“Τι λένε πια σε αυτό το τηλέφωνο με τις ώρες;;;”- H ανεξέλεγκτη χρήση του κινητού τηλεφώνου

6 Μαρτίου 2019 | 06:17

Γράφει στο efiveia.gr η Συμβουλευτική Ψυχολόγος Μίνα Μπρούμου

Από μια συνάντηση Ομάδας Σχολών Γονέων, όπου το θέμα συζήτησης ήταν η ανεξέλεγκτη χρήση του κινητού τηλέφωνου και κατ’ επέκταση του διαδικτύου, παραθέτουμε τις αγωνίες και τους προβληματισμούς των γονιών: «Τι λένε πια σε αυτό το τηλέφωνο με τις ώρες;;;», λέει θορυβημένη η μητέρα ενός εφήβου, και συνεχίζει, «είτε μιλώντας στο τηλέφωνο, είτε στέλνοντας sms, είτε μιλώντας σε κάποιο online chat (messenger, viber κλπ), ο γιος μου δεν αφήνει το τηλέφωνο από τα χέρια του. Έχει γίνει κάτι σαν προέκταση του χεριού του και δεν το αποχωρίζεται ποτέ! Και σκέφτεται από μέσα της: «Και το διάβασμα, τα φροντιστήρια, πως θα καταφέρει να ανταποκριθεί σε όλες αυτές τις υποχρεώσεις… Και τα χρήματα που πάνε χαμένα;;».

Δείτε ακόμα: Παιδί κολλημένο με το κινητό; 20 δραστηριότητες για να ξεκολλήσει από την οθόνη

Η ανεξέλεγκτη χρήση του κινητού τηλέφωνου εξοργίζει τους γονείς. Οι γονείς λοιπόν προβληματίζονται για το πώς μπορούν να ελέγξουν με κάποιον τρόπο αυτή την υπερβολική επικοινωνία, έτσι ώστε να βρεθεί μία ισορροπία μεταξύ υποχρεώσεων και διασκέδασης. Είναι καλό όλο αυτό για τα παιδιά; Ευνοεί την μοναχικότητα; Και πώς οι γονείς μπορούν να μετριάσουν επιτέλους αυτό το φαινόμενο;

Στην εποχή μας, η κινητή τηλεφωνία είναι ευρέως διαδεδομένη. Σήμερα δεν υπάρχει ενήλικας και έφηβος που να μην έχει κινητό τηλέφωνο. Τα κινητά τηλέφωνα, εκτός από τα γραπτά μηνύματα (τα γνωστά SMS), προσφέρουν τη δυνατότητα αποστολής εικονομηνυμάτων και φωτογραφιών, πλοήγησης στο διαδίκτυο, ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και βιντεοσκόπησης. Τα σύγχρονα κινητά τηλέφωνα 3G, τα «τηλέφωνα τρίτης γενιάς», επιτρέπουν σταθερή σύνδεση με το διαδίκτυο. Όλοι οι έφηβοι επικοινωνούν μέσω κινητών τηλεφώνων με γνωστούς και αγνώστους. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι, αν ο υπολογιστής έχει γίνει προέκταση του εαυτού τους, τότε το κινητό τηλέφωνο αποτελεί κάτι σαν μέλος του σώματος τους και δεν το αποχωρίζονται ποτέ. Μέσα από το κινητό τους κάνουν φίλους, επικοινωνούν, τσακώνονται, φλερτάρουν και ερωτεύονται (Μπρούμου, 2015. Παππά, 2008). Αυτό δικαιολογείται από το γεγονός ότι η εφηβεία είναι, μεταξύ άλλων, μία περίοδος διερεύνησης των προσωπικών αξιών, που αποτελούν ένα θεμελιώδες συστατικό της διαδικασίας διαμόρφωσης της ταυτότητας (το αναπτυξιακό επίτευγμα της εφηβείας είναι η απόκτηση μιας δομημένης ταυτότητας). Η χρήση του κινητού τηλεφώνου, στη σημερινή εποχή, έχει συνδεθεί με την χρήση του διαδικτύου.

Δείτε ακόμα: Γονείς προσοχή, Οι ειδικοί προειδοποιούν για ποιο λόγο δεν πρέπει να δίνετε το κινητό στα παιδιά

Η χρήση του κινητού τηλεφώνου και του διαδικτύου

Μέσα από το κινητό τηλέφωνο οι έφηβοι είναι συνεχώς και σταθερά συνδεδεμένοι με το διαδίκτυο, αφού χαρακτηρίζεται από εκπληκτικές δυνατότητες και φαίνεται ότι καλύπτει σημαντικές κοινωνικές και ψυχολογικές ανάγκες. Πολλοί έφηβοι προτιμούν το κινητό τηλέφωνο, και κατ’ επέκταση, τη σύνδεση στο διαδίκτυο από άλλα Μέσα, όπως την τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Όταν είναι συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο, ασχολούνται με μια ποικιλία δραστηριοτήτων, όπως είναι: Τα μαθήματά τους, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, η αγορά αγαθών μέσα από το διαδίκτυο και η φόρτωση μουσικής. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι έφηβοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για τους εξής κυρίως λόγους: α) για να επικοινωνήσουν με άλλους εφήβους, β) ως ένα νέο πολιτισμικό εργαλείο, μέσα από το οποίο αναπτύσσονται νόρμες που μεταδίδονται σε νέες γενιές χρηστών, αποτελώντας μία απεριόριστη σειρά επιλογών, γ) ως μία νέα πηγή γνώσης, ένα τεράστιο εικονικό πολύπλοκο δίκτυο δικτύων, που συμβάλλει δραστικά στη γνωστική τους ανάπτυξη (Hayman, 2016).

Επίσης, άλλες έρευνες δείχνουν ότι οι έφηβοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο κυρίως για κοινωνικούς λόγους (Roberts, Foehr & Rideout, 2005). Τα τελευταία χρόνια η λειτουργία του διαδικτύου έχει διαφοροποιηθεί σημαντικά για τους εφήβους. Ενώ τη δεκαετία του 1990 χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο κυρίως για ψυχαγωγία, σήμερα το χρησιμοποιούν πρωταρχικά για διαπροσωπική επικοινωνία (Valkenburg, & Peter, 2007). Το διαδίκτυο φαίνεται να είναι ένα νέο κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο τίθενται καθολικά θέματα των εφήβων όπως η ταυτότητα, η σεξουαλικότητα, η αυτοαξία, όπως και στον πραγματικό κόσμο και μάλιστα σε ένα πολύ διευρυμένο και πολυδιάστατο κοινωνικό περιβάλλον. Τέλος, προτείνει έναν άλλο τρόπο επικοινωνίας (ίσως πιο συχνό και προσφιλή) με τους οικείους τους.

Πώς όμως επικοινωνούν οι έφηβοι μέσα από το κινητό τηλέφωνο και το διαδίκτυο; Η επικοινωνία μέσα από το διαδίκτυο μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια «διαμεσολαβημένη επικοινωνία», εφόσον παρεμβάλλεται το Μέσο, το οποίο τη διαφοροποιεί από την κατά πρόσωπο επικοινωνία. Η κατά πρόσωπο επικοινωνία χαρακτηρίζεται από την εκπομπή και την αποδοχή μηνυμάτων. Τόσο ο πομπός, όσο και ο δέκτης, στέλνουν και δέχονται μηνύματα λεκτικά και μη λεκτικά. Από το σύνολο των μηνυμάτων που ανταλλάσσονται στη διανθρώπινη επικοινωνία, έχει καταγραφεί ότι το 7% των μηνυμάτων είναι λεκτικά, το 38% παραλεκτικά και το 55% εξωλεκτικά. Είναι προφανές ότι η επικοινωνία μέσω διαδικτύου εστιάζεται κυρίως στην ανταλλαγή γραπτών λεκτικών μηνυμάτων, που ίσως περιλαμβάνουν ένα ποσοστό παραλεκτικών μηνυμάτων, τα οποία μεταδίδονται μέσα από τη χρήση των σημείων στίξης. Το μεγαλύτερο μέρος, ωστόσο, των παραλεκτικών μηνυμάτων που περιλαμβάνει τον επιτονισμό, το χρωμάτισμα και την ένταση της φωνής, το ρυθμό της ομιλίας, τον τρόπο εκφοράς του λεκτικού μηνύματος αποτελεί terra incognita. Το ίδιο ισχύει και για το σύνολο των εξωλεκτικών μηνυμάτων, που περιλαμβάνουν τις κινήσεις του σώματος και τις εκφράσεις του προσώπου. Όλες οι επικοινωνιακές δεξιότητες των εφήβων που σχετίζονται με αυτό το είδος των μηνυμάτων δεν εξελίσσονται με τον τρόπο που θα έπρεπε να εξελίσσονται (Παππά, 2008).

Η επίδραση της χρήσης του κινητού τηλεφώνου/ διαδικτύου στην κοινωνική ζωή των εφήβων

Σχετικά με την κοινωνική τους ανάπτυξη, οι έφηβοι καλούνται να εκπληρώσουν τους εξής στόχους κατά τη διάρκεια της εφηβείας: α) να δημιουργήσουν σχέσεις αγάπης και στοργής με άλλα άτομα, β) να γνωρίσουν αποδοχή και να βιώσουν το αίσθημα του «ανήκειν» σε μία ομάδα και γ) να δημιουργήσουν οικείες διαπροσωπικές σχέσεις. Οι συνομήλικοι διαδραματίζουν έναν σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία, καθώς η θετική σχέση με τους συνομηλίκους είναι σημαντική για την ψυχοκοινωνική τους προσαρμογή. Αρκετές μελέτες σχετικά με την επίδραση των αλληλεπιδράσεων, που λαμβάνουν χώρα στο διαδίκτυο, κατά την ανάπτυξη των εφήβων, υποδεικνύουν ότι η συστηματική και πολύωρη χρήση του διαδικτύου μπορεί να παρεμποδίσει την υγιή κοινωνική ανάπτυξη, οδηγώντας σε κοινωνική απομόνωση και κατάθλιψη (Sparks, 2005). Ωστόσο, νεότερες έρευνες υποστηρίζουν ότι η χρήση του διαδικτύου φαίνεται να μειώνει την κοινωνική απομόνωση, διότι βοηθά τους εφήβους να συνδεθούν με άλλα άτομα και συμβάλλει στη διερεύνηση της ταυτότητάς τους (Suzuki & Calzo, 2004). Ιδιαίτερα όταν οι έφηβοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για να αποκτήσουν κοινωνικές συναλλαγές με άλλα άτομα σε πραγματικές συνθήκες, τείνουν να έχουν περισσότερους φίλους, περισσότερες κοινωνικές δεξιότητες και καλύτερη κοινωνική προσαρμογή από τους συνομηλίκους τους που είναι περισσότερο εσωστρεφείς και αποσυρμένοι και οι οποίοι καταναλώνουν τον περισσότερο χρόνο τους στο διαδίκτυο σε μοναχικού τύπου δραστηριότητες.

Δελιτε ακόμα: Πότε μπορώ να μπορώ να πάρω στο παιδί μου κινητό;

Από την άλλη πλευρά, βρέθηκε ότι οι έφηβοι που χρησιμοποιούν τα «δωμάτια ανοιχτής επικοινωνίας», τα λεγόμενα chat rooms, για να επικοινωνήσουν, είχαν λιγότερους φίλους και λιγότερες κοινωνικές δεξιότητες από εκείνους που δεν έκαναν χρήση chat rooms (Heitner, 2002). Θα μπορούσαμε να πούμε ότι, το διαδίκτυο αποτελεί ένα εικονικό πλαίσιο υποστήριξης συνομηλίκων, όπου οι έφηβοι μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά και τις ανησυχίες τους, να διατυπώσουν τους προβληματισμούς τους, να εκμυστηρευτούν τις μύχιες σκέψεις τους. Ασφαλώς, στο βαθμό που μπορεί να μειώσει το αίσθημα της κοινωνικής απομόνωσης, να βοηθήσει τους εφήβους να κατευνάσουν τις ανησυχίες και το άγχος τους και να συμβάλει στην αποδοχή αλλά και την παροχή κοινωνικής υποστήριξης, μπορεί να αποτελέσει πηγή θετικής ανατροφοδότησης για τους εφήβους. Διαφορετικά, η χρήση του διαδικτύου διατηρεί ή αυξάνει τις ανησυχίες αν οι πληροφορίες που ανταλλάσσονται ενδυναμώνουν τις αρνητικές απόψεις για τον εαυτό, ή υπονοεί καταστροφικές ή αναποτελεσματικές στρατηγικές αντιμετώπισης.

Η αναζήτηση της ισορροπίας μεταξύ υποχρεώσεων και διασκέδασης: Κανόνες για ασφαλή χρήση κινητού και ασφαλές διαδίκτυο

Ένας γενικός κανόνας που θα μπορούσε να ισχύει είναι: Οτιδήποτε και όλα μπορούν να είναι επικίνδυνα αν χρησιμοποιούνται χωρίς προσοχή. Γεγονός είναι ότι τα οφέλη κι η απόλαυση του κινητού τηλεφώνου, του διαδικτύου και της τεχνολογίας ξεπερνούν κατά πολύ τα μειονεκτήματα. Για παράδειγμα, παλιότερα οι γονείς μας δεν είχαν την αίσθηση ασφάλειας που παρέχουν τα κινητά τηλέφωνα στη σημερινή εποχή – να τηλεφωνήσουν στον έφηβο για να δουν πού βρίσκεται, να τους τηλεφωνήσει ο έφηβος και να τους ζητήσει να τον πάρουν από κάπου αντί να γυρίσει σπίτι με τα πόδια σε μη ασφαλές ίσως περιβάλλον. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να ελαχιστοποιήσουμε τους κινδύνους, έτσι ώστε να μπορούμε να χαιρόμαστε τα οφέλη.

Η Hayman (2016), στο βιβλίο της Μεγαλώνοντας χαρούμενους εφήβους προτείνει στους γονείς: Προκειμένου οι γονείς να νιώθουν σιγουριά όταν επιτρέπουν στον έφηβο να έχει πρόσβαση στη σύγχρονη τεχνολογία, θα μπορούσαν να θέσουν κάποιους λογικούς κανόνες μαζί του, αφού πρώτα τους εξηγήσουν σε μια οικογενειακή συζήτηση:

Όταν βγαίνει, το κινητό του πρέπει να είναι φορτισμένο κι ανοιχτό. Το ν’ αρνηθεί ν’ απαντήσει επιφέρει κυρώσεις – οι οποίες ισχύουν έως ότου κερδίσει την εμπιστοσύνη σας.
Αν θέλει να πάτε να τον πάρετε από κάπου, τηλεφωνεί και το ζητά. Ποτέ να μη διακινδυνεύει.
Στο σπίτι, υπάρχουν φορές που όλα τα κινητά θα πρέπει να είναι κλειστά και τα σταθερά στον αυτόματο τηλεφωνητή. Οι ώρες των γευμάτων θα πρέπει να είναι χρόνος αφιερωμένος στην οικογένεια.
Αν επικοινωνεί με κάποιον που δεν γνωρίζει, δεν πρέπει να δίνει οποιαδήποτε πληροφορία θα επέτρεπε την επαφή εκτός διαδικτύου. Πρέπει να κρατά τη διεύθυνση του σπιτιού του, το όνομα του σχολείου του, ή τον τηλεφωνικό του αριθμό για τον εαυτό του. Να χρησιμοποιεί ένα όνομα για το διαδίκτυο που δεν αποκαλύπτει το πραγματικό του όνομα, την ηλικία ή τον τόπο από τον οποίο προέρχεται. Να είναι προσεκτικός σε ποιους αποκαλύπτει την ηλικία του.
Να είναι επιλεκτικός σχετικά με το σε ποιον δίνει τον αριθμό του κινητού του. Να τον δίνει μόνο στους φίλους του και να τους ζητά να μην τον δίνουν σε άλλους χωρίς να του το λένε.
Ποτέ να μη λέει «Ναι» σε μια συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο με άλλον χρήστη χωρίς να το ξέρει ο γονιός και να συμφωνεί. Αν έχει κανονιστεί μια συνάντηση, αυτή θα πρέπει να είναι σε δημόσιο χώρο και μ έναν ενήλικο παρόντα.
Να μην εμπλέκεται σε «πύρινους πολέμους» – θυμωμένες και υβριστικές συνδιαλέξεις. Ποτέ να μην ανταποκρίνεται σε μηνύματα ή συνομιλίες που είναι χυδαίες, εχθρικές, απειλητικές, ή τον κάνουν να νιώθει άβολα. Να το αναφέρει σ’ έναν ενήλικο αν δει τέτοια μηνύματα.
Να μην ξεχνά ότι στον κυβερνοχώρο, κανείς δεν μπορεί να δει κανέναν. Ότι το 12χρονο κορίτσι ή αγόρι που του ή της αρέσουν τα ίδια πράγματα με αυτόν, θα μπορούσε να είναι, στην πραγματικότητα, ένας 40χρονος άνδρας που θέλει να τον ή την εκμεταλλευτεί.
Να θυμάται ότι όσα διαβάζει στο διαδίκτυο μπορεί να μην είναι αλήθεια. Αν κάτι είναι «πολύ καλό για να είναι αληθινό», προφανώς δεν είναι. Να είναι πολύ προσεκτικός όταν τον καλούν κάπου ή ζητούν να τον επισκεφτούν στο σπίτι.
Η χρήση του υπολογιστή είναι μια οικογενειακή δραστηριότητα. Αν οι γονείς θέλουν να γνωρίσουν τους φίλους του στο διαδίκτυο, το κάνουν για τον ίδιο λόγο που θέλουν να γνωρίσουν και τους κανονικούς του φίλους – για να είναι ασφαλής κι ευτυχισμένος.
Η σύνταξη ενός συμβολαίου από κοινού με τους εφήβους για τη χρήση της τεχνολογίας

Αυτό που επίσης βοηθά, είναι η δημιουργία ενός συμβολαίου σχετικά με τη χρήση των τεχνολογικών Μέσων. Συχνά οι γονείς καταγράφουν τους όρους του συμβολαίου – αφού τους συζητήσουν με τον έφηβο – και ενίοτε το υπογράφουν και οι δύο πλευρές. Σύμφωνα με την Hayman (2016) το συμβόλαιο αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τους ακόλουθους όρους:

Θα έχω το κινητό μου φορτισμένο κι ανοιχτό όποτε βρίσκομαι έξω.
Θ’ απαντώ πάντοτε όταν ένας γονιός με καλεί ή στέλνει μήνυμα, ή θα τηλεφωνώ ή θα στέλνω μήνυμα μόλις με ειδοποιούν. Αν χρειάζομαι να με πάει κάποιος σπίτι, θα τηλεφωνώ και θα το ζητώ – δεν θα διακινδυνεύω.
Δεν θα δίνω ποτέ προσωπικές πληροφορίες όπως τη διεύθυνση μου, τον τηλεφωνικό αριθμό, τη διεύθυνση εργασίας των γονιών μου ή το τηλέφωνο τους, ή το όνομα και την τοποθεσία του σχολείου μου χωρίς την άδεια των γονιών μου.
Θα το αναφέρω στους γονείς μου αμέσως αν αντιληφθώ οτιδήποτε με κάνει να νιώθω άβολα.
Δεν θα πω «Ναι» σε μία πρόσωπο με πρόσωπο συνάντηση με κάποιον που γνωρίζω από το διαδίκτυο, χωρίς να το ελέγξω πρώτα με τους γονείς μου. Αν οι γονείς μου συμφωνήσουν, η συνάντηση θα γίνει σε δημόσιο χώρο κι ένας γονιός θα έρθει μαζί μου.
Δεν θα στείλω ποτέ τη φωτογραφία μου ή οτιδήποτε άλλο χωρίς πρώτα να το ελέγξω με τους γονείς μου.
Δεν θα ανταποκριθώ σε οποιαδήποτε μηνύματα που είναι κακόβουλα ή με οποιονδήποτε τρόπο με κάνουν να νιώθω άβολα. Δεν φταίω εγώ αν λάβω ένα τέτοιο μήνυμα. Αν συμβεί εξαιτίας μου αυτό θα το αναφέρω στους γονείς μου αμέσως έτσι ώστε να μπορέσουν να εντοπίσουν την πηγή του μηνύματος. Δεν θα χρησιμοποιήσω τον υπολογιστή μου ή το κινητό μου για να στείλω κακόβουλα μηνύματα σε οποιονδήποτε άλλον.
Θα μιλήσω με τους γονείς μου έτσι ώστε να μπορέσουμε να θέσουμε κανόνες για τη χρήση του διαδικτύου. Θα αποφασίσουμε για το ποια ώρα μπορώ να είμαι στο διαδίκτυο και τους ιστότοπους που μπορώ να επισκέπτομαι. Δεν θα έχω πρόσβαση σε άλλες περιοχές και δεν θα παραβώ αυτούς τους κανόνες χωρίς την άδειά τους.
Δεν θα δώσω τον κωδικό μου εισόδου στο διαδίκτυο σε κανένα (ακόμη και στους καλύτερους φίλους μου). Οι γονείς μου θα πρέπει να έχουν σοβαρό λόγο για να τον μάθουν και θα το συζητήσουμε αν το ζητήσουν.
Θα ελέγχω μαζί με τους γονείς μου πριν «κατεβάσω» οτιδήποτε ή εγκαταστήσω λογισμικό ή κάνω οτιδήποτε που θα μπορούσε να προκαλέσει βλάβη στον υπολογιστή μας ή να δώσει πρόσβαση σε έναν ιό.
Δεν θα σβήνω το ιστορικό για ν’ αποκρύψω ποιους ιστότοπους έχω επισκεφτεί στο διαδίκτυο και θα είμαι προετοιμασμένος να συζητήσω με τους γονείς μου για τους ιστότοπους που επισκέφτηκα.
Θα βοηθήσω τους γονείς μου να καταλάβουν πώς να διασκεδάζουν και να μαθαίνουν πράγματα από το διαδίκτυο και θα τους μάθω για το διαδίκτυο, τους υπολογιστές και τα άλλα τεχνολογικά μέσα.

Η ευθύνη των γονέων

Οι γονείς έχουν την ευθύνη να συμβαδίζουν και να συγχρονίζονται με τα παιδιά τους σ’ αυτούς τους τομείς. Για να σιγουρευτούν ότι γνωρίζουν να χειρίζονται με άνεση την τεχνολογία που χρησιμοποιούν τα παιδιά τους θα πρέπει:

Να μάθουν το κινητό τους τηλέφωνο και τον υπολογιστή τους. Να ξέρουν να στέλνουν μηνύματα, να «μπαίνουν» στο διαδίκτυο και να εξοικειωθούν με τις υπηρεσίες που το παιδί τους χρησιμοποιεί. Αν δεν γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιούν ένα chat room, καλό θα είναι να ζητήσουν από το παιδί τους να τους το δείξει. Μπορούν ακόμη να μπουν σε δίκτυα γονέων έτσι ώστε να δουν πώς λειτουργεί.
Να αναφέρουν οτιδήποτε ακατάλληλο πέσει στην αντίληψή τους στα μηνύματα ή στα chat rooms (σεξουαλικού ή απειλητικού χαρακτήρα) απευθυνόμενοι στις αρμόδιες υπηρεσίες ή στις αρχές.
Να μην πιστεύουν αγυρτείες και απάτες του διαδικτύου. Αν θέλουν το παιδί τους να είναι ασφαλές, χρειάζεται να κάνουν το ίδιο και για τον εαυτό τους.
Να μετατρέψουν τη χρήση του υπολογιστή σε μια οικογενειακή δραστηριότητα. Να έχουν τους υπολογιστές σε κοινόχρηστους χώρους – σε κουζίνα, καθιστικό, χολ – κι όχι στην κρεβατοκάμαρα, έτσι ώστε τα παιδιά να γνωρίζουν ότι, ενώ οι γονείς τους θα έπρεπε να σέβονται – και πράγματι σέβονται – τον ιδιωτικό τους χώρο, μπορούν επίσης οποιαδήποτε στιγμή να ρίξουν μια ματιά σε αυτό που κάνουν. Αυτό επίσης τους αποτρέπει από το να μένουν ξάγρυπνοι όλες τις ώρες στέλνοντας μηνύματα ή παίζοντας.
Τέλος, είναι σημαντικό οι γονείς να αποτελούν θετικό και υγιές πρότυπο για τα παιδιά τους, ασχολούμενοι με τον υπολογιστή και με το διαδίκτυο περιορισμένο χρονικό διάστημα, μέσα σε ελεγχόμενα πλαίσια (ένα επιθυμητό και ενδεδειγμένο χρονικό όριο για τη χρήση των ΜΜΕ από τα παιδιά είναι στις 2 ώρες ημερησίως). Δεν έχει κανένα νόημα να προσπαθούν να θέτουν κανόνες και όρια που δεν μπορούν πρώτοι απ’ όλους να τηρήσουν οι ίδιοι (Hayman, 2016. Παππά, 2008, 2017).

Συμπέρασμα

Φαίνεται λοιπόν από τα παραπάνω ότι, τα Μέσα και το διαδίκτυο, αποτελούν πλέον σημαντικό μέρος της καθημερινής μας ζωής. Συνεπώς, η «παιδεία για τα Μέσα» (media literacy), και κυρίως για το διαδίκτυο, προβάλλει ως επιτακτική ανάγκη, τόσο για τους ίδιους τους γονείς, όσο και για την καθοδήγηση των παιδιών τους. Η «παιδεία για τα Μέσα» ή η «εκπαίδευση για τα Μέσα», δεν αναφέρεται απλώς στη γνώση του χειρισμού των Μέσων, αλλά στη γνώση του έλλογου χειρισμού τους. Η σωστή χρήση τους προϋποθέτει γνώση των κινδύνων που παραμονεύουν, συνεχή ενημέρωση, επαγρύπνηση και ενεργητική αντιμετώπιση των δυσκολιών και των προβλημάτων που προκύπτουν από την ενασχόλησή μας με αυτά, ενώ η ευθύνη των γονιών είναι να καταπολεμήσουν την άγνοιά τους, για να μπορέσουν να διαχειριστούν το φόβο τους και να βοηθήσουν ουσιαστικά τα παιδιά τους (Παππά, 2008, 2017).