Και μόνο στη λέξη θυμός πληθώρα εικόνων γεμίζει το μυαλό μας. Πρόκειται για ένα συναίσθημα πανανθρώπινο και σύμφωνα με τον ορισμό που δίνεται πρόκειται για ένα ισχυρό συναίσθημα δυσαρέσκειας ή και εχθρότητας απέναντι σε κάποιον ή κάτι που μας επηρεάζει αρνητικά και μπορεί να προκαλέσει έντονες και καμιά φορά βίαιες αντιδράσεις.
Ο θυμός μπορεί να είναι είτε καλός είτε κακός ανάλογα με τον τρόπο που εκδηλώνεται. Ο καλός θυμός έχει σκοπό την έκφραση παραπόνων, τη διόρθωση σφαλμάτων και αδικιών και τη ρύθμιση των διαπροσωπικών σχέσεων. Όταν όμως ο θυμός εκφράζεται με βίαιο τρόπο, με φωνές, χτυπήματα και με σκοπό την εκδίκηση τότε αυτός ο θυμός είναι κακός. Ο κακός θυμός επιφέρει αρνητικά αποτελέσματα τόσο στο ίδιο το άτομο, το οποίο εσωτερικά γεμίζει από κατεχολαμίνες ορμόνες με αποτέλεσμα να παρουσιάζει σωματικά συμπτώματα, όσο και στους γύρω του καθώς οι διαπροσωπικές σχέσεις κλονίζονται.
Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα με το οποίο έρχονται αντιμέτωπα όλα τα παιδιά και πολλές φορές μη μπορώντας να το διαχειριστούν γίνονται επιθετικά. Καλό είναι να γνωρίζουμε ότι ο θυμός είναι δευτερογενές συναίσθημα και ότι πίσω από αυτόν κρύβεται έντονη λύπη, θλίψη, μελαγχολία, στεναχώρια και φόβος για πράγματα που δεν ειπώθηκαν.
Για να ξεπεράσουν το θυμό τους τα παιδιά καλούνται πρώτα να κατανοήσουν τι είναι αυτό που τον πυροδότησε.
Για να μπορέσουν όμως να σκεφτούν λογικά θα πρέπει πρώτα να έχουν ηρεμήσει. Στο πίνακα που ακολουθεί θα βρείτε χρήσιμες οδηγίες για να βοηθήσετε το παιδί να ηρεμήσει.
Δεν αφήνω το θυμό να με εξουσιάσει:
1. Χαλαρώνω… παίρνω 3 αργές και βαθιές αναπνοές.
2. Μετράω αντίστροφα από το 10 προς το 1. Συγκεντρώνομαι στους αριθμούς για να ξεχάσω λίγο το πρόβλημα
3. Λέω στον εαυτό μου «Ηρεμώ και όλα θα πάνε καλά, με καθαρό μυαλό θα βρω τη λύση».
4. Προσπαθώ να γελάσω, το χιούμορ βοηθάει.
5. Σκέφτομαι μια όμορφη εικόνα, αφήνω το μυαλό μου να ταξιδέψει σε ένα μέρος που μου αρέσει πολύ.
6. Πηγαίνω μια βόλτα. Το περπάτημα και ο καθαρός αέρας θα με βοηθήσουν να χαλαρώσω.
7. Ακούω την αγαπημένη μου μουσική και αν θέλω χορεύω.
8. Ζωγραφίζω και αφήνω την ένταση να φύγει.
9. Κάθομαι σε ένα μέρος που μου αρέσει και σκέφτομαι ήρεμα.
10. Συζητώ με κάποιον που με ακούει (γονέα, δάσκαλο, φίλο)
Ο θυμός είναι φυσιολογικό συναίσθημα και πρέπει να τον εκφράζουμε, αλλά όχι με απειλητικό τρόπο!
Τεχνικές για τη διαχείριση του Θυμού
Α. Το Φανάρι των συναισθημάτων
Το φανάρι των συναισθημάτων είναι μια ευρέως διαδεδομένη τεχνική που βοηθάει τα παιδιά να διαχειριστούν το συναίσθημα του Θυμού. Δίνουμε στο παιδί το σχέδιο του φαναριού και του ζητάμε να ζωγραφίσει το σηματοδότη. Στη συνέχεια το ρωτάμε τι πρέπει να κάνει ένα όχημα σύμφωνα με τον κώδικα κυκλοφορίας ανάλογα με το χρώμα. Από τη στιγμή που το παιδί μας απαντήσει σωστά κάνουμε σύνδεση μεταξύ του οχήματος και του θυμού εξηγώντας του οτι:
1. όπως το αμάξι σταματά στο κόκκινο έτσι κι εκείνο όταν έχει πολύ θυμό πρέπει να πει STOP και να ακολουθήσει μια ή και περισσότερες από τις στρατηγικές του παραπάνω πίνακα για να ηρεμήσει.
2. στη συνέχεια στο πορτοκαλί να σκεφτεί και να καταγράψει από τη μια τι το έχει θυμώσει, τι το προβληματίζει και από την άλλη πώς φαίνεται, τι κάνει και τι λέει όταν είναι θυμωμένος και πως αισθάνεται με τον εαυτό του μετά. Στο σημείο αυτό το παιδί μπορεί να δει τον εαυτό του και τις συμπεριφορές του και να μπει στη διαδικασία να αλλάξει. (Πρόκειται για πολύ σημαντικό στάδιο το οποίο για να γίνει χρειάζεται να έχει προηγηθεί το προηγούμενο).
3. Στο πράσινο, το παιδί καλείται να επιλέξει την καλύτερη λύση για δράση, τη λύση που θα επιφέρει το καλύτερο αποτέλεσμα και που θα λαμβάνει υπόψη και τα συναισθήματα των άλλων.
Β. «Τα θυμωμένα μπαλόνια»
Μια άλλη επίσης γνωστή τεχνική για τη διαχείριση του Θυμού είναι τα «θυμωμένα μπαλόνια».
Πρόκειται για μια τεχνική που βοηθά τα παιδιά να διαχωρίσουν το θυμό από την επιθετικότητα.
Για την άσκηση αυτή χρειαζόμαστε δυο μπαλόνια και μια καρφίτσα. Φουσκώνουμε το πρώτο μπαλόνι, το δένουμε και εξηγούμε στο παιδί ότι το μπαλόνι είναι το ανθρώπινο σώμα και ο αέρας μέσα ο θυμός του. Στη συνέχεια ρωτάμε το παιδί αν μπορεί ο αέρας να βγει από μέσα. Περιγράφουμε στο παιδί οτι και εκείνο μοιάζει με αυτό το μπαλόνι όταν είναι θυμωμένο. Με την καρφίτσα σκάμε το μπαλόνι και ρωτάμε το παιδί αν αυτός ήταν ο πιο ασφαλής τρόπος να βγει ο αέρας, καθώς και πως αισθάνθηκε από τον κρότο. Αξιοποιούμε τον στιγμιαίο φόβο του παιδιού για να του δείξουμε το πως αισθάνονται οι άλλοι όταν η συμπεριφορά του είναι επιθετική.
Στη συνέχεια διερευνούμε τις σκέψεις του παιδιού και του ζητάμε να μας πει τρόπους σωστής έκφρασης το θυμού. Φουσκώνουμε μετά το δεύτερο μπαλόνι χωρίς να το δέσουμε αυτή τη φορά και το δίνουμε στο παιδί να το κρατήσει. Του λέμε να αφήνει λίγο λίγο τον αέρα μέχρι να ξεφουσκώσει. Τον ρωτάμε εκ νέου για το πώς αισθάνεται και ποια είναι η διαφορά με πριν.
Με αυτό τον τρόπο υπογραμμίζουμε ότι ο θυμός πρέπει να εκφράζεται με υγιή τρόπο και όχι να καταπιέζεται μέσα μας διότι κάποια στιγμή θα εκραγεί, όπως το μπαλόνι όταν σκάει όπου τότε υπάρχουν δυσμενείς συνέπειες τόσο για το ίδιο όσο και για τους άλλους.
Ο σωστός τρόπος έκφρασης του θυμού είναι μία ικανότητα.
Χρειάζεται να εξασκούμαστε συνέχεια στο πώς να μάθουμε να χειριζόμαστε τη συγκεκριμένη κατάσταση που μας προκαλεί θυμό. Αναλόγως πως διαχειριζόμαστε το θυμό μας θα μάθουν και τα παιδιά μας να πράττουν ανάλογα. Τα παιδιά συχνά μιμούνται τις δικές μας πράξεις.
Καλό λοιπόν είναι κι εσείς να μην κάνετε τίποτα αν είστε θυμωμένοι. Μη μιλήσετε και «σφίξτε τις γροθιές σας για 10 δευτερόλεπτα». Κάντε μία βόλτα, γράψτε, κάντε ένα μπάνιο, κλπ. Κάντε οτιδήποτε πιστεύετε ότι θα σας μειώσει το συναίσθημα του θυμού.
Πριν πείτε ή κάνετε οτιδήποτε αναρωτηθείτε: Αν το κάνω αυτό, θα νιώσω καλύτερα με τον εαυτό μου στο τέλος;
Το πώς φερόμαστε είναι δικιά μας υπόθεση. Εμείς και μόνο εμείς είμαστε υπεύθυνοι για τη συμπεριφορά μας.
Ότι και να έχει προκαλέσει το θυμό μας, δεν έχει κανένα νόημα να κατηγορούμε κάποιον άλλον.
Το μόνο που μπορούμε να αλλάξουμε και να ελέγξουμε είναι τον εαυτό μας και μόνο αυτόν.
Ιωάννα Αλπέρτη
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Πληροφορίες από parentsgo.kidsgo.com.cy
