η αύξηση παρατηρήθηκε σε όλες τις ηλικιακές κατηγορίες παιδιών και εφήβων. Όμως οι ηλικίες 5-10 ετών, παρουσιάζει υπερδιπλάσια αύξηση σε σύγκριση με αυτήν, πριν την πανδημία.

Όμως ανοδικές τάσεις δείχνουν κι άλλες έρευνες όπως αυτή της Morning Consult (13-15 Αυγούστου 2020) και της ΜΚΟ | Parents Together (16-20 Απριλίου 2020). Συγκεκριμένα στην πρώτη το 70% των γονιών που ρωτήθηκαν, απάντησαν πως μέσα στην πανδημία «τα παιδιά τους περνούν τουλάχιστον 4 ώρες ημερησίως μπροστά σε συσκευές” .

Αντίθετα, πριν την πανδημία, το 60% δήλωνε πως το ημερήσιο όριο δεν ξεπερνούσε τις 3 ώρες), στη δε δεύτερη, σχεδόν οι μισοί γονείς (49%) είπαν ότι τα παιδιά τους ξοδεύουν πάνω από 6 ώρες την ημέρα online (ενώ, προηγουμένως, το ποσοστό αυτό δεν ξεπερνούσε το 9%).

Όσον αφορά το περιεχόμενο με το οποίο αλληλοεπιδρούν περισσότερο οι ανήλικοι, στην δημοσκόπηση της Morning Consult, παρατηρήθηκε ότι ο χρόνος μπροστά από μία οθόνη, συνήθως ξοδεύεται στο gaming, στα μαθήματα για το σχολείο και στα socia media. Επίσης στο Youtube και στο Netflix.

Μάλιστα το Youtube και το Netflix είναι δύο από τις πιο δημοφιλείς πλατφόρμες σε παιδιά και έφηβους, σύμφωνα με τις απαντήσεις των γονιών τους. Οι δύο πλατφόρμες συνοδεύονται από το TikTok σύμφωνα με μελέτη του Parents Together.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε μελέτη της Ipsos, περίπου 3 στους 5 γονείς, ανέφεραν, ότι τα παιδιά τους περνούν τον ψηφιακό τους χρόνο, βλέποντας online ταινίες και shows και φυσικά λαμβάνοντας μέρος σε εξ αποστάσεως μαθήματα μέσω της βιντεοσυνομιλίας.

Τι λένε οι ίδιοι οι έφηβοι;

Σε αντιδιαστολή με τις παραπάνω έρευνες, των οποίων τα αποτελέσματα προέκυψαν με βάση τις απαντήσεις και τις κρίσεις των γονέων, το California Partners Project και το Child Mind Institute πραγματοποίησαν σε βάθος συνεντεύξεις με 46 εφήβους (ηλικίας 14 έως 17 ετών) που ζουν στην Καλιφόρνια.

Σκοπό είχαν να εξετάσουν το πώς οι ίδιοι βιώνουν και διαχειρίζονται τους περιορισμούς και το στρες της πανδημίας. Μεταξύ άλλων, προέκυψε ότι πολλοί έφηβοι αντιμετωπίζουν ζήτημα «κορεσμού με τις οθόνες», στις οποίες προσφεύγουν για να διαχειριστούν την πλήξη, τη μοναξιά και τα αρνητικά συναισθήματα που τους προκαλεί το κλείσιμο των σχολείων.

Ενδεικτικά σταχυολογούμε τις ακόλουθες μαρτυρίες:

«Το TikTok είναι η εφαρμογή που περνώ τον περισσότερο χρόνο, γιατί έχει πράγματα που πραγματικά θέλω να παρακολουθήσω. Αν δεν έχω τίποτα να κάνω, το TikTok είναι το προφανές μέρος που θα πάω» (κορίτσι, 14 ετών).

«Όταν πρωτοξεκίνησε αυτό (σ.σ.: η πανδημία), όταν άκουσα ότι δεν θα επιστρέφαμε (σ.σ.: στα σχολεία), ήταν ένα καθαρό σοκ. Δεν μπορούσαμε να δούμε φίλους και να πάμε σε συγκεκριμένα μέρη και να ταξιδέψουμε. Αυτό κατέστρεψε το καλοκαίρι μου. Μαζί με τον θυμό έρχεται και η λύπη» (αγόρι, 16 ετών).

Δείτε ακομη Εθισμός στο διαδίκτυο:Το Τεστ για να ανακαλύψετε τη σοβαρότητα του εθισμού στα παιδιά

«Εν απουσία φιλικών, αθλητικών και άλλων δραστηριοτήτων πρόσωπο με πρόσωπο που φυσιολογικά γέμιζαν τις ημέρες τους πριν τον κορονοϊό, αυτό που ακούσαμε περισσότερο συχνά ήταν μία βαθιά εξάρτηση από τα social media και το gaming», συμπεραίνει ο ιατρός και πρόεδρος του Child Mind Institute, Χάρολντ Κόπλεβιτς.

Ολόκληρη η έρευνα εδώ

Οι γονείς ανησυχούν

Οι έρευνες δεν ασχολήθηκαν μόνο με τον χρόνο που περνούν τα παιδιά μπροστά από μία οθόνη. Προσπάθησαν να αναδείξουν και τις ανησυχίες των γονιών σχετικά με αυτή την πραγματικότητα. Συγκεκριμένα στην έρευνα της Ipsos, το 78% των γονιών συμφώνησε πως ο αυξημένος χρόνος μπροστά από μία οθόνη είναι βλαβερός για τα παιδιά.

Αναφέρθηκαν πιο συγκεκριμένα στην υγειά των ματιών. Το 76% των γονέων δήλωσαν ότι αναζητούν τρόπους που θα τους βοηθήσουν να περιορίσουν την χρήση της τεχνολογίας στα παιδιά ενώ σε αντίστοιχη έρευνα, αναφέρθηκαν σε περιστατικά cyber bullying και σ3ξουαλικής παρενόχλησης με θύματα τα παιδιά τους.

Οι Έλληνες γονείς από την άλλη δείχνουν τα στοιχεία πρόσφατης έρευνας του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, πως το 64% εμφανίζεται να ανησυχεί για τον χρόνο που περνούν τα παιδιά τους μπροστά από μία οθόνη ενώ το 68% ανησυχεί για τον τρόπο που επηρεάζει τα παιδιά το ψηφιακό περιεχόμενο.

Επίσης, 5 στους 10 γονείς αναφέρουν πως έχουν εν μέρει τον έλεγχο της διαδικτυακής δραστηριότητας των παιδιών τους, ενώ το 11% δηλώνει πως δεν γνωρίζει με ποιους συνομιλούν τα παιδιά τους στο internet.

Από την άλλη το 56% των γονιών λένε πως συζητούν συχνά με τα παιδιά τους για την ασφαλή χρήση του internet ενώ το 81% υποστηρίζει ότι θέτει όρια στον χρόνο, που θα χρησιμοποιήσει το παιδί τους το διαδίκτυο.

Όμως οι ανησυχίες των γονιών δεν περιορίζονται μόνο στα ψυχρά στατιστικά δεδομένα. Αποτυπώνονται και σε τηλεφωνικής κλήσεις που δέχεται η Συμβουλευτική Γραμμή Βοήθειας.

Όπως λέει στο inside story η Μαρία Δάρα, ψυχολόγος και σύμβουλος στη Γραμμή Βοήθειας Ηelp-Line:

«Οι προβληματισμοί των γονέων έχουν να κάνουν κυρίωςEτήσια στατιστικά στοιχεία 2020 της γραμμής βοήθειας με τον εθισμό των παιδιών στα διαδικτυακά παιχνίδια.

Οι συγκρούσεις μεταξύ παιδιών και γονέων για τις ώρες που δαπανώνται στην οθόνη είναι έντονες και καθημερινές και οι γονείς χρειάζονται υποστήριξη στην προσπάθεια να βρουν την ισορροπία στις ζωές των παιδιών και να οριοθετήσουν τη χρήση του Διαδικτύου.

“Είναι το παιδί μου εθισμένο;”, “Να πετάξω τις κονσόλες παιχνιδιών;”, “Να διακόψω τη σύνδεση του Ίντερνετ;”, “Τί να κάνω που δεν με ακούει;” και “Πώς να διακόψω αυτή τη συνήθεια;” είναι κάποιες από τις πιο συχνές ερωτήσεις που δεχόμαστε.

Ταυτόχρονα, παρατηρούμε ότι παιδιά πολύ μικρής ηλικίας έχουν αποκτήσει πια επαφή με τα ηλεκτρονικά μέσα, ενώ πριν οι γονείς το απέφευγαν περισσότερο. Νήπια 2, 3 και 4 ετών παίζουν παιχνίδια, βλέπουν βίντεο ή ακόμα και εκπαιδεύονται μέσω Διαδικτύου».

To inside story ρώτησε την ψυχολόγο τι έχει αλλάξει τον τελευταίο χρόνο με την καραντίνα. Η κυρία Δάρα λοιπόν απάντησε ότι:

«Mια διαφοροποίηση που παρατηρήσαμε αναφορικά με τις κλήσεις που δεχόμαστε είναι μια αύξηση σε εκείνες που αφορούν το sexting (ανταλλαγή γυμνών φωτογραφιών μέσω διαδικτύου), τον εκφοβισμό μέσω Διαδικτύου και των σεξουαλικών παρενοχλήσεων.

Αν και η Γραμμή Βοήθειας του ΕΚΑΔ δεχόταν, από την αρχή της λειτουργίας της, πάρα πολλές αναφορές σχετικά με την υπερβολική χρήση, το εντυπωσιακό που παρατηρήσαμε κατά τη διάρκεια και στις αρχές του πρώτου lockdown ήταν ότι οι κλήσεις αυτές μειώθηκαν.

Πιθανολογούμε ότι οφειλόταν στο σοκ που νιώσαμε όλοι στην αρχή της πανδημίας, λόγω της νέας κατάστασης που βιώναμε και του εγκλεισμού μας στο σπίτι, και στο ότι οι γονείς υποτιμήσαμε ή κάπως παραιτηθήκαμε από τη “μάχη” με τα ηλεκτρονικά μέσα.

Ίσως η σκέψη στις αρχές ήταν ότι “αφού δεν είχαμε κάτι καλύτερο να κάνουμε, ας αφήσουμε τα παιδιά να παίξουν στο Διαδίκτυο”. Τα προβλήματα, όμως, άρχισαν γρήγορα να φαίνονται ξανά καθώς σταδιακά άρχισαν πάλι να αυξάνονται οι αναφορές για υπερβολική χρήση και εθισμό.

Φτάνοντας στο τώρα και σχεδόν έναν χρόνο μετά, πολλοί γονείς αναφέρουν προβλήματα εθισμού λόγω του παρατεταμένου εγκλεισμού.

Περιγράφουν παιδιά που, ενώ ήταν λειτουργικά, δραστήρια, κοινωνικά, τώρα έχει πέσει η απόδοσή τους, έχουν εξαιρετικά μειωμένο κίνητρο σε όλες τις διαστάσεις (π.χ. σχολείο, επαφές με φίλους), δεν έχουν διάθεση για τίποτα παρά μόνο για παιχνίδι μέσω Διαδικτύου.

Με άλλα λόγια, περιγράφουν παιδιά παραιτημένα, βυθισμένα, σχεδόν ακινητοποιημένα. Είναι μια εξαιρετικά δυσάρεστη κατάσταση που πρέπει να έχουμε κατά νου».

Υπάρχει και η θετική πλευρά

Μπορεί να υπάρχουν γονείς που να ανησυχούν όμως υπάρχουν και γονείς που παρατηρούν οφέλη και θετικές προεκτάσεις μέσα από την αυξημένη ενασχόληση των παιδιών τους με το διαδίκτυο. Σε άρθρο της New York Times, η συντάκτρια Τζέσικα Γκρος λέει πως η 8χρονη κ@ρη της, ξεκίνησε να γράφει ιστορίες μέσα στο Google Docs.

“Πειραματίζεται με γραμματοσειρές, ψάχνει συνώνυμα και σκέφτεται σχετικά με την πλοκή ακόμη κι όταν είναι μακριά από τον υπολογιστή. Δεν νομίζω ότι θα έκανε τίποτε από αυτά, αν δεν υπήρχε η εικονική πανδημική μας χρονιά». Παρομοίως, στην τελευταία έρευνα του ΕΚΑΔ, «πολλοί γονείς υπογραμμίζουν και την εξοικείωση που παρατηρούν να έχουν πλέον τα παιδιά τους με τον ψηφιακό κόσμο».

Οι ανησυχίες είναι δικαιολογημένες και το νόημα είναι να βρεθεί μία μέση λύση!

«Στην πανδημία, ο ψηφιακός χώρος αναγκαστικά μετατράπηκε σε χώρο εργασίας, εκπαίδευσης, διασκέδασης και επικοινωνίας. Η ανησυχία των γονέων είναι φυσιολογική, αλλά είναι σημαντικό να λαμβάνουμε υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες που έχει επιφέρει η πανδημία και να παραμείνουμε ψύχραιμοι, επιτρέποντας μικρές παρεκκλίσεις από τους συνήθεις κανόνες.

Οι μικρές αυτές παρεκκλίσεις, όμως, να συνοδεύονται και από αντισταθμιστικές δραστηριότητες που να μην περιλαμβάνουν τη χρήση κάποιας οθόνης», λέει στο inside story η Ανθή Σιδηροπούλου, μεταδιδακτορική ερευνήτρια και διδάσκουσα στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ, με εξειδίκευση στη σχέση των εφήβων με το Διαδίκτυο και το ζήτημα του εθισμού.

«Πράγματι όλη αυτή η περίοδος του παρατεταμένου εγκλεισμού των παιδιών έχει αυξήσει κατακόρυφα τον χρόνο στις οθόνες.

Σαφώς και εύλογα δημιουργούνται ανησυχίες από τη νέα αυτή πραγματικότητα. Μια ανησυχία είναι κατά πόσο αυτός ο νέος τρόπος ζωής δύναται να παγιώσει μελλοντικές δύσκολες συμπεριφορές και συνήθειες, τόσο στους εφήβους όσο και σε παιδιά μικρότερης ηλικίας» υποστηρίζει η κυρία Δάρα.

«Δύο τύποι προβληματισμού ανακύπτουν υπό αυτές τις συνθήκες», υποστηρίζει η κυρία Σωτηροπούλου, με τον πρώτο να «αφορά στις επιδράσεις της πολύωρης χρήσης της οθόνης στη σωματική και ψυχική υγεία» και τον δεύτερο «στην απουσία άλλων δραστηριοτήτων από την καθημερινότητα, όπως η φυσική άσκηση, η διαπροσωπική αλληλεπίδραση και η αγκαλιά με αγαπημένα πρόσωπα».

«Αναφορικά με τις σωματικές επιπτώσεις αρκετός λόγος έχει γίνει για τις επιδράσεις της πολύωρης χρήσης της οθόνης στην όραση η οποία μπορεί να αυξήσει την ευαλωτότητα σε παθήσεις των ματιών.

Την ίδια στιγμή η ακινησία για ώρες σε μια καρέκλα γραφείου, επιβαρύνει το σώμα και προκαλεί μια σειρά από επώδυνα συμπτώματα. Αλλά και πέρα από τα σωματικά συμπτώματα, ένα σημείο προβληματισμού, στο πλαίσιο των συνθηκών που διανύουμε, βρίσκεται στην ισορροπία μεταξύ των δραστηριοτήτων της οθόνης και των δραστηριοτήτων μακριά από αυτή.

Για να απαντήσουμε στο ερώτημα “ποιες εναλλακτικές υπάρχουν μέσα στις παρούσες συνθήκες ώστε να ασχοληθούμε με κάτι ανακουφιστικό για το σώμα και το νου;”, θα πρέπει να στραφούμε, ο καθένας προσωπικά, σε ασχολίες και δεξιότητες που έχει αποκτήσει ήδη πριν την περίοδο της πανδημίας».

Η κυρία Σωτηροπούλου απαντά επίσης και στο κατά πόσο η παρούσα κατάσταση θα συνεισφέρει περισσότερο στα παιδιά που δεν γνωρίζουν ακόμη να χειρίζονται την τεχνολογία. Συγκεκριμένα δηλώνει ότι:

«Aυτό που καθίσταται σημαντικό δεν είναι η περαιτέρω εξοικείωση της λεγόμενης Gen Zστη χρήση των εφαρμογών και των συσκευών (που θα έρθει αναπόφευκτα), αλλά η εκπαίδευσή της προς την κριτική αξιοποίηση του περιεχομένου και των εφαρμογών.

Να μπορούν [τα παιδιά] να αναγνωρίζουν τα fake news, να προστατεύονται στον ψηφιακό χώρο, να αναγνωρίζουν ποιες συναισθηματικές ανάγκες καλύπτουν με τη χρήση μιας οθόνης και πολλά ακόμα παρόμοια ζητήματα».

«Eίναι δύσκολο να μιλήσουμε ακόμα για αυτές, καθώς πρόκειται για μια πρωτόγνωρη κατάσταση με αβέβαιο ακόμα σημείο λήξης.

Οι βραχυπρόθεσμες επιδράσεις, ωστόσο, είναι ήδη ορατές.

Αρκετοί ενήλικες βιώνουν την “κόπωση Zoom” συνεπώς μπορούμε να υποθέσουμε ότι κάτι αντίστοιχο βιώνουν και τα παιδιά που είναι αναγκασμένα να βρίσκονται καθηλωμένα μπροστά από μια οθόνη.

Την ίδια στιγμή, τα παιδιά έχουν αποκοπεί σχεδόν από το σύνολο των δραστηριοτήτων εκείνων που τους πρόσφεραν ευχαρίστηση και ικανοποίηση, όπως ο χρόνος με τους φίλους ή ο χρόνος σε οργανωμένες δραστηριότητες απόκτησης δεξιοτήτων (όπως τα ωδεία, τα φροντιστήρια ξένων γλωσσών, οι αθλητικές δραστηριότητες).

Αν αυτός ο “χαμένος” χρόνος δεν μετατραπεί σε κάτι εξίσου δημιουργικό για τα ίδια, μέσα στα ασφαλή πλαίσια που υπαγορεύονται από τις συνθήκες της πανδημίας, τότε θα έρθουν αντιμέτωπα με δυσφορικά συναισθήματα. Τα παιδιά δεν νοσούν, αλλά υποφέρουν από την πανδημία, όπως η ανία και η μοναχικότητα».

Ποια είναι τα όρια της φυσιολογικής και της παθολογικής χρήσης του διαδικτύου μέσα στην καραντίνα;

Η κυρία Σωτηροπούλου απαντάς πως:

“Tα όρια ήταν δυσδιάκριτα ήδη πριν από την πανδημία. Τα περιοριστικά πλαίσια σχετικά με τις εξωτερικές δραστηριότητες αλλά και η μεταφορά της εργασίας και της εκπαίδευσης στην οθόνη όντως δημιουργούν μια περαιτέρω σύγχυση των ορίων μεταξύ του ωφέλιμου χρόνου στην οθόνη (ο οποίος μπορεί να διατίθεται και για διασκέδαση και επικοινωνία) και των επιβλαβών συνεπειών του χρόνου αυτού.

Μεταξύ άλλων, μπορούμε να εντοπίσουμε τέτοιες ενδείξεις στην ποιότητα του ύπνου του παιδιού ή αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, όπως η παράλειψη γευμάτων για χάρη της οθόνης.

Επίσης, ενδείξεις μπορούμε να εντοπίσουμε και στη διάθεσή του, αν για παράδειγμα δείχνει εκνευρισμένο ή αν δεν επιθυμεί να ασχοληθεί με κάτι που προηγουμένως το ευχαριστούσε.

Σημαντικό, επίσης, είναι να διακρίνουμε αν η χρήση αυτή παρεμποδίζει άλλες δραστηριότητες που ορίζονται ως σημαντικές για την ψυχοκοινωνική υγεία του ατόμου και την εξέλιξη του, όπως οι άμεσες αλληλεπιδράσεις σε φυσικό χώρο και χρόνο, η σχολική επίδοση ή τυχόν δραστηριότητες που μέχρι τότε ήταν σημαντικές για τα άτομα (π.χ. αθλητισμός, μουσική, ζωγραφική, κ.ά.)»

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

Η Άνια Κάμενετζ είναι συγγραφέας του βιβλίου “Η Τέχνη του Screen Time: Ψηφιακή ανατροφή χωρίς φόβο” . Η ίδια λοιπόν συμβουλεύει τους γονείς να μην φοβούνται.

«Κατά τη διάρκεια αυτής της πρωτόγνωρης περιόδου, όπου καλούμαστε να αντέξουμε και να ζήσουμε, ο ρόλος μας σαν γονείς είναι κρίσιμος και δύσκολος», λέει στο inside story η Μαρία Δάρα.

«Θα ήταν βοηθητικό να θέσουμε ένα πρόγραμμα καθημερινό μαζί με τα παιδιά, το οποίο θα περιλαμβάνει την ώρα της τηλεκπαίδευσης, της διασκέδασης, του ύπνου, του διαβάσματος, κ.λπ. Ας μην ξεχάσουμε ότι τα παιδιά έχουν ανάγκη την επαφή και το παιχνίδι στο πραγματικό περιβάλλον.

Είναι σημαντικό να βρούμε εναλλακτικές πηγές που τα παιδιά θα αντλούν χαρά και ικανοποίηση (π.χ. πατίνι, ποδήλατο, βόλτα στη φύση ή κάτι άλλο ανάλογα με τα ενδιαφέροντα του παιδιού). Ας έχουμε, επιπλέον, στο νου μας τι κάνουν τα παιδιά στο Διαδίκτυο.

Είναι διαφορετικό το να παίζουν ένα παιχνίδι όλη μέρα χωρίς να μπορούν να σταματήσουν και διαφορετικό να το χρησιμοποιούν για να ακούσουν μουσική, να δουν κάποια ταινία, να μιλήσουν με τους φίλους τους. Μπορούν να βρουν και να κάνουν θετικά και δημιουργικά πράγματα μέσω Διαδικτύου».

Όπως αναφέρει και η ειδικός Έλεν Ουαρτέλα «Δεν είναι όλες οι οθόνες πάντα κακές για όλα τα παιδιά κάτω από όλες τις συνθήκες. Αυτό που έχει σημασία είναι να γνωρίζεις το παιδί σου, το περιεχόμενο με το οποίο ασχολείται και το πλαίσιο στο οποίο γίνεται η χρήση των [ψηφιακών] μέσων».

Από τη μεριά της, η Ανθή Σιδηροπούλου λέει στο inside story:

«Έχουν ανατραπεί πολλές ισορροπίες για όλα τα μέλη μιας οικογένειας. Όποιες πρακτικές συμβουλές δοθούν αυτή την περίοδο πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις οικογενειακές συνήθειες, πρακτικές και δυνατότητες, ώστε να μην προστίθεται επιπλέον άγχος στους γονείς που προσπαθούν να αντεπεξέλθουν σε αρκετά στρεσογόνες συνθήκες.

Μια σημαντική παρότρυνση είναι η παρουσία σωματικής δραστηριότητας μέσα στη μέρα, η οποία ανακουφίζει το σώμα από την πολύωρη ακινησία, επιτρέπει την αποσύνδεση από τις οθόνες και την εκτόνωση: μια βόλτα στη γειτονιά με χαλαρούς ρυθμούς και χωρίς κατ’ ανάγκη σκοπό (π.χ. για αγορές), γυμναστική στο σπίτι –ενδεχομένως με τη μορφή παιχνιδιού–, χαλάρωση υπό τους ήχους ήρεμης μουσικής, χωρίς κάποια άλλη παράλληλη δραστηριότητα.

Ίσως είναι μια ευκαιρία τα παιδιά να εξασκηθούν και στην ονειροπόληση, δηλαδή στις νοητικές περιπλανήσεις με τη χρήση της φαντασίας. Επίσης, ωφέλιμη θα ήταν η αύξηση του ποιοτικού χρόνου των γονιών με τα παιδιά, αλλά και των παιδιών μεταξύ τους, μέσω διαφόρων κοινών και ευχάριστων δραστηριοτήτων (π.χ. μαγείρεμα, κηπουρική, επιτραπέζια παιχνίδια, διάβασμα, κ.λπ.), όπως και η διατήρηση κάποιας υποτυπώδους ρουτίνας».

Διαβάστε όλα τα άρθρα για την ασφάλεια του παιδιού στο Daddy-Cool.gr 

All photos  και πληροφορίες via: insidestory.gr

Photo cover via: taxydromos.gr

• ασφαλεια παιδιου
• διαδικτυο
• εθισμό στο διαδίκτυο
• οθονη
• Τηλεκπαίδευση