Δράκοι: Η πραγματική ιστορία των μυθικών πλασμάτων που πετούσαν φλόγες από το στόμα 

Μαρία Αποστόλου

Η αληθινή ιστορία των δράκων πίσω από τα παραμύθια και τους θρύλους, των μυθικών πλασμάτων που πετούσαν φλόγες από το στόμα και στροβιλιζόνταν στον αέρα και η σύνδεση τους με την πραγματική ζωή.

Τα ίχνη των δράκων στο πέρασμα του χρόνου αποκαλύπτουν τους αρχαίους μύθους αλλά και τη σύνδεση με την πραγματική ζωή – Τα διδάγματα για την σχέση μας με τη φύση

Βλάντ Τσέπες ή Dracula: Η αληθινή ιστορία του πρίγκιπα του σκότους Κόμη Δράκουλα  Που σταματά η αλήθεια και που αρχίζει ο μύθος;

Η κινεζική λέξη lóng συνήθως μεταφράζεται στα αγγλικά ως «δράκος». Η σύνδεση όμως αυτή παραπλανεί: οι τυχεροί και αιθέριοι κινεζικοί δράκοι είναι πλάσματα τελείως διαφορετικά από τα φλογοβόλα τέρατα της βρετανικής μυθολογίας. Συνδέονται με τον άνεμο και όχι με τη φωτιά, μιας και η κινεζική λέξη για τον ανεμοστρόβιλο lóng juǎn fēng μεταφράζεται λέξη προς λέξη ως ο «στροβιλιζόμενος δράκος-άνεμος».

Σε όλο τον κόσμο, και σε πολλές διαφορετικές γλώσσες, οι άνθρωποι έχουν επινοήσει λέξεις για τον «δράκο» από το πώς λίγο πολύ τον φαντάζονται – αλλά το πώς τους φαντάζονται, και αν βλέπουν αυτά τα όντα ως ιερά, φιλικά, θανατηφόρα ή απλώς λίγο ενοχλητικά, διαφέρει σε μεγάλο βαθμό από πολιτισμό σε πολιτισμό.

Ανακατασκευή του δράκου mušhuššu από την πύλη Ishtar / Πηγή: Institute for the Study of the Ancient World – NYU

Όλα αυτά τα πλάσματα που μοιάζουν με δράκους έχουν ένα κοινό: τείνουν να μοιράζονται χαρακτηριστικά με τα ζώα της πραγματικής ζωής, αλλά και να αντανακλούν τις αλληλεπιδράσεις μας με τον φυσικό κόσμο.

Πως ξεκίνησαν τα πρώτα τεστ εγκυμοσύνης: Από την Αρχαία Αίγυπτο ως και σήμερα

Ακολουθεί ένα ταξίδι στην ιστορία για τα μυθικά πλάσματα των δράκων.

Η παλαιότερη λέξη για τον δράκο

Πριν από 4.000 χρόνια, ένας γραφέας στην αρχαία Μεσοποταμία -την περιοχή της Μέσης Ανατολής που αποτελεί σήμερα μέρος του Ιράκ- έγραψε μια περίεργη λέξη σε μια πήλινη πινακίδα: ušum-gal. Η λέξη είναι στα σουμεριακά (την αρχαιότερη γραπτή γλώσσα της ανθρωπότητας) και πιστεύεται ότι είναι η αρχαιότερη γνωστή λέξη για τον δράκο. Αποτελείται από τις λέξεις gal (μεγάλος) και ušum (“φίδι”).

Αλλά τι είδους πλάσμα είναι στην πραγματικότητα το ušum-gal; Τα κείμενα των Σουμερίων υποδηλώνουν ότι επρόκειτο για ένα μυθικό πλάσμα, εμπνευσμένο τόσο από τα φίδια, όσο και από τα λιοντάρια, λέει ο Jay Crisostomo, καθηγητής αρχαίων πολιτισμών και γλωσσών της Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.

«Τα μυθικά πλάσματα στον πολιτισμό των Σουμερίων συνδύαζαν διάφορα ζώα και συνήθως μετέδιδαν χαρακτηριστικά που σχετίζονταν με τη σοφία, τη δύναμη και την προστασία» εξηγεί. «Για το ušum-gal υπάρχουν συχνές αναφορές για το στόμα του, οπότε υπάρχει πιθανότατα να είχε ένα μεγάλο στόμα που άνοιγε» προσθέτει.

Πηγή: esquire.com.gr

Στα κείμενα των Σουμερίων, η λέξη ušum-gal χρησιμοποιείται συχνά ως μεταφορά για ένα λιοντάρι. «Για παράδειγμα, ένας ύμνος στον θεό της Σελήνης Suen διακηρύσσει: Γεννήθηκε στα βουνά και βγαίνει με χαρά, είναι μια ισχυρή δύναμη, ένα λιοντάρι, ένας ‘δράκος’ (ušum-gal), ένας πανίσχυρος άρχοντας», αναφέρει ο καθηγητής Jay Crisostomo.

Richard Ramirez: Η ανατριχιαστική ιστορία του serial killer που τρομοκράτησε το Los Angeles και έγινε σειρά στο Netflix 

Η λέξη απεικονίζει επίσης ένα πλάσμα που κυβερνά τους άλλους και μπορεί να νικηθεί μόνο από τους πιο ισχυρούς ανθρώπους. «Ορισμένες ιστορίες παρουσιάζουν τον θεό ή τον βασιλιά τόσο ισχυρό που ακόμα και οι ušumgal δεν τολμούν να εγκαταλείψουν τις πεδιάδες/την έρημο ή να μπουν στο διάβα του. Φαντάζομαι ότι το ušum-gal ήταν πιθανώς αρχικά ένα είδος λιονταριού ή άλλου άγριου σαρκοφάγου και σταδιακά υιοθέτησε πιο μυθολογικές διαστάσεις με την πάροδο των χρόνων» σημειώνει.

Τα σουμεριακά δεν έχουν σύγχρονους απογόνους. Αλλά οι ομιλητές της ακκαδικής, μιας αρχαίας σημιτικής γλώσσας που σχετίζεται με τη σημερινή αραβική και εβραϊκή, δανείστηκαν τη σουμεριακή λέξη και τη χρησιμοποίησαν ως ušumgallu, η οποία έχει μεταφραστεί ως «λιοντάρι-δράκος», λέει ο Cristostomo. Στον ακκαδικό πολιτισμό, αυτό το πλάσμα λιοντάρι-δράκος λατρευόταν ως θεϊκό ον: «Ένα άλλο μυθολογικό πλάσμα-δράκος στα ακκαδικά είναι το mušhuššu (δανεισμένο από τα σουμεριακά muš huš που σημαίνει άγριο φίδι) – αυτό το πλάσμα μεταφράζεται ως δράκος και είναι γνωστό ότι απεικονίζεται στην πύλη Ιστάρ στη Βαβυλώνα», προσθέτει.

Οι κινεζικοί δράκοι

Ενώ οι αγγλικοί δράκοι εκτοξεύουν φωτιά και μάχονται με τους αγγέλους, οι κινεζικοί δράκοι είναι ιερά όντα. Ανεμοδαρμένοι μέσα στα σύννεφα, εκτοξεύουν άνεμο και όχι φλόγες και συμβολίζουν την τύχη και την ευλογία.

Η ιστορία του κρεβατιού στο πέρασμα των αιώνων: Πότε οι άνθρωποι αφήσαμε το πάτωμα  Από τους Φαραώ στους άστεγους του 19ου αιώνα

O χορός του δράκου κατά τη διάρκεια των εορτασμών της κινεζικής παραμονής της σεληνιακής πρωτοχρονιάς / Πηγή: REUTERS/Maxim Shemetov

Υπάρχουν πολλές θεωρίες για την προέλευση του μυθικού κινεζικού δράκου, αναφέρει ο Marco Meccarelli, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Κατάνια στην Ιταλία.

Οι περισσότερες ξεκινούν με την ιδέα ότι ήταν σύμβολα τοτέμ που χρησιμοποιούσαν κάποιες προϊστορικές φυλές – και εμπνεύστηκαν, με τη σειρά τους, από τα φίδια του πραγματικού κόσμου ή ίσως από έναν γιγαντιαίο ωκεάνιο πύθωνα. Όταν αυτή η φυλετική κοινωνία έγινε ταξική, γράφει ο Meccarelli στο Discovering the Long, ο δράκος έγινε σύμβολο των ηγεμόνων.

Άλλες θεωρίες συνδέουν τον θρύλο με ένα είδος κροκόδειλου, όπως ο κινεζικός αλιγάτορας. Πριν από 7.000 χρόνια, οι ελώδεις εκτάσεις του ποταμού Γιανγκτσέ αποτελούσαν καταφύγια του αλιγάτορα. Όταν όμως αγρότες μετέτρεψαν τον βιότοπό τους σε ορυζώνες, το είδος μειώθηκε, με αποτέλεσμα να συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο απειλούμενων κροκοδείλων στον κόσμο.

Η ιστορία του καφέ: Από την ανακάλυψή του από μια κατσίκα έως τις απόπειρες απαγόρευσης και τελικά στην κατάκτηση του κόσμου

Οι εικόνες των δράκων εξελίχθηκαν ώστε να αναπαραστούν ταυτόχρονα τον θόρυβο του κεραυνού και της αστραπής. Αυτή η συσχέτιση με τον καιρό θα μπορούσε να εξηγήσει τη γλωσσική συσχέτιση των ανεμοστρόβιλων και των «στροβιλιζόμενων δράκων» στην κινεζική γλώσσα. Εναλλακτικά, μια άλλη προσέγγιση, σύμφωνα με τον Meccarelli, υποδηλώνει ότι οι δράκοι εξελίχθηκαν από τη λατρεία της ίδιας της φύσης και αποτελούν ένα αμάλγαμα πολυάριθμων ζώων και καιρικών φαινομένων.

Τα «χωριά των δράκων» στην Αγγλία

Οι αγγλοσαξονικές ιστορίες, από την άλλη, είναι γεμάτες με άγριους δράκους, που κοιμούνται σε φωλιές κάτω από λόφους, φυλάσσοντας τον θησαυρό τους. Οι θρύλοι αναβιώνουν σε πολλά αγγλικά τοπωνύμια. Ένα παράδειγμα είναι το χωριό το Dragley Beck, ένας μικρός οικισμός στο Lancashire, και το Drakelow, ένα χωριό στο Derbyshire. Και τα δύο θα μπορούσαν να σημαίνουν «λόφος του δράκου».

Ιστορικά, τα αγγλικά έχουν δύο κοινές λέξεις για τον δράκο: dragon, και την αρχαία – σπάνια πλέον – λέξη, wyrm. Η λέξη dragon προέρχεται από τη λατινική λέξη draco που σημαίνει φίδι ή θαλάσσιο ψάρι. Εν τω μεταξύ, στα χριστιανικά θρησκευτικά κείμενα, ο δράκος αναφερόταν επίσης στον Διάβολο. Αυτό το μυθολογικό πλάσμα πήρε διαφορετικές ιδιότητες και μορφές κατά τη διάρκεια της ιστορίας, για παράδειγμα ως δράκος που ανέπνεε φωτιά και ονομαζόταν «πυρρίχιος δράκος».

Shogun: Η αληθινή ιστορία πίσω από την πιο πετυχημένη σειρά του 2024

Το Wyrm είναι ένα πλάσμα που σέρνεται και όχι ένα φτερωτό πλάσμα που βγάζει φωτιές. Αναφερόταν επίσης σε παράσιτα και φίδια και πλάσματα που βρίσκονταν σε τάφους στην μεσαιωνική Αγγλία. Ενέπνευσε, επίσης, μύθους όπως αυτός του παιδοφάγου σκουληκιού του Λάμπτον. Αυτό το ερπετό πλάσμα ήταν πιο συνηθισμένο στην αγγλική λαογραφία από τη φτερωτή εκδοχή και παραμόνευε σε σπηλιές, βάλτους ή έλη.

Fontana di Trevi το σιντριβάνι των ευχών: Οι ιστορίες και θρύλοι του πιο διάσημου σιντριβανιού στον κόσμο

Τα φίδια της πραγματικής ζωής είναι πιθανό να ενέπνευσαν τους μύθους ή ένας μύθος εμπνευσμένος από φίδια να έφτασε από το εξωτερικό στην Αγγλία. Σήμερα, σύμφωνα με το pride.gr το μοναδικό δηλητηριώδες φίδι της Βρετανίας, η οχιά, βρίσκεται σε παρακμή, καθώς η εντατικοποιημένη γεωργία καταστρέφει τους βιότοπους και συμβάλλει στην εξαφάνισή τους.

Με πληροφορίες από BBC

Διαβάστε όλα τα άρθρα για την μηχανή του χρόνου στο Daddy-Cool.gr

• αληθινη ιστορια
• μύθοι