Το πιο τραγικό ναυάγιο στην ιστορία της Ελλάδας, από τότε παραμένει μια μαύρη σελίδα στην ελληνική ακτοπλοΐα αφού μαζί του, στα παγωμένα νερά του Αιγαίου πήρε 241 ψυχές. «Πρόσω ολοταχώς στο θάνατο» Στις 2.12 ο ασύρματος του πλοίου εξέπεμψε το τελευταίο σήμα του. Ήταν μόνο μια λέξη: «Βυθίζομαι»…
Ελάχιστες τραγωδίες στον ελλαδικό χώρο μπορούν να συγκριθούν με το ναυάγιο της Φαλκονέρας. Η θάλασσα περίπου 23 ναυτικά μίλια ανοιχτά της Μήλου μετατράπηκε μέσα σε ελάχιστα λεπτά σε υγρό τάφο για 241 άτομα που βρέθηκαν να παλεύουν αβοήθητοι για ώρες με τα μανιασμένα κύματα και την ανθρώπινη εγκληματική αμέλεια.
Δείτε ακόμα: Το ναυάγιο του Ελληνικού κρουαζιερόπλοιου που τους 571 επιβάτες έσωσαν οι μουσικοί «Είχε 14μ κύματα, ο καπετάνιος δραπέτευσε»
Σύμφωνα με όσα ίσχυαν εκείνη την εποχή, το πραγματικό ερώτημα δεν ήταν αν ένα τέτοιο δυστύχημα μπορούσε να συμβεί, αλλά το πότε. Τελικά η απάντηση δόθηκε τα ξημερώματα της 8ης Δεκεμβρίου 1966, όταν το πλοίο «Ηράκλειο» το οποίο πραγματοποιούσε τη διαδρομή Χανιά-Πειραιάς έγινε έρμαιο της κακοκαιρίας. Από τότε η βραχονησίδα Φαλκονέρα έγινε συνώνυμη της τραγωδίας.
«Πεδίο μαχών»
Στις μέρες μας η μάχη για τον έλεγχο της ακτοπλοΐας είναι πολλές φορές αδυσώπητη, με χτυπήματα κάτω από τη μέση, συμφωνίες κάτω από το τραπέζι και συνδιαλλαγές με οσμή σκανδάλων και διαπλοκής. Και τη δεκαετία του ’60 τα πράγματα δεν ήταν πολύ διαφορετικά. Ακόμη και στις περιπτώσεις που όλα γίνονταν νόμιμα, ο ανταγωνισμός μεταξύ των εταιρειών εκμετάλλευσης είναι τόσο ισχυρός που οδηγεί σε λάθη, αβλεψίες και παραλείψεις. Πάντα (ή σχεδόν πάντα) συνοδευόμενες από μια μακάρια «βεβαιότητα» ότι τίποτα κακό δεν μπορεί να συμβεί.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον και κάτω από αντίστοιχες συνθήκες η εταιρεία Τυπάλδου προσπάθησε να επικρατήσει στη μάχη της ζεύξης της Κρήτης με το λιμάνι του Πειραιά, προβάλλοντας ως ισχυρό χαρτί της την ταχύτητα των πλοίων της. Τα «Χανιά» και Ηράκλειο» διαφημίζονταν ως τα πιο γρήγορα επιβατικά-οχηματαγωγά πλοία της γραμμής. Στο βωμό αυτού του ισχυρισμού χάθηκαν 241 ζωές.
Το μοιραίο φορτίο
Ο απόπλους του πλοίου από το λιμάνι των Χανίων ήταν προγραμματισμένος για τις 7 το απόγευμα. Κανείς δεν ξέρει αν η τραγωδία θα είχε αποφευχθεί εάν το καράβι αναχωρούσε κανονικά. Με βάση τα γεγονότα, όμως, γνωρίζουμε πως εκείνη η 20λεπτη καθυστέρηση προκειμένου να επιβιβαστεί ακόμη ένα φορτηγό αποτέλεσε την αιτία της καταστροφής. Επρόκειτο για ένα ψυγείο που μετέφερε εσπεριδοειδή, βάρους 25 τόνων.
Δείτε ακόμα: Σεισμός 1978: Η ημέρα που «πάγωσε» τον χρόνο 45 χρόνια από το φονικό χτύπημα του Εγκέλαδου στην Θεσσαλονίκης
Ο λιμενάρχης είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικός. Αρχικά εμφανίζεται να αρνείται, όμως μετά από συζητήσεις ανάβει το πράσινο φως. Όπως και άλλα οχήματα, έτσι κι εκείνο δένεται βιαστικά. Σαν να μην σεβόταν ούτε να υπολόγιζε κανείς την κτηνώδη δύναμη που δίνουν στα στοιχεία της φύσης καταστάσεις όπως οι άνεμοι έντασης 8 και 9 Μποφώρ που λυσσομανούσαν εκείνο το βράδυ.
Μερικές ώρες αργότερα όσοι ενεπλάκησαν με αυτή την ιστορία θα έπαιρναν την απάντησή τους. Κάποιοι, μάλιστα, θα πλήρωναν αυτό το μάθημα πολύ ακριβά. Με την ίδια τους τη ζωή.
Δαμάζοντας τα κύματα
Εκεί που το Κρητικό πέλαγος συναντά το Μυρτώο έμελε να γραφτεί η τελευταία πράξη της τραγωδίας. Από την έντονη θαλασσοταραχή παρατηρείται μετατόπιση φορτίων στα οχήματα που βρίσκονταν στο πλοίο. 16 φορτηγά αυτοκίνητα, ένα στρατιωτικό ψυγείο, ένα Ι.Χ κι εκείνο το φορτηγό με τα πορτοκάλια για το οποίο ένας νεαρός αξιωματικός του λιμενικού με σθένος είχε αρνηθεί να επιτρέψει την φόρτωσή του. Οι ενδοιασμοί του δεν είχαν εισακουστεί και λίγο μετά τα μεσάνυχτα αποδείχθηκε πόσο μοιραίο ήταν αυτό το λάθος.
Το πλοίο κινείται με ταχύτητα 15 κόμβων, αλλά το γκαράζ έχει ήδη μετατραπεί σε πίστα συγκρουόμενων. Τα βαριά οχήματα που μεταφέρει χτυπούν το ένα το άλλο, ενώ λίγο μετά τη 1 τα ξημερώματα ένα φορτηγό θα ανατραπεί πλήρως. Ναύτες αλλά και οδηγοί γίνονται μάρτυρες όσων συμβαίνουν και εξιστορούν στον πλοίαρχο και το ανώτερο πλήρωμα όσα είδαν. Παρόλα αυτά, το «Ηράκλειο» συνεχίζει το ταξίδι του προς το τέλος.
Πριν το ρολόι δείξει 2, το φορτηγό με τα εσπεριδοειδή ξεκινά ένα μανιασμένο σερί χτυπημάτων στους καταπέλτες του καραβιού. Βρίσκει τρεις φορές τον αριστερό και ισάριθμες τον δεξί. Η τελευταία εξ αυτών είναι και η μοιραία. Ο καταπέλτης ανοίγει δίνοντας την ευκαιρία στη θάλασσα να πραγματοποιήσει το θανατηφόρο «ρεσάλτο» της. Το γκαράζ πλημμυρίζει και στις 2:05 το πλοίο εκπέμπει SOS.
Δείτε ακόμα: Σεπτέμβριος του 1968: Η μεγαλύτερη τραγωδία πριν από τα Τέμπη. Ο μοχλός κινδύνου που κανείς ποτέ δεν έμαθε ποιος τράβηξε και το προειδοποιητικό σήμα που αγνοήθηκε
Στις 2.12 ο ασύρματος του πλοίου εξέπεμψε το τελευταίο σήμα του. Ήταν μόνο μια λέξη: «Βυθίζομαι»… Την ίδια ώρα η πλειοψηφία των επιβατών πιάνεται -κυριολεκτικά- στον ύπνο και πριν αντιληφθεί καν τι έχει συμβεί, βρίσκεται να δίνει άνιση μάχη με τη φύση για να διατηρηθεί στη ζωή.
Χαμένοι από χέρι
Ο συνδυασμός των έντονων καιρικών φαινομένων, του προχωρημένου της ώρας και της ολιγωρίας αποδεικνύεται καταστροφικός. Πολλοί δεν προλαβαίνουν καν να βγουν από τις καμπίνες τους. Άλλοι πέφτουν στη θάλασσα, μα είναι αδύνατο να αντέξουν 8 και 10 ώρες δίχως βοήθεια. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που αποκαλύφθηκαν στις δίκες 241 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους. Μόλις 65 πτώματα αναγνωρίζονται. Για τους υπόλοιπους το κουφάρι του «Ηράκλειο» μετατρέπεται σε φέρετρο που τους παίρνει μαζί τους στο βυθό. Οι διασωθέντες είναι μόνο 47…
Σε μια εποχή που έννοιες όπως Κέντρο Επιχειρήσεων ήταν παντελώς άγνωστες χρειάστηκαν 4 ολόκληρες ώρες μέχρι το Υπουργείο Ναυτιλίας και το ΓΕΝ να δώσουν εντολή προκειμένου να μεταβούν πλοία για βοήθεια. Είναι χαρακτηριστικό πως στο σημείο του ναυαγίου οι πρώτοι διασώστες έφτασαν στις 12 το μεσημέρι. Όταν πλέον ήταν ήδη πολύ αργά. Στις έρευνες συμμετείχαν και αεροσκάφη, με τον βασιλέα Κωνσταντίνο να βρίσκεται σε ένα εξ αυτών. Για κάποιες από τις εφημερίδες της εποχής δεν ήταν τίποτα παραπάνω από μια κίνηση εντυπωσιασμού.
Επιτροπές και δικαστήρια
Παράλληλα με τις ποινικές διαδικασίες ορίζονται και επιτροπές διερεύνησης των αιτίων του δυστυχήματος. Όλες επιρρίπτουν βαρύτατες ευθύνες στους πλοιοκτήτες, τους ανώτερους αξιωματικούς του πλοίου, σε μέλη του πληρώματος. Ταυτόχρονα ξεσκεπάζεται και ο τουλάχιστον ύποπτος ρόλος της εποπτεύουσας αρχής. Στην πραγματικότητα το «Ηράκλειο» ήταν ένα πλοίο που δεν είχε καν κανονικό πιστοποιητικό χρήσης. Στην πραγματικότητα το «Ηράκλειο» δεν θα έπρεπε ποτέ να είχε πάρει άδεια απόπλου από το λιμάνι των Χανίων ούτε κανένα άλλο.
Στις 21 Μαρτίου 1968 ανακοινώνεται η απόφαση του δικαστηρίου που καταδικάζει σε φυλάκιση από 5 έως 7 έτη τον ιδιοκτήτη Χαράλαμπο Τυπάλδο, τον διευθυντή της εταιρείας Παναγιώτη Κόκκινο και δύο αξιωματικούς του πλοίου. Η «Typaldos Lines» οδηγείται σε κλείσιμο, αλλά αυτό δεν παρηγορεί τους συγγενείς των θυμάτων που θεωρούν τις ποινές ιδιαίτερα επιεικείς. Γνωρίζοντας βέβαια πως καμία ποινή, όσο μεγάλη κι αν ήταν, δεν θα έφερνε πίσω τους δικούς τους ανθρώπους.
Δείτε ακόμα: Σεισμός στον Κορινθιακό: Σαν σήμερα ο Εγκέλαδος του 1981 που πήρε μαζί τους δεκάδες ψυχές
Η ηρωίδα της Κρήτης
Από τις πάμπολλες ανθρώπινες ιστορίες που προέκυψαν μέσα στην καταστροφή, μία ξεχωρίζει. Η Άλκηστις Αγοραστάκη ήταν τότε μόνο 22 ετών. Ταξίδευε στην Αθήνα για να δώσει εξετάσεις ως τελειόφοιτος της Φιλοσοφικής Αθηνών. Ένα νεαρό κορίτσι που βρισκόταν λίγους μήνες και μαθήματα πριν το πτυχίο, αλλά η μοίρα είχε άλλα σχέδια για εκείνη. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, βοήθησε όσο κανένας άλλος στη διάσωση συνεπιβατών της τρέχοντας στους διαδρόμους και στο κατάστρωμα. Φωνάζοντας στον κόσμο να ξυπνήσει ή να ανέβει σε αυτοσχέδιες σχεδίες μέσα στη θάλασσα.
Όλη αυτή την ώρα δεν είχε χάσει την ψυχραιμία της. Δυστυχώς, όμως, λίγο μετά τις 6 το πρωί, σύμφωνα με το menshouse.gr έχασε τη ζωή της, προδομένη από τις δυνάμεις της και τα λάθη ή την αμέλεια άλλων. Μετά θάνατο η Ακαδημία Αθηνών την τίμησε για τον ηρωισμό, τον αλτρουισμό και την αυταπάρνησή της. Η Κρήτη, όπως και άλλα μέρη της Ελλάδας, εκείνο το βράδυ έχασαν 241 ψυχές αλλά κέρδισαν μια πραγματική ηρωίδα.
