Γιαννούλης Χαλεπάς: Ο γλύπτης που έμεινε ξεχασμένος για χρόνια σε φρενοκομείο

Έλενα Τριανταφύλλου

Γιαννούλης Χαλεπάς: Ο γλύπτης που έμεινε ξεχασμένος για χρόνια σε φρενοκομείο. Ο Γιαννούλης Χαλεπάς ήταν Έλληνας γλύπτης που έζησε για χρόνια ξεχασμένος σε φρενοκομείο της Κέρκυρας. Γιατί η μητέρα του, κατέστρεψε τα γλυπτά του;

Έχουν περάσει κορυφαίοι καλλιτέχνες όλων των κατηγοριών στην Ελλάδα. Ηθοποιοί, τραγουδιστές, συνθέτες, γλύπτες, ζωγράφοι και άλλοι, που έγραψαν την δική τους ιστορία και ανέβασαν το πολιτισμικό επίπεδο της χώρας. Μπορεί το ταλέντο τους να ήταν μεγάλο, όμως η ζωή τους δεν ήταν αναγκαστικά εύκολη.

Σήμερα θα μπούμε στην μηχανή του χρόνου και θα μάθουμε για την ιστορία του Γιαννούλη Χαλεπά. Ο Γιαννούλης Χαλεπάς ήταν ο πιο διακεκριμένος γλύπτης της νεότερης Ελλάδας, με μυθιστορηματική ζωή ανάμεσα στην ψυχική ασθένεια και τον θρίαμβο. Διαβάστε παρακάτω:

Γιαννούλης Χαλεπάς: Ο γλύπτης που έμεινε ξεχασμένος για χρόνια σε φρενοκομείο

Μόλις είχε τελειώσει το μεγαλύτερο έργο του με τίτλο “Κοιμωμένη” και μία μεγάλη και λαμπρή καριέρα ανοιγόταν μπροστά στα μάτια του. Όμως το 1877 έπαθε νευρικό κλονισμό και μία ερωτική απογοήτευση ήρθε να επιβαρύνει την ψυχική του κατάσταση ακόμη περισσότερο.

Ξεκίνησε να παραφρονεί και όλοι ξεκίνησαν σιγά σιγά να τον εγκαταλείπουν. Έτσι κλείστηκε στο τότε φρενοκομείο της Κέρκυρας όπου έζησε μακριά από όλους και από όλα για περίπου 13 χρόνια.

Όσα είχε πει ο αδερφός του Γιαννούλη Χαλεπά

Σύμφωνα με τον αδερφό του, το Καλοκαίρι του 1878 επισκέφθηκαν οι δυο τους την Τήνο για διακοπές. Εκεί ο Γιαννούλης Χαλεπάς ξεκίνησε να εμφανίζει τα πρώτα συμπτώματα. Σύμφωνα με τον αδερφό του λοιπόν στις διακοπές του, ο Γιαννούλης είχε αλλάξει χαρακτήρα.

Μερικές φορές ήταν αρκετά μελαγχολικός ενώ άλλες γινόταν ακόμη και βίαιος. Μετά από ένα μήνα περίπου έφυγαν από την Τήνο με τον Γιαννούλη να επιστρέφει στην Αθήνα και τον αδερφό του στα Αλάτσατα της Μικράς Ασίας όπου και διέμενε. Εκεί έλαβε γράμμα από τον αδερφό του, ότι δεν αισθάνεται καλά.

Την ίδια χρονική περίοδο παίρνει γράμμα και από την μητέρα τους, που τον πληροφορούσε ότι ο Γιαννούλης δουλεύει περισσότερο από όσο αντέχει, πως παραπονιέται συνεχώς για να πονοκεφάλους και είναι αρκετά μελαγχολικός. Εκείνη την χρονική περίοδο είχε επισκεφθεί πολλούς γιατρούς όμως η κατάσταση της υγείας του ήταν σταθερή.

Δείτε ακόμα Βασίλης Αυλωνίτης: Η δολοφονική επίθεση εναντίον του επί σκηνής

Ο αδερφός του Γιαννούλη, Νικόλαος Χαλεπάς ειδοποίησε τον πατέρα τους όπου και έφτασες αμέσως στην Αθήνα. Τον Απρίλιο του 1879 γύρισαν μαζί στα Αλάτσατα της Μικράς Ασίας για να επισκεφθεί ο Γιαννούλης τα θερμά λουτρά του τόπου όπως του είχε υποδείξει ο γιατρός. Εκεί ο Γιαννούλης έκανε την πρώτη απόπειρα αυτοκτονίας.

Ο Νικόλαος λέει πως από εκείνη την μέρα και μετά σταμάτησε να δέχεται τροφή. Ο Νικόλαος έφερε γιατρό που συνέστησε στον Γιαννούλη ψυχρολουσίες και προειδοποίησε τον αδερφό του ότι η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή. Ο Νικόλαος πληροφόρησε τον πατέρα του με τηλεγράφημα.

Ο πατέρας τους, του είπε να πάνε στην Σμύρνη όπου θα έρθει να τους βρει και αυτός. Ο πατέρας και τα δύο αδέρφια έκατσαν στην Σμύρνη για δύο εβδομάδες. Στην συνέχεια γύρισαν στην Τήνο. Όταν έφτασαν και η μητέρα τους, αντίκρισε τον Γιαννούλη σε αυτή την κατάσταση σοκαρίστηκε.

Δείτε ακόμα Βασίλης Λογοθετίδης: Έγινε ηθοποιός για να μην μείνει άστεγος και πέθανε μόνος του

Ο Γιαννούλης Χαλεπάς όλο αυτό το διάστημα δεν δεχόταν σχεδόν καθόλου τροφή και η κατάσταση γινόταν όλο και χειρότερη. Παραμελούσε μόνος του και μετά τον έπιανε νευρικό γέλιο.

Ο πατέρας τους, συμβουλεύτηκε τον γιατρό Ζαλώνη από την Τήνο και τον Μαρκόπουλο από την Σύρο που πληροφόρησαν την οικογένεια πως έπρεπε ο Γιαννούλης να μπει σε φρενοκομείο. Η μητέρα τους όμως ήταν ανένδοτη και προσπαθούσε με εναλλακτικούς τρόπους να καλυτερέψει την κατάσταση του γιου τους.

Για να μην χρειαστεί ο Γιαννούλης Χαλεπάς να κλειστεί σε φρενοκομείο πήγαν ένα οικογενειακό ταξίδι στην Ιταλία για να ξεχαστεί, κλείστηκε σε μοναστήρι της Τήνου για ένα χρονικό διάστημα, όμως η κατάσταση της υγείας του γινόταν όλο και χειρότερη.

Δείτε ακόμα Η γυναίκα που έμεινε κλειδωμένη στο Μεταξουργείο για 10 χρόνια

Το 1888 κλείστηκε σε φρενοκομείο της Κέρκυρας. Οι γιατροί ανέφεραν πως έπασχε από φοβίες, γελούσε και μιλούσε μόνος του, πάθαινε συχνές ονειρώξεις, είχε μανίες καταδιώξεις και πολλές φορές γινόταν βίαιος ακόμη και προς τον πατέρα του ή άλλους οικείους του.

Η ερωτική απογοήτευση ήταν αυτή που πυροδότησε την κατάσταση. Οι γιατροί επίσης ανέφερε πως αρκετές φορές είχε προσπαθήσει να βάλει τέλος στη ζωή του.

Η εγκατάλειψη του Γιαννούλη Χαλεπά

Όταν ο Γιαννούλης Χαλεπάς κλείστηκε στο φρενοκομείο κανείς δεν ήθελε να έχει σχέσεις μαζί του. Ακόμη και η ίδια του η οικογένεια. Τον έκλεισαν σε φρενοκομείο της Κέρκυρας έτσι ώστε ο Γιαννούλης να μην έχει καμία σχέση με την Τήνο, την Αθήνα και τον Πειραιά όπου ο πατέρας του διατηρούσε εργοστάσιο μαρμαρογλυπτικής.

Στο φρενοκομείο της Κέρκυρας, στα χαρτιά των ασθενών φαίνεται ότι τον Γιαννούλη Χαλεπά δεν τον είχε επισκεφθεί κανένας εδώ και 13 χρόνια. Μάλιστα όταν το εργοστάσιο του πατέρα του χρεοκόπησε, ο πατέρας του σταμάτησε να πληρώνει ακόμη και τα νοσήλια.

Ο Γιαννούλης Χαλεπάς δεν είχε να αντιμετωπίσει μόνο την απομόνωση. Το φρενοκομείο της Κέρκυρας, ήταν κολαστήριο. Μικρά κελιά, πειθαρχία, άθλιες συνθήκες διαβιώσεις, βίαιη καταστολή, συνωστισμός των ασθενών και ξυλοδαρμοί ήταν καθημερινότητα για τον Γιαννούλη.

Η τελευταία φωτογραφία του Γιαννούλη Χαλεπά στο σπίτι της ανιψιάς του Ειρήνης, βγαλμένη από τον φωτορεπόρτερ Πέτρο Πουλίδη το 1938

Η μητέρα του κατέστρεφε τα γλυπτά του

Το 1900 ο πατέρας του Γιαννούλη Χαλεπά πεθαίνει και η μητέρα του αποφασίζει να τον πάρει από το φρενοκομείο της Κέρκυρας και να τον φέρει κοντά της στην Τήνο. Η μητέρα του λοιπόν ξεκίνησε να καταπιέζει και να πνίγει τον Γιαννούλη από τις παράλογες απαιτήσεις της.

Δεν τον άφησε να φτιάχνει γλυπτά, χαλούσε τα γλυπτά που έφτιαχνε, τον αποθάρρυνε και του έκοβε συνεχώς τα φτερά όσων αφορά την ενασχόλησή του με την τέχνη που αγαπούσε. Η ίδια θεωρούσε πως η ασχολία του αυτή με την γλυπτική, τον έκανε να χάσει τα λογικά του.

Ο Γιαννούλης μισούσε την μητέρα του και όταν εκείνη έφυγε από την ζωή το 1916, δεν στεναχωρήθηκε καθόλου. Μάλιστα ένιωσε για πρώτη φορά στην ζωή του ελεύθερος. Μαρτυρίες λένε πως ο Γιαννούλης μόλις πέθανε η μητέρα του, στάθηκε αδιάφορος πάνω από το άψυχο σώμα της και στην συνέχεια κατέβηκε αμέσως στο υπόγειο για να ξεκινήσει την γλυπτική.

Δείτε ακόμα Τα είχε όλα, αλλά ένιωθε ότι δεν έχει τίποτα: Η απόλυτη Ελληνίδα θεά της βιντεοκασέτας άντεξε ως τα 25 την κοροϊδία (Pics)

Μάλιστα όταν οι ανιψιές του την ίδια χρονική στιγμή ξεκίνησαν να μοιρολογούν, εκείνος τους είπε να σταματήσουν γιατί προσπαθεί να συγκεντρωθεί για να τελειώσει το γλυπτό του.

Οιδίπους και Αντιγόνη, έργο του Γιαννούλη Χαλεπά που βρίσκεται στη Συλλογή του Ιδρύματος Ωνάση. Δημιουργήθηκε από γύψο το 1930

Η αναγνώριση του Γιαννούλη Χαλεπά

Από το 1920 η κατάσταση της υγείας του σταθεροποιήθηκε κι εκείνος ξεκίνησε να αφιερώνεται στο έργο του και το όνομά του αποκαταστάθηκε. Το 1924 έφτασε στον Πύργο, Τήνου ο διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης Ζαχαρίας Παπαντωνίου για να αξιολογήσει τα έργα του.

Την ίδια χρονιά πλήθος διανοούμενων και καλλιτεχνών έφταναν καθημερινά στο σπίτι του Έλληνα γλύπτη για να θαυμάσουν τα έργα του. Αυτό που έκανε τα έργα του Γιαννούλη να σωθούν στον χρόνο και να αναδειχθούν, είναι το πείσμα και η επιμονή του καθηγητή Καλών Τεχνών και φίλου του Γιαννούλη, Θωμά Θωμόπουλου.

Ο Θωμόπουλος ήταν αυτός που με ομιλίες και παρουσιάσεις εξύμνησε τα έργα του Γιαννούλη Χαλεπά και άνοιξε τους δρόμους της Ακαδημίας στο έργο του. Το 1930 η ανιψιά του Ειρήνη τον παρότρυνε να έρθει να μείνει μαζί της στην Αθήνα. Έμεινε λοιπόν μαζί της στην οδό Δαφνομήλη 35 στη πλαγιά του Λυκαβηττού.

Δείτε ακόμα Ο Τόνυ έφυγε πολύ νωρίς: Ο αυτοδίδακτος καλλιτέχνης που αναγκάστηκε να πουλήσει μέχρι και το τροχόσπιτό του

Από τα πρώτα πράγματα που ήθελε να κάνει ο Γιαννούλης Χαλεπάς μόλις έφτασε στην Αθήνα ήταν να επισκεφθεί το Α’ Νεκροταφείο Αθηνών και να δει μετά από 52 χρόνια την Κοιμωμένη. Στις 23 Απριλίου του 1938 έπαθε ένα σοβαρό εγκεφαλικό και έμεινε σχεδόν παράλυτος. Στις 15 Σεπτεμβρίου άφησε την τελευταία του πνοή στην Αθήνα.

Η Κοιμωμένη του Γιαννούλη Χαλεπά

All photos via: mixanitouxronou.gr

Διαβάστε όλα τα άρθρα για την μηχανή του χρόνου στο Daddy-Cool.gr

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου χωρίς την γραπτή άδεια από τον εκδότη. 

• αληθινές ιστορίες