Πόσο δύσκολη και κουραστική μπορεί να είναι η καθημερινότητα ενός παιδιού με μαθησιακές δυσκολίες; Πόσες πιέσεις μπορεί να δέχεται από ανθρώπους που δεν καταννοούν και δεν αντιλαμβάνονται την κατάστασή του, και την προσπάθεια που κάνει καθημερινά να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της ζωής;
Οφείλουμε να ξέρουμε τι μπορεί να σκέφτονται αυτά τα παιδιά και πως νιώθουν, όταν τα πιέζουμε να δώσουν παραπάνω από αυτά που μπορούν. Και πως πρέπει να φερθούν οι γονείς και τι να κάνουν ώστε να τα προστατέψουν, σύμφωνα με το parentshelp.gr;
“Είναι τόσο έξυπνο παιδί, αν μπορούσε να προσπαθήσει λίγο περισσότερο…”, ή “Έχει τόσες δυνατότητες, αν δεν τεμπέλιαζε τόσο…”. Τις περισσότερες φορές τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και οι γονείς τους, ακούνε αυτές τις φράσεις πολύ συχνά από τους δασκάλους. Η ειρωνεία όμως είναι ότι κανείς δεν ξέρει ακριβώς πόσο σκληρά προσπαθεί αυτό το παιδί. Σαν αποτέλεσμα το παιδί δημιουργεί μια εσωτερική πεποίθηση που σχετίζεται με την έλλειψη κατανόησης από τους γύρω του – αν συνοψίζαμε την σκέψη του σε μια πρόταση αυτή θα μπορούσε να είναι: “Μακάρι να καταλάβαιναν πόσο προσπαθώ”.
Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Δυσλεξίας αλλά και με έρευνες, τα αρνητικά συναισθήματα της απογοήτευσης και της αποθάρρυνσης που νιώθουν τα παιδιά με δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες, έχουν ως βάση την αδυναμία τους να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των άλλων. Αυτό ισχύει κυρίως για τα παιδιά που έχουν γονείς με υψηλές απαιτήσεις και χαρακτηριστικά τελειομανίας – τα παιδιά αυτά μεγαλώνουν πιστεύοντας ότι είναι τρομερό να κάνουν λάθη. Αλλά η μαθησιακή δυσκολία σχεδόν εξ ορισμού σημαίνει ότι αυτά τα παιδιά θα κάνουν πολλά απρόσεκτα λάθη και ίσως και χαζά λάθη (για κάποιους). Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι το παιδί να αισθάνεται εξαιρετικά απογοητευμένο με τον εαυτό του.
Πώς νιώθουν τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες; Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι μια πραγματική πρόκληση και δυστυχώς δεν αφήνουν ανεπηρέαστο τον ψυχικό κόσμο των παιδιών. Τα συναισθήματα που θα βιώσει το παιδί εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες όπως η έγκαιρη διάγνωση, το οικογενειακό, κοινωνικό και σχολικό περιβάλλον. Τα πιο κοινά συναισθήματα όμως βάση ερευνών είναι τα παρακάτω:
Άγχος. Σύμφωνα με αναφορές, το άγχος είναι το πιο συχνό συναίσθημα που βιώνουν τα άτομα με δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες. Τα παιδιά μπορεί να νιώθουν φόβο λόγω της συνεχούς απογοήτευσης και της δυσκολίας στο σχολείο. Όλοι μας όταν νιώθουμε άγχος ή φόβο, τείνουμε να αποφεύγουμε αυτήν την κατάσταση που μας το προκαλεί. Το παιδί με δυσλεξία δεν αποτελεί εξαίρεση – απλά αρκετά συχνά στη δική του περίπτωση η συμπεριφορά του παρερμηνεύεται. Πολλοί γονείς και δάσκαλοι μη μπορώντας να κατανοήσουν αυτή τη συμπεριφορά, τα χαρακτηρίζουν ως τεμπέλικα παιδιά και αδιάφορα. Στην πραγματικότητα όμως η διστακτικότητα των παιδιών αυτών να συμμετέχουν σε σχολικές δραστηριότητες όπως ανάγνωση, μελέτη και καθήκοντα, σχετίζεται με άγχος και τη σύγχυση που νιώθουν παρά με την απάθεια.
Θυμός. Πολλά από τα αρνητικά συναισθήματα που προκαλούνται από τις μαθησιακές δυσκολίες προκύπτουν από το σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον. Έρευνες έχουν δείξει ότι η απογοήτευση μπορεί να οδηγήσει στο θυμό – κάτι που παρατηρείται αρκετά συχνά στα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες.
Ο προφανής στόχος αυτού του θυμού είναι το σχολείο και οι εκπαιδευτικοί. Όμως είναι επίσης αρκετά συχνό φαινόμενο ο θυμός να στρέφεται και στους γονείς του παιδιού – ιδιαίτερα στις μητέρες. Ο θυμός μπορεί να εκδηλώνεται με μια συμπεριφορά απάθειας στο σχολείο, και με μια συμπεριφορά ξεσπάσματος με το που επιστρέφει το παιδί στο σπίτι. Οι γονείς τις περισσότερες φορές νιώθουν απογοητευμένοι που προσπαθούν απεγνωσμένα να βοηθήσουν το παιδί τους.
Καθώς το παιδί μεγαλώνει και οδεύει προς την εφηβεία – την οποία σηματοδοτεί η σταδιακή ανεξαρτησία του ατόμου, μπορεί να νιώσει μεγάλη εσωτερική σύγκρουση διότι έχει μάθει να εξαρτάται έντονα από τους άλλους. Το παιδί μπορεί να αρχίσει να χρησιμοποιεί το θυμό ως ένα μέσο για να ξεφύγει από τα άτομα που εξαρτιόταν μέχρι πρότινος.
Εύθραυστη εικόνα του εαυτού. Σύμφωνα με τον Eriksnon, το παιδί θα πρέπει να έχε επιλύσει τις συγκρούσεις που αφορούν την εικόνα του εαυτού του καθώς και τα αισθήματα κατωτερότητας που μπορεί να νιώθει τα πρώτα σχολικά χρόνια. Η εικόνα που έχουν τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες για τον εαυτό τους, είναι εξαιρετικά ευάλωτη και εύθραυστη εξαιτίας της απογοήτευσης και του άγχους που νιώθουν.
Τα παιδιά αντιλαμβάνονται το ρόλο τους, την αξία τους και την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους, στο μεγαλύτερο βαθμό μέσα από το σχολικό περιβάλλον. Όταν τα παιδιά πετυχαίνουν στο σχολείο, το πιθανότερο είναι ότι θα αναπτύξουν θετικά συναισθήματα για τον εαυτό τους και θετικούς στόχους για τη ζωή τους. Αντίθετα, τα παιδιά που αποτυγχάνουν και απογοητεύονται στο σχολείο τις περισσότερες φορές νιώθουν κατώτερα από τους άλλους και ότι η προσπάθειά τους δεν είναι ποτέ αρκετή. Μπορεί να νιώθουν αδύναμα και ανίκανα σε ένα περιβάλλον που δεν μπορούν να ελέγξουν.
Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν οι περισσότεροι άνθρωποι πετυχαίνουν κάτι το αποδίδουν στον εαυτό τους και στην προσωπική τους προσπάθεια, και όταν αποτύχουν σε κάτι τείνουν να πιστεύουν πως προσπαθώντας περισσότερο θα τα καταφέρουν. Στην περίπτωση όμως των μαθησιακών δυσκολιών, η επιτυχία αποδίδεται σε τυχαίους παράγοντες και η αποτυχία στην ανικανότητα του ίδιου του ατόμου. Επίσης από έρευνες έχει βρεθεί πως όσο το παιδί πλησιάζει προς την εφηβική ηλικία, τόσο πιο δύσκολο γίνεται να ανατρέψει την αρνητική εικόνα του εαυτού του σε θετική – ένας από τους λόγους που κρίνεται αναγκαία η έγκαιρη παρέμβαση.
Καταθλιπτική διάθεση. Η καταθλιπτική διάθεση είναι επίσης συχνό συναίσθημα στις μαθησιακές δυσκολίες και στη δυσλεξία. Αν και τα περισσότερα παιδιά δεν έχουν κατάθλιψη με την κλινική σημασία του όρου, αρκετές φορές νιώθουν συναισθήματα θλίψης και πόνου – αντί να εξωτερικεύουν την οργή τους προς τα έξω, την στρέφουν προς τον εαυτό τους. Έχουν αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό τους, τείνουν να βλέπουν τον κόσμο αρνητικά χωρίς να απολαμβάνουν τις θετικές εμπειρίες της ζωής και δυσκολεύονται να φανταστούν οτιδήποτε θετικό για το μέλλον.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
Είναι εξαιρετικά σημαντικό για τα παιδιά να νιώθουν συνεχή ενθάρρυνση και υποστήριξη από το οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον. Οι γονείς θα πρέπει να ακούν το παιδί, να το ενθαρρύνουν και να το βοηθούν να εκφράσει τα συναισθήματά του.
Οι γονείς όπως και οι εκπαιδευτικοί, θα πρέπει να επιβραβεύουν την προσπάθεια του παιδιού και όχι μόνο το τελικό αποτέλεσμα. Θα πρέπει να δίνεται έμφαση στην πρόοδο και όχι στους βαθμούς.
Οι γονείς θα πρέπει επίσης να προσέχουν τους χαρακτηρισμούς που χρησιμοποιούν για το παιδί. Εκφράσεις όπως “είσαι τεμπέλης” ή “είσαι αδιάφορος”, μπορούν να κάνουν κακό στην εικόνα που έχει το παιδί για τον εαυτό του.
Είναι εξίσου σημαντικό οι γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά να θέτουν ρεαλιστικούς και πραγματοποιήσιμους στόχους έτσι ώστε να αλλάξουν το φαύλο κύκλο της αποτυχίας.
Το παιδί θα πρέπει να νιώθει και να βιώνει την επιτυχία σε κάποιο τομέα της ζωής του. Για αυτό είναι σημαντικό οι γονείς να ενθαρρύνουν δραστηριότητες όπου βλέπουν ότι το παιδί τα καταφέρνει όπως αθλήματα, ζωγραφική κ.α.
Όλοι μας νιώθουμε καλά όταν ξέρουμε ότι μπορούμε να συνεισφέρουμε θετικά και όταν μπορούμε να βοηθήσουμε κάποιον. Οι γονείς θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν τέτοιες συμπεριφορές δείχνοντας στο παιδί ότι εκτιμούν τη βοήθεια και τη συνεισφορά του στο σπίτι.
Αποφύγετε κάθε είδους συγκρίσεις είτε προς το θετικό είτε προς το αρνητικό. Το παιδί θα πρέπει να ξέρει ότι τον μόνο που έχει να ξεπεράσει είναι τον ίδιο του τον εαυτό.
Κλείνοντας, αυτό που θα πρέπει να θυμούνται οι γονείς είναι ότι ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και ξεχωριστός με το δικό του τρόπο και τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες δεν αποτελούν εξαίρεση. Η αγάπη, η αποδοχή και ο σεβασμός είναι τα κλειδιά που θα βοηθήσουν το παιδί να δημιουργήσει μια θετική εικόνα για τον εαυτό του και θα του επιτρέψουν να επιδιώξει και να προσπαθήσει για το καλύτερο!
