Γράφει η Μαρία Μαγγανάρη*
Στην Εκπαίδευση Αποτελεσματικού Γονέα διδασκόμαστε πολλές δεξιότητες επικοινωνίας: για όταν το παιδί ή ο γονιός βιώνουν πρόβλημα, όταν έχουν σύγκρουση αναγκών ή αξιών. Τι γίνεται όμως όταν η οικογένεια ετοιμάζεται για εκδρομή και το τρισχαριτωμένο μας μωρό, νήπιο ή προσχολικής ηλικίας παιδί είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα πλαντάξει στο κλάμα σε όλη την διαδρομή;
Τι βιώνει το παιδί
Ο μπόμπιρας ή το τρισχαριτωμένο κοριτσάκι στο παιδικό καθισματάκι δεν έβαλαν σκοπό της ζωής τους να μας αποτρελάνουν. Τσιρίζουν και οδύρονται γιατί δυσφορούν αφάνταστα. Φανταστείτε να είστε 0-5, να σας βάλουν ανάποδα στο αυτοκίνητο και να σας δέσουν: σας ενοχλεί ο περιορισμός της ζώνης, η έλλειψη επαφής με την μαμά που συνήθως σας προσφέρει απλόχερα τόση ασφάλεια με το άγγιγμα και την παρουσία της κι επιπλέον ακούτε τόσους πολλούς κι έντονους θορύβους που τρομάζετε. Σας έχουν δέσει και σας έχουν απομονώσει. Νιώθετε περισσότερο εγκλωβισμένος/η από ποτέ. Δεν έχετε κανέναν έλεγχο πάνω στη ζωή σας, πέρα από το να αντιδράσετε με κλάματα και ουρλιαχτά. Τι θα κάνατε εσείς;
1Τροποποίηση περιβάλλοντος
Μπορούμε να προετοιμάσουμε το παιδί όχι μόνο μιλώντας του από πριν για την επικείμενη διαδρομή αλλά και διαμορφώνοντας το περιβάλλον ώστε να είναι όσο φιλικότερο γίνεται προς τον μικρό μας επιβάτη. Αν για το νήπιο που απεχθάνεται να κάθεται στο καθισματάκι του αυτοκινήτου καθιερώσουμε μια συγκεκριμένη ρουτίνα ή τελετουργία πριν από κάθε διαδρομή, ίσως μειώσουμε την αίσθηση ανασφάλειας και απρόβλεπτου. Αν προγραμματίσουμε έγκαιρα πώς θα αποσπάσουμε την προσοχή του από την δυσφορία κατά την διάρκεια της μετακίνησης, θα έχουμε πιο ευχάριστη διαδρομή για όλους.
Οι αγαπημένοι μου φίλοι.
Eπιτρέπουμε στο παιδί να διαλέξει και να πάρει μαζί του κουκλάκια και αντικείμενα που του προσφέρουν μια αίσθηση ασφάλειας. Για κάποια μωρά ή νήπια το αγαπημένο τους κουβερτάκι ή ένα αξεσουάρ της μαμάς μπορεί να είναι μεγάλη παρηγοριά και ενδιαφέρουσα απασχόληση.
Καθρέφτη καθρεφτάκι μου.
Τοποθετούμε στο αυτοκίνητο έναν καθρέφτη με τρόπο ώστε το μωρό ή νήπιο να μας βλέπει. Με την οπτική επαφή θα νιώθει μεγαλύτερη ασφάλεια και λιγότερη μοναξιά.
Όπως στην κοιλίτσα της μαμάς.
Οι εξωτερικοί ήχοι από αυτοκίνητα, κόρνες και φρεναρίσματα τρομάζουν τα μικρά αγγελούδια μας. Το στοίχημα είναι να τους δώσουμε την ψευδαίσθηση πως είναι ακόμη στον αμνιακό σάκο, κάτι σαν μια νότα από παράδεισο. Έχετε παρατηρήσει πως κάποιοι μονότονοι, ενοχλητικοί για μερικούς ενηλίκους ήχοι καθησυχάζουν ή και νανουρίζουν τα μωρά; Η ηλεκτρική σκούπα, ο απορροφητήρας, το σεσουάρ, το ραδιόφωνο στα am, ακόμη και το μακρόσυρτο «σσσσς» και άλλοι τέτοιου είδους ήχοι χαμηλής έντασης αλλά συνεχόμενοι και μονότονοι θυμίζουν στο νεογέννητο την πρότερη ζωή του μέσα στην μήτρα με τους «φυσικούς» θορύβους της, όπως το αίμα που σπρώχνει η καρδιά, η φωνή της μητέρας του ή οι διεργασίες στο έντερό της. Επιπλέον, οι «λευκοί» όπως αποκαλούνται θόρυβοι καλύπτουν άλλους τρομακτικούς για εκείνο εξωτερικούς θορύβους κατά την διάρκεια της οδήγησης. Αν googlάρετε «white noises for babies» ίσως και να οδηγήσετε πιο ξέγνοιαστα από ποτέ.
Θέατρο του δρόμου.
Προμηθευτείτε με μαλακές γαντόκουκλες. Παίξτε κουκλοθέατρο – όσο η ζώνη ασφαλείας σας το επιτρέπει – την ώρα που ο /η σύντροφός σας οδηγάει. Αφήστε την φαντασία σας να ταξιδέψει τον μικρό ανήσυχο επιβάτη και κάντε διάλογο μαζί του ως ήρωας κουκλοθεάτρου. Μιμηθείτε περίεργες φωνές, αποσπάστε τον από τους φόβους του και κάντε τον και να γελάσει. Μπορείτε.
2Ενεργητική Ακρόαση
Ως Ενεργητική Ακρόαση ορίζουμε την δεξιότητα εκείνη επικοινωνίας που μεταδίδει στον συνομιλητή μας την ενσυναίσθηση που δοκιμάζουμε για εκείνον. Πώς μπορούμε όμως να κάνουμε ενεργητική ακρόαση σε ένα παιδί που μπορεί να είναι ακόμη και σε προλεκτικό στάδιο;
Μιλάμε στο παιδί ακόμη και για όσα εκείνο θα ήθελε να μας επικοινωνήσει και δεν μπορεί ακόμη να εκφράσει λεκτικά:
«Αχ βρε γλυκό μου, σε νιώθω πως υποφέρεις, η ζώνη σου σε σφίγγει, δεν περνάς και τόσο καλά στο αυτοκίνητο, η μαμά όμως είναι εδώ μαζί σου, θα σε φροντίσει σε όλη τη διαδρομή».
«Τι είναι αγάπη μου; Τρόμαξες με την κόρνα; σσσσς. Είσαι ασφαλής».
Όταν μιλάμε στον λιλιπούτειο συνεπιβάτη μας, εκείνος αισθάνεται λιγότερη μοναξιά μέσα στο καθισματάκι του. Ένας ήρεμος και γνώριμος τόνος φωνής μπορεί να δράσει πολύ καθησυχαστικά για την ψυχούλα του.
3Κρατήστε το κανάλι επικοινωνίας ανοιχτό σε όλη την διαδρομή.
Τραγουδήστε στο μικρό σας, αν είναι στην κατάλληλη ηλικία αφήστε κενά να συμπληρώσει στο τραγούδι. Υποσχεθείτε του ότι όταν μετρήσετε Χ φορές ως το 10 θα έχετε φτάσει. Απασχολείστε το καθ’ όλη την διαδρομή και δείξτε του ότι είστε εκεί, παρόντες. Δεν είναι απαραίτητο να κάθεστε δίπλα στο παιδί για να αισθάνεται επαφή. Μπορεί να αναστατωθεί χειρότερα αν είστε δίπλα του και να ζητάει αγκαλιά. Μπορείτε να του μιλάτε από το κάθισμά σας, με την ζώνη ασφαλείας πάντοτε δεμένη και να βλέπεστε με την βοήθεια του καθρέφτη.
4Αναγνωρίστε τα όριά σας
Αν έχετε μακρινή διαδρομή σταματήστε σε έναν σταθμό Σ.Ε Α. για να ανακτήσετε δυνάμεις, για να πάρετε το μικρό σας αγκαλιά, να το φρεσκάρετε από την βρώμική του πάνα ή να το ταΐσετε με ηρεμία . Ένα διάλειμμα μπορεί να δράσει ευεργετικά για όλες τις πλευρές μαλακώνοντας την ένταση.
Καλύτερα να γίνουμε εφευρετικοί παρά να θυμώνουμε όταν τα παιδιά βιώνουν πρόβλημα με τις μετακινήσεις. Χρειάζεται να βάλουμε το απόλυτο όριο πως το αυτοκίνητο δεν ξεκινάει αν δεν είμαστε όλοι καθισμένοι και δεμένοι με ασφάλεια. Χρειάζεται όμως και πολλή φροντίδα και στοργή για να απολαύσουμε όλοι την διαδρομή. Έτοιμοι; Εμπρός, καλό μας ταξίδι!
